Katalog

CUMHURİYET DERGİ Mizaha yatkın olmak için hafifdepresifbir altyapı, suçluluk duygulanna eğilim, gizli bir saldırganlık ve yerleşmiş kalıplara karşı çıkmak isteği gerekiyor. Mizah duygusunun kınlgan bir betıö M^ ihtiyaç duyduğunu da biliyoruz, çocuklann yetişkin kurallânna mizahla direndiklerini de... Sizin portreniz Robin Williams, komedifttmlerinin aranüan oyuncusu... J buna uygun mu? Gülmek ya da gülnıenıek... "îşte iyi başlayan birhafta!" diye tırmanmış merdivenleri idam sehpasına çıkanlan mahkum. Psikanalist Cathenne Matelin'e göre ölüm karşısında bu nükte gücü, mizahın simgesı. "Mizah duygusunâ sahıp olmak için, en kötü durumda bıle gülebılmeyi bilmek gerekir" diyor. Bunun sonucunda psişikdurumumuzukoruyabiliriz. Mizahın kazandırdıklan pekçok: Kolay itiraf edilcmeyecek şeyleri üstü örtülü olarak iletebilmemıze olanak veriyor, düşüncelenmizı kolayhkla aktarmamızı sağlıyor, başkalarını değerlendirmemize yanyor. Erkekler için mizah, en bellı başlı baştan çıkarma silahlarından birı değıl mıdir? öylcysc bu aşikâr adaletsızlığehayıflanmaktanbaşkayapacak şeyyok: Mizah karşısında, hepimizeşitdeğiliz, bazılanmızda var bazılarımızda yok. Neden? "Mizah yapabilmck için, dış dünyayı gözlemleyebılmek yetisine sahip olmak gerekir, aynca insanlann gülüncsi eylem ve jestlerini sezebilmeliyiz" diyor CatherineMathelın. "Hafif depresif bir yapıdaki insanlar özellikle yatkındır buna, çünkü bu ruh durumlan onlan evrenin geri kalanından uzak tutar.Gerçekkaynaklan,kendileridiregolan,bunalımlan. Yadahastalıkhastasııseler, hastalıklan... Bu kaygılı durumlan kendılcnne alay konusu olarak görünen dışardaki dünyaya gülmek için onlan akort eder." Katı bir eğitim yüzünden bazı bireylcr gaddarbir"üstben"inkurbanıdırlar. Buonlarda suçluluk ve kaygıya doğru güçlü eğılımler doğurur. "Psişik olarak ayakta kalabilmek için, içlerindeki şeytanı sahneye çıkanrlar" diyor psikanalizci Alain Marquet, "Woody Allcn ya da Kafka türü mizah, ötekiyle olan ılişkilerin aşkla ilgili, mesleki, evlilik içi, ailevi çılgınca bir karmaşa içinde olduğu bir evrenin trajikomık betimlcmesidir." Mizaha yatkın olanlann son psikolojik ayncalığı, saldırganlıktır. Bilinçli benlcri ile yıkıcı, saldırgan dürtüleri arasındaki çatışmayı yaşarlar. Mizah onlann kıbarbaylarolmalannı sağlar biraz abartıyorum ama onlar içlerinde potansiye! katildirler. Dilenci iyı giyimli bir beye yaklaşır: "Üç gündür bir şey yemedim". "Yanıt: "Gerçekten mi? Ama kendinızı zorlamalısınız dostum!" Asiçocuklar Çocuk mizahım inceleyen psikiyatrlar, bunun yetişkınlertarafindan konan kurallan pasif olarak kabul etmeyi reddetmekten doğdugunu ileri sürüyorlar. Yaşamın ilk aylanndanitibarenbaşlıyorbu. Mamakaşığını çarpıp devirerek bunu çok komik bulurlar küçük canavar ne yiyip ne yemeyeceği üzennde söz sahibi olmak istemektedir. Bir yaşına doğru annenin vazosunu kırdıktan sonra iç paralayıcı bir "Ah!" sesiyle kibarca "Sana çok şeyler söylüyorum" der. Tabu, kötü, yasaklanmış olduğunu bildiğı şeylerı yadasözcüklerisahiplenir çocuk. îşte bu yüzden 23 yaşlanna doğru "pıpi, kaka, popo, pislik" dcmek ona neşe vcrir. Bu ilk "mizah" toplumun edcp kurallânna uyum sağlamayı kolay laştıncı bir etki yapar ashn