Katalog

CUMHURÎYET DERGİ 2200 yıldır tütün tarlalan altında yatan Allianoi antik kenti kalıntılannın yeni farkına vanldı. Yani planlanan Yortanlı BarajYnm bitimine üç yıl kala. Kazı ekibi var gücüyle görkemli hamamlarla heykelleri gün ışığına çıkarmaya çalışıyor. Sağlık tannsının yurdu tehlikede... Afrodit'in AUianoi'si NERMtN BAYÇIN Ş Hamamın ana salonundaki Afrodit heykeli 2000 yıldır yerinde... u sıralarda, Ege'de, Bakırçay Havzası 'nda, zamana karşı büyük bir yanş yaşanıyor. Bu, 3040 bin metrekarelik bir alana yayılmış olan Allianoi antik kentinin hiç olmazsa bir bölümünü, bölgede yapılan barajın şiddetinden koruma yanşı. Bir Roma kaplıcası olan kenti yaklaşık iki y 11dan bu yana durmaksızın kazan arkeoloji ekıbi, gün ışığınaçıkmayabaşlayan görkemli hamamlannı, heykellerle süslühavuzlu salonlannı ve sütunlu caddelerini suya bırakacaklannı bılmelerine rağmen yanştan çekilmiyor... BalıkesirBergama karayolu üzerinde, antik Pergamon' un 23 km kuzeydoğusunda yer alan kent, 2001 yılında, llyas ve Koca Çaylan üzerine kurulan Yortanlı Barajı'nın gölet alanı içinde kalacak. Çok değil, ikı yıl öncesine kadar onun ne adı, ne de antik dünyanın dört büyük şifa merkezinden biri, yani bir "asklepion" olduğu biliniyordu. Oysa, eski IvrindiBergama karayolu üzerinde, günümüzde Paşa Ilıcası olarak bilinen bu termal son yıllara değin kullanılmış, ılıcamn ortasından geçen tlyas, antik adıyla tlya Çayı da, 2. Yüzyıla ait Roma Köprüsü'nden aşılmıştı yüzbinlerce kez... Romahlardan kalan iki havuzda keyifle yüzülürken, etrafı tarihi kalıntılarla dolu bu ılıcanın görüntüsüne öylesine ahşılmış olunacak ki, 1994 'te DSt tarafından finanse edilen Yortanlı Barajı kurtarma çalışmalan, antik kentin merkezi yerine, oldukça uzakta, baraj gövdesi alanında başlatıldı. KültürBakanlığı AnıtlarveMüzeler Genel Müdürlüğü'nce yürütülen bu çalışmalar daha çokbölgenin tarihöncesi verileri saptamaya yönelikti... 1997 'de yaşanan bir sel taşkınından sonra çamurla kaplanan ılıca tesisleri ile çayın öteki tarafında uzanan tütün tarlalan altında, yatan tarihi kalıntılann farkına çok kısa bir süre önce, o da barajın bitimine ancak üç yıl kala vanldı. 1998'de Bergama'ya müze müdürü olarak atanan Ahmet Yaraş, kurtarma çahşmalannı antikkente kaydırarak oldukça zorlu bir işe girişti. Bu büyük bir maratondu ve 30, hatta 40 bin metrekarenin üzerinde bir alana yayıldığı tahmin edilen kentin üçte biri, ınanılmazbirhızla, yaklaşık2.5 yıl içinde ortaya çıkanldı. Peşi sıra aynı hızla elde edilen bulgular ışığında bir bilinmeyen de çözüldü: Bu yerleşme, MS 2. yüzyılda başlayıp Romalı hatip Aelius Aristides' in sözünü ettiği, ancak bugüne dek yeri tespit edilmemiş olan "Allianoi" antik kentiydi. Aristides, "Hieroi Logoi" (Kutsal Söz) adlı eserinde, Bergamon'a 120stadium(25km)uzaklıktaki bu kente Hadrinoterai 'den (Bahkesir yakınları) gelirken uğradığım ve sağlık, mide gibi sorunlanna burada şifa bulduğunu yazıyordu. Bahkesir ve Bergama arasındaki tek sıcak su termali olan bu kent de, "Allianoi"dan başkası olamazdı... Ancak keşifler bununla bitmedi: Adı konulan kent, aynı zamanda antik dünyanın sağlık tannsıAsklepios'aadanmıştı.Ele geçen iki asklepios başı, adak heykelcikleri, kulak, el, parmak gibi hasta organlan simgeleyen buluntular, kentin, "Sağlık Tannsı Asklepios'un Yurdu" olarak tanımlanan merkezlerden biri olduğunu ortaya çıkardı. Bergama'da ikinci bir "Asklepios'un Yurdu"nun keşfı, Asklepios kültünün Anadolu'da, özellikle Bergama'da daha yaygın olduğunu kanıtlıyordu. Allianoi, böylelikle dünyadaki dört asklepiondan (diğerleri, Kos, Epiros/Kıta Yunanistanı ve Pergamon) biri olarak önem kazandı. Gün yüzüne çıkmaya başlayan görkemli yapılan ve buluntulanyla da insanlarda hayranhk uyandınyordu. özellikle de, yanm daire planındaki çeşmesi bugüne kadar çıkanlan en ilginç anıtsal yapılararasındayeraldı.MS2. Yüzyılda yapıldığı anlaşılan bu yapıya Anadolu'da ilk kez rastlanıyordu. Farklı girişleri ve gizli tünelleriyle birlikte, 3 m boyundakı dev bir heykele ait olan kol, el, ayak ve parmak parçalarının çıkması onun bir kült yapısı olduğunu ortaya seriyordu. Sağlık tannsı Asklepios 'un başu..