Katalog

10 Prof. Dr. Ayseli Usluata'nın koordinatörlüğünde gerçekleştirilen ikinci "Medya îzleme Projesi" Yeditepe Üniversitesi Iletişim Fakültesi'nce gerçekleştirildi. Uluslararası araştırmanın Türkiye sonuçlanna göre danışılan kadın sayısı az, sunucu çok. jmideAte^ 1. Sayfanın devamı 1995 yıhnda 5 TV kanalı (2 devlet, 3 özel); 3 gazete (ulusal) 5 radyo istasyonu (3 devlet 2 özel) izlendi. 2000 yıhnda 6 TV kanalı (1 devlet, 5 özel); 8 gazete (2 yerel, 6 ulusal); 6 radyo (özel) izlendi. Uluslararası duzeydeki bir araştırmanın Türkiye'deki uzantısını oluşturan buaraştırma "kitle iletişim araçlan habcrlerinde kadın" konusu ile sınırlandınldığından, haberlerdeki kişiler (haberi yazan, sunan ya da görüntüleyen ile haber olan, danışılan, görüş bildiren kadınlar) ile konular (kadınlara yönelik, kadınlan ilgilendirecek konular) tarandı. Gazetelerinbirinci sayfalanndaki haberler ile televizyon ve radyolardaki sabah, öğle ve/ya da akşam haberleri kodlandı. Araştırma birer gün ile sınırlı kaldı. 2000 yıhnda kadın konusunun haberlerde yüzde yedi oranla en çok gazetede (3 gazetede hıç yok); ardından yüzde beş oranla televizyonda (iki kanalda hiç yok) yer aldığı saptandı; izlenen radyo ana haberprogramlannda ise konusu kadın olan bir haber bulunamadı. Kadın haber muhabirlerinin, başka bir deyişle, stüdyo dışında, alanlarda çalışan kadın gazetecilerin en yüksek oranı yüzde 37 ile televizyondaki haber programlannda görüldü (bir kanalda hiç yoktu); haberi ilk sayfada verilen kadın gazeteci oranı yüzde 23 idi (3 gazetede hiç yoktu); radyoda ise haberlerde hiç kadın muhabir yoktu. En yüksek oran sunucu kadınlar kategorisinde görüldü. Radyoda sunuculann yüzde 72 'si kadındı (kadın sunucusu ohnayan radyo istasyonu yoktu); televizyon kanal lannda ise kadın sunucular erkeklerle hemen hemen (yüzde 53 Me) eşit orantılı idi (yalnızca bir kanalda kadın sunucu görülmedi). Danışılan kadın sayısı yüzde 19 (hiç denecek azlıkta da olsa tüm kanal larda vardı); gazetede yüzde 15 (3 gazetede hiç yoktu) oranındaydı; radyo istasyonlannın tümünün haberlerinde ise kadınlara hiç danışılmamıştı. 1995 yıhnda gerçekleştirilen "Medya lzlemeProjesi"negörc Türkiye'de televizyon haberlerinde kadınlann haber konusu olma oranı yüzde 4 (yalnızca 2 kanalda); muhabir kadın oranı yüzde 38 (yalnızca2 kanalda); sunucu kadın oranı yüzde 80; ve danışılan kadın oranı yüzde 19 idi. Gazetelerin haber sayfalannda kadınlann haber konusu olma oranı yüzde 11; muhabir kadın oranı yüzde 10; ve danışılan kadın oranı yüzde 12 idi. Radyo haberlerinde kadınlann haber konusu olma oranı 0; muhabir kadın oranı 0; sunucu kadın oranı yüzde 50; ve danışılan kadın oranı yüzde 13 idi. CUMHURİYET DERGt artışla sayının yüzde 50'den yüzde 72'ye çıktığı saptandı. Danışılan kadınlann televizyon kanallannda yüzde 19 'luk konumlannı koruduklan; gazetelerde yüzde 3 artarak yüzde 15'e çıktıklan; radyoda ise 1995 'te oranlan yüzde 13 iken 2000'lerde yok olduklan görüldü. Sonuç: Beş yıl önce, 1995 yıhnda, tüm dünyada gerçekleştirilen araştırma sonuçlanna göre haberleri sunan kadın gazetecilerin sayıları erkeklerle hemen hemen eş oranda, ancak sunulan konulann çok azı kadmlara ilişkindi; haber konusunda kendilerine danışılan kadınlann sayılan da erkeklere oranla çok azdı. Türkiye'yebaktığımızda 1995 yıhnda ülkemizde izlenen televizyon kanallanndaki kadın sunucular yüzde 80 gıbi büyük bir çoğunlukla tüm öteki ülkeleri geride bırakmıştı. 2000'lere girdiğimizde ise bu oranın yannın biraz üstüne indiği görülüyor. (Bugün yüzde 53'le dünyadaki beş yıl önceki düzeyi tutturuyor; ancak yeni konumunu haziran ayında açıklanacak yeni bulgular belirleyecek.) Beş yılhk zaman içinde ülkemize bir"anchorman" kavramı yerleştiğinde, özellikle akşam haberlerinde kimi kanallarda kadın "anchor"a pek gerek duyulmamaya başlandığı gözleniyor. Radyolarda da yüzde 72 oranla tüm radyo istasyonlannda haber sunanlar çoğunlukla kadın sunucular. Kısacası, kadınlar sunucuJuğu erkeklerle eşit ya da kimi kez çoğunlukla paylaşıyorlarve Türkiye haberleri kadınlardan izliyor yadadinliyor. Gerçek sorun, kadınlann uzmanlık görüşlerinin önemsenmemesinde, haber konulanndan kadınlara danışılmadığı gerçeğinin değişmeksizin, yüzde 19'dakalarak süregitmesinde yaşanıyor. Genelde kitle iletişiminde analitik, derinlemesine habercilik anlayışı yerleşmediğınden, habercilik "show" yapma ile eştutulduğundan, konular bilimsel yaklaşımla değil de duygu sömürüsü yapılarak işlcndiğinden, uzman görüşüne gerek duyulmuyor ya da danışılan kişi sayısı Vitrinde yine kadınlar var. Beş yıMa saptanan değlşlkllkler Kadının haber konusu olarak televizyon kanallannın ana haberlerinde yüzde beşlerde, yüzde birlikbirartışla, süregittiği; gazetelerin birincı sayfasındayeralmadığı, yüzde onbirlik oranın 5 yıl içinde yüzde onun da altına düştüğü, bu yüzdenin çoğunluğunun da şarkıcı kadınlarla ilgili olduğu; ve radyoda haberlere hiç giremediği ortaya çıktı. Kadın muhabırlerde televizyon kanallanndabirdeğişiklikolmadığıvesayılannın yüzde kırklarayakın süregittiği; gazetelerde yüzde on olan sayının iki katına yüzde 23'eçıktığı;ve radyoda yokluğunusürdürdüğübclirlendi. Kadın sunucularda televizyonda beş yıl önce yüzde 80'e ulaşan sayının 2000 yıhnda yüzde 53'edüşerek yüzde 27'lik bir azalma gösterdiği; radyoda ise yüzde 22'likbir Defne Samyeli Yasemin Özdemir Hatice Tuncer ve kameralaru..