Katalog

6 HAZİRAN 1999. SAYI 689 hittin Hacı Bekir. Italyan ressam Preziosi, açıldığı yıllarda Hacı Bekir'in bu ilk şekerci dükkânını resmetmiş. Orijinalinin bugün Paris Louvre Müzesi 'nde sergilendiği bu tabloda Preziosi, bıy ık ve sarığıyla tipik bir Osmanlı erkeği olan Hacı Bekir'i yanında iki çocuğu olan bir kadına şeker tartarken onla n izleyen bir de kediy le bir likteçizilmiş. Hacı Bekir'in lokum ve şekerciliğegetirdiği yeniliklerle elde ettiği "baş şekercı lik" unvanı, yöneticilerinin bu yenilikleri devam ettirmeleriyle nesilden nesile aktanlmış. Şahin buyeniliklerin diğerşekerci ustalannın da katkılarıyja gcrçekleştiğinianlatıyor.» Pendik'te bulunan fabrikada lokum ve şeker üretimi yapıldığından söz eden Şahin, lokum üretiminin yapıhşından şöy le söz ediyor: "Lokumun ana maddesi şeker, mısırnişastası ve sudur. Bunların belirli oranda karıştırılmasıyla bir eriyik eldeedilir. Bueriyiğinbelli bir sıcaklık ve sürede pişiril Ali Muhittin Hacı Bekir 'in sahibi Doğan Şahin odasında... mesiyle lokum üretilir. Erilarını anlatıyor. yik buhar ceketli açık ve kapalı kazanlarda Şahin, Hacı Bekir'in lokum dışında akide pişirilir. Bu pişirme işleminin amacı, eriyişekeri üretimi ve bunun iç, dış pazarlara sugin içindeki suy u buharlaştırmak ve bu süre numundaönemli birgöreviolduğunuanlatıiçinde lokum kütlesinde fiziksel ve kimyasal yor. Çocukluğumuzda bakkallardaki cam birdeğişim sağlamaktır. Pişirme süresi sokavanozlardan anımsadığımız rcnkli akide nunda sıcak ve akıcı olan lokum kütlesi içine şekerlerininadıOsmanlıDevleti'ndeYeninişasta serpilmiş tahta tepsilere dökülerek çerilerilebirliktearıılırvebağlılığınsimgesi üzerinedenişastaserpilmişdurumda 2448 sayılırdı. Akide kelimesi de bu simgeyi doğsaatsoğumayabırakılır. Soğuma süresi bitiminde kütle üzerindeki nişastalann süpürül rularcasına inanç, bağlılık, birbirinden aynlmamak ve yapışmak anlamı taşır. mesiyle lokum imalatı gerçekleşmiş olur." OsmanlıDevleti'ndeulufegününde, YeŞahin kaliteli bir lokumun özellikleri için niçerilereaylıklandağıtılırvesarayavlusun"elastik dokuda olmalı ve yüzde 76 ya da 80' inin katı ınaddc, yüzde 15' inin de su içer da bir yemek veri lırdi. üsmanlı geleneklerine göre sadrazam ve divanı hümayun üyelemcsigcrekirdiyor. Hacı Bekirdenilinceakla lokumun geldiğini söyleyen Şahin, Hacı ri önce askerin yemeğini tadarlar, bundan sonra onlara tabaklar içinde şckcrler sunuBekir'de bugün yirmiye yakın çeşidi üretillurdu. Sadrazam ve divanı hümayun üyelediğini anlatıyor: rinc bu şekerin sunumu Önem taşır, askerle"lçlerinde en kıymctlisi fıstıklı lokum, cn rin birşikayeti olmadığının kanıtı sayılırdı. çok satılanı da kanşık lokum. Lokumun esasıysa sadc olanıdır. Onun ayn bir tadı, ayn bir Dirhem ağırlığında ve mangır (bakır para) şeklinde hazırlanan şekerlerin divana gctirilinceliği vardır. Lokumun asıl tadı sadesiııdc mesi herkesi rahatlatırdı.Osmanlfdaki bu hissedilir. Çünküdiğerlerinin içinde yeralan akide mcrasimi Islanbullular için dirlik, dükatkı maddesi lokumun tadına aynbirlezzet zen ve huzurun simgesi sayılırdı. Eskiden lsde katar." tanbullulariçin önem taşıyan ve Mevlitgeleneğimize de yerleşen akide şcOsmanlı'nın huzuru... kerininyapılışını Doğan Şahin Doğan Şahin, sokaktaki Hacı Beklr'den şöyle anlatıyor: adamdan en zenginine değin önce de "Akide şekeri, toz şeker eriyibirçok insanın Hacı Bekir ürünğınınbelli bir oranda limontozu lerinialdığınısöylüyor. Buge Istanbul'da veya krem tartar ilavesiyle, kaniş yelpazeye hitap edebilmek zanlarda yaklaşık 160santigrat için fiyatları makul tutmaya ça lokum ve akide derecedc kaynatılıp bu sürede hştıklarını vurguiuyor. Hacı eriyik içindeki fazla suyıın buBekir yalnızcaiçpazar ihtiyacı yapılıyordu. nı karşılamakla kalmıyor, üreti Ancak Hacı Bekir harlaştınlmasıvepişirilmesiyle elde edilen, cam görünüşünmin yüzde otuzunu ihraç edideki bir şekerlemedir." yor. Ozellikle Ncw York ve In akide ve gi I tere' ye y apı lan lok um ve şeLokum ve akide şekeri denikerleme ihracatı distribütör fir lokumda en lincc akla gclcn ilk isim olan malararacılığıylagerçekleştiriHacı Bekir'de yaklaşık yüzkişi yüksek kallteyl yor. Böylece 19.yüzyılda"Turçalışıyor. Hepsi daha iyi bir lezkish Delight" adıyla dünyaya elde etmiştl. zet, daha farklı çeşitler ve sevdiaçılan Türk lokumu, dış ülkeğimiztatlarıyaşatabilmekiçin lcrdcki yolculuğuna yaklaşık Tarçınlı, güllü, uğraş veriyorjar. Kurumların iki buçuk asırdan bu yana durbile uzun yıllarkesintisizbirşemaksızın devam ediyor. Şahin, portakallı ve kilde devam etmcsinin çok zor Yeni Zclanda'dan Fransa'ya, limonlu lokum olduğu ülkemizde, Hacı Bekir ABD'denLondra'yakadar Ha222 yıldan bu yana şeker ve locı Bekir lokumlannı ulaştırdık yeni buluşuydu... kum severlere hizmet ediyor.^ BASKENTGUNLERI Unutkanlığı aşmak gerekiyor MÜŞERREF HEKİMOĞLU K imi dostlarım saptamış, 27 Mayıs'tan en çok söz eden yazar benmişim. Doğru bir saptama. Köşe yazıları, diziler, röportajlarla 27 Mayıs üzerine çok yazım var. Yakın tarihimlzi aydınlatan bir olayı gerçeğiyle belirtmeyi görev sayıyorum. Kimi okurlarım, ozellikle gençler de yeniden yazmamı öneriyor. Olayı yeterl kadar bilmediğinı söylüyor. Bu haftaki yazım o öneri nedeniyle. Gazetecıliğımın onuncu yılında yaşadım 27 Mayıs'ı. Darbe diyenler de var ama o bir devrim. öteki darbelerden değişik boyutları var. Cumhuriyetimizin ilkelerinden, devrimlerden sapanlara karşı gerçekleşıyor. Yasallıgını yitiren bir yönetime karşı. O devrime başkoyanlardan biri de eniştem Selahattin özgür. Denizaltı subayı. Akademıye gidiyor, kurmaylık sınavına hazırlanıyor. 26 Mayıs 1960 akşamı da sınavlara hazırlanmak için bir toplantıya gidiyor. Oysa daha önemli bir görevi varmış! Denize dönmedi, karada başka görevler üstlendi, 12 Eylül'e kadar sürdü o görevler. Senato kapandı, 27 Mayısçılar da dağıldı ama olay sürüyor bence. 39. yıldönümünde yayınlanan yazılar, toplantılar, konuşmalar da kanıtlıyor bu gerçeği. Adı Devrim olan çocuklar da yeni tanıyor babalarının gerçegini ö ı m r Tarkan ne güzel yazıyor Posta'daki köşesinde. Başyazarımız Nadir Nadi'nin önerisiyle ben de kitabını yazdım vaktiyle, 15. yıldönümünde. 27 Mayıs'ın romanı, vakit bulsam 40 yılın öyküsünü de yazarım. 39 yıldır birlikteyiz devrimcilerle. Kimiyle çok yoğun biıiikteliğimiz. örneğin Sami Küçük ve Kamil Karavelioglu ile buluşur özlem dindirıriz ören'de. Soframızda boşluklar artıyor ama anılarıyla yaşıyor yer almayanlar. Kimini de hiç görmüyorum artık, kimi dünyamızda değil, kimi kanser, kimi ülser, kimınin kalp ağrıları var, buluşmak kolay olmuyor. Ama bir mayıs gecesinde hepsinin kalbinde aynı çarpıntı var. Neler yaşadılar, neler aştılar! 196O'lı yılları çok severim ben. Yıldızların pariadığı yıllar. Elbet alacakaranlığı, sancıları, gerılimi de var. Örnegin Yassıda kararlarının onaylandığı gece. Çok gergin saatler yaşadık evımizde. Selahattin özgür kızını, eşinı Kuvvet'e emanet ediyor onay toplantısına giderken. Belkı de eve dönmeyecek! Kuvvet bıze söylemiyor ama havada ölüm sessizliği var. Gdcenin sabaha dönmesini bekliyoruz yüreğimiz çarparak. Selahattin'in yolunu gözlüyoruz. Gelecek mi, gelmeyecek mi? Eniştemin ölüm cezasına karşı oy kullandığını hayli geç öğrendlm ben, Gürsel Paşa'dan. Kimi olaylar izlenir, dahası yaşanır da yazılmaz değil mi? Ailemin bir üyesi ama Selahattin özgür'le idamlar konusunu hiç konuşmadık! O konuya sonra da değinmedım. Yazmadıklarım da olsa mesleğimi güzel yaşadım 6O'lı yıllarda. Toplumun nabzını yüregimde hissettım. Yedlveren gülü gibi bir üretkenlik yaşanıyor ülkenin her yanında. 1961 Anayasası bekleniyor umutla. Kimi sabahlar horozlar öterken ayrılıyorum Meclis'ten, madde madde izliyorum yasayı. Yaşama geçeceği günleri bekliyorum özlemle. Şimdi hüzünle gülümsüyorum, çok güzel düşler kurduk. O düşlerle umutlandık, mutlandık. Ama 1961 Anayasası kâğırta kaldı, ileriye dönük, Atatürkçülüğe açık maddeler yaşama geçmedi. Yine de çok seviyorum 6O'lı yılları. Toplumun itlci gücü yansıyor her şeye. TİP kuruluyor, sendikalar, dernekler, tüm meslek kuruluşları örgütleniyor, dergilerde, gazetelerde yeni konular geliyor gündeme. YÖN bildirisi yayınlanıyor. Evlerde, kahvelerde sorunları, çözümleri tartışarak sabahlıyor insanlar. Yeni bir Türkiye'nin mimarları gibi, Anayasal yapıya bir tuğla, bir taş, bir avuç harç katmaya çalışıyor. Banş içinde ileriye bir atılımın coşkusuyla yaşıyor halkımız. Güzel yıllar yaşadık gerçekten, 27 Mayıs'tan yanna açılan yolda yürüdük coşkuyla. O coşku da soldu, başyazanmız Nadir Nadi de "27 Mayıs'tan 12 Mart'a" kitabını yayınladı sonra! Ancak, geleceğe umutla bakmaktan geri kalmadı. Kuşkusuz biz de kalmıyoruz. Umutsuz yaşanır mı? 27 Mayıs sabahı kimi dostlara seslendim. Umutlar yeşermedi, yozlaştırma çabası giderek yoğunlaştı ama karamsar değil iyımser bakıyorlar geleceğe. Bu bakış 27 Mayıs'tan kaynaklanıyor sanırım. Karşı devrimler de olsa, önemini koruyan bir olay. Takvimlerden silinse de belleklerden silinmiyor, yapıtları, belgeleriyle geçmişe de, geleceğe de ışık tutuyor. 39 yıl sonra da güzel çarpıntılarla anımsanıyor. Gelecek yıllarda daha güzel çarpıntılarla anılacak bence. Çünkü anılması gerekiyor. Benim kuşağım bu gerçeğin altını çiziyor durmadan. Toplumun belleğini tazelemek gerekiyor, özdeğerlerimizi tanımak, doğru yorumlara, yargılara varmak için unutkanlığı aşmak gerekiyor. Yaşadığımız ortamda bu da çok önemli bir olay. ^ 1960'lurdun bir anu.. 27Mayısçrtardan Selahattin özgür, M. Hekimoğlu, Kuvvet Başartr, Berin ve Nadir Nadi, Mukadder Özgür, Filiz ve ReşatAnm.