Katalog

11 tersizliklere rağmen bu şiır, öylesine insancabirgüce sahip kı, yazıldığı dilin güzelliklerinden yoksun kaldığı zaman bile varlığını bize duyurmakta ve duygusal yankılanışındakibütüncanİılığıylaıçımizde şekillenmektedir. Pablo Neruda: Niçın öldün Nâzım sen?/ Ne yapanz şimdi bız şarkılanndan yoksun?/ Nerede buluruz arasak bır pınar?/ Ağız dolusu gülüşün nerede durup da yolumuza baksın?/Ne yapanz duruşun olma DEVRIMIN SIIRI Regıs Debray ve JeanMarie Villegıer'nin Nâzım Hıkmet'leyaptığı, Clarte Dergısi'nde yayımlanan roportajı kısaltarak aktarıyoruz. Partiye girmeden önce şiir yazmış mıydınız? Partiye girişiniz, şiir yazma tarzınızı değiştirdimi? Resmi bir edebiyat gazetesi, büyuk bır aşk acısı ustune yazdığım kuçük şiiri yayımladığında on beş yaşındaydım ve askerı okulda okuyordum... Ben baba tarafımdan mutlak bir Doğuluyum, ana tarafımdan ise Avrupalı. Ben Baudelaıre'den de etkılendım, büyük çapta memleketımın bütün mistiklerınden geleneklerınden de. Aslında Doğulu olmaktan mı, yoksa Batılı olmaktan mı daha çok gurur duyuyorum, pek bılmıyorum. Galibaasıl ikisinin karışımı olmaktan gurur duyuyorum. Istanbul'da, şehır ışgal altındayken, politıkanın daha doğrusu polıtıkanını gerçek yuzünün demek ıstıyorum, sanat yaşamından ayrı tutulamayacağını anladım Bır aşk şıırı bile özünde polıtık bır anlam taşır. Ben polıtık amacı olmayan hıçbırşairtanımıyorum... Şiirin ve şairlerin, halkları nezdinde özel rolleri nedir? Gerçeğı söylemek gerekirse şiir, ekmek, su ve tuz kadar elzemdır...Neolursaolsun,şıiriörgutlemeye mecburuz... Şu sözlerımi dergınizde aynen yazmanızı istiyorum: Bu ışığın halkın gözlerinde yanması ve onun gıdeceği yolu aydınlatması ıçın, tum sol güçlerın harekete geçırılmesı şarttır. Benım okuma yazma bılmez ulkemde devrımci şiir, ulusal bağımsızlık, demokrası ve barış mucadelesinde onemli bir rol oynuyor... ...SSCB gibi komünist bir toplumda şiirin yeri konusundaki deneyiminiz ne? Bize bundan söz eder misiniz? Sosyalıst bir toplumda, şıır ve sanatın, bırer kültürel ifade tarzı olduğu duşunulür ve bu nedenle onlararesmıbiryerverilir...Orada şiir, belırley ıcı bir politik rol oynar. Engels'ın dedığı gibi şairler geleceğin kokusunu alan ınsanlardır. Şairlerin gorevıpasifolarak değıl, aktif olarak partiye yardım etmektir. Bunu halkın ruhunu, ozlemlerını dile getırerek, bu özlemlerı halkın kendisine keşfettirerek yaparlar. Şair bır akısten daha öte bır şeydir Siz sadece şiir yazmadınız, tiyatro oyunları da yazdınız. Tiyatronun eserinizin bütünü içindeki önemi nedir? Benım asıl mesleğım şaırlıktır. Amatiyatroyladaılgıleniyorum .. Şıır söz konusu olunca hıçbır taviz vermem, bıçimle ılgılı hıçbirtaviz vermem demek ıstıyorum. Yanılıp da "dostlar hakkınız var" dıyerek, ıdeolojik tavızlerde bulunduğum oldu. Ama tıyatro, duz yazı benim içın ıkincıl olduğu için, onlarda bıçimle ilgili tavizler verebılır, hatta konformıstbileolabılırım. Bazen ıkincıl şeyler konusunda tavızde bulunulabılır. Amayaşam, ınsanın özunden taviz verilmesını kabul etmez.^ i.* Oglu Mehmet'in doğumu (1951). ömrümüzü içeren bu yüzyılda, romantizmden söz edildığınde, omuz sılkmeye alıştırdık kendımizı. Oysa bu çağda büyük denen ne varsa, içinderomantızmdenbirşeylertaşır Elbet bu, çoğu zaman bu sözcüğün akla getırdiği sahne romantizmınden farklı bır şeydir. Işte Nâzım, bu romantizmın en belli başlı örneğidir. dölgeyi bile aleve boğan, daha gece yarısında şafağa ses veren, samanı altına ve insanı ezeli bır âşığa dönüştüren bu sıııır tanımaz ruh zengınliği, bu muhteşem kendini adayış, bu coşku gücü... 1940, Cankırı. Komal Tahir, Piraye, Memct Fuat, Fahamct, Nazım Hikmet, Hikmet Kıvılcımlı t t (üstte). Buraa ı Hapishanasi. mıyle "türkü" ustalarından biriydi. Howard Fast: Kendı duvarlann nasıltutamadıysakelimelerinı/bızım duvarlarınıız da tutamadı kardeşim,/ kelımelerin buldu bizı /Çünkü seninkı gibi bir türkü tutturmuştıı benim kalbim de/kimseyi senin kadar yakından tanımadım/ senın kadar, senin gıbiler, bizını gibiler kadar/ uluslann üstünde bırkardeşlikkuran... Ycvgeni Yevtuşenko: Onun kimi ıdeolojik şiirleri zamanaşımına uğramış olabılır; ancak kimin siyasi kilnıiyordu. Uiçbır şeyin bıtmedığinın, dışarıdaki duşmana, hatta, kardeşçesine de olsa, iccrdekı dostlannın yanhşlanna karşı mücadeleyisürdürmesıningereklılığınınbılıncindeydi. Banş uğruna, emperyalizme ve faşizme karşı herkesle el ele savaştığı sırada bile, Moskova'daoynananbirpıyesındeyoldaş,larını, bürokrasinin tehlıkelerıne karşı uyanyordu... anbul, ' Film Stüdyosu. "Gunos'e Doğru adlı film çekilirke Miguel Angel Asturias ((Suatemalalı şair). Çok değışık, birbirlerındcn çok uzak dillerde de olsa, Nâzını Hikmet ıle bızım cdebiyatımız.aynı insancaözlemıdılegetirerek ve şiirı gerçek sorunlanndan birkaçış aracı saymayı reddederek birbiriyle kaynaşıyordu... Tristan Tzara: Nâzını Hikıncrın şurlerını yalnızca çevırılennden tanıyabıldığınıiz için, ana dıllenndekıakıcıhğınınbizeulaşamadığını bılıyoruz. Böyleyken, her çevınde rastlannıası kaçınılmaz yedan, olmadan sevecen dikbaşlılığın?/ Nereden bulalım/Senınkı gibı gerçeğe tutkun, derın acı ve hesapsız bır sevınçle ağlayan ateşe ateş, suyasugözlen 7 JeanPaul Sartre: Tanıştığunızdahastaiığıhaylıilerlemiştı.Uuna rağmen yaşanı ve mücadele azmı karsısında şaşıp kalmıştım Ama benı asıl etkileyen, onunhüzünlu ve alaycı zihin berraklığı oldu Sonunda, eziyetlerden, süreklı ölüm tehdıtlennden kaçıp kurtulan ve şimdi önırünün sonuna yakJaşmış olan bu adam, aynı durumdakı bırçok iıısanmyapmayaçalışacağı şeyı yapmıyor, dinlenmek üzere bir köşeye çcClaude Roy: Nâzım bırdoğruluk örneğıydı. Ama, o kendi koşesıne çekılıp de bılge sanılan bırdoğruluk örneği değıl! Nâzım doğruluğun kavgasını vfienkrden, kendi deyiınançları zaman aş. ımına uğramadı veya yaralanmadı ki? Iıısanın, hayal kırıklığına uğrama korkusuyla hicbir ideale sahıp olnıaması daha mı doğrudur? Rus şaırlerinin, şairolmanın da ötesınde bir işlevı vardır. Bu tanımlama, yalnız Rus şairlen ıçın değıl, Nâzım da dahıl olınak üzere tüm büyük şairler için geçerlıdır Nâzımyirmıncıyüzyılınenyeteneklı sol görüşlü aydınlanndan binydi.Tarihonlarıyanıltmışolsada onlar hıç kımseyi yanıltmadı. ^ Derieyen:BERATGÜNÇIKAN 1961, Paris. Güzin Dino'yla. Nâzını Hikmet Parh 'te bir kitabevinde düzvnlcnen imıa gününde (1958).