Katalog

f HAZIRAN 1999. SAYI 689 > mıaldı. HalkınsöylemibirkaçyıliçindedeŞişti. Ifadeözgürlüğügündemdekiyerinikorumasına karşın (çünkü gelis.igüzel siyasal davalar sürmekteydi), başka görüşler de boy £Östermeycbaşladı.lfadeözgürlüğü,insan ıakları vcdcmokrasigibikavramlaraodaklı •iiyasal hedeflerin yerini ortak vc tarihsel naklarayönelikduygusal hcdefleraldı. Bu nedefleri savunanların ulusçu söylemleri tışkırtıcı vc popülist nitclikteydi. Siyasal önderlergiderekbuyenidüşünce tkımına kulak vcrdilcr. Çok gcçtneden, ılusçueğilimliSırp,HırvatveSlovenaydınarıyla siyasal seçkinlerarasında, önceleri ^izlidengizliycdahasonralarıaçıkçagörüşnclcrbaşladı. Muhalif "Pıaxis"dergisinin ;ditörü Mihajlo Markovi gibi, dönemin en inde gelen düşünürleri bıleyüzlerini hiç ıtanmadanyeniSırphükümetinedöndüler. Ülkede böylcsı bir hava eserken, Belgad'dan pek de önemli olnıayan vc (katı göüijliikansınınDoğalBilimlcrFakültcsi'nde >örevliolduğu)üniversitedekikarşıtgörüşüleri kmamasıylatanınan bir Komünist Pari üyesi birandaseçilmişlerinkahramanı olaak karşımıza çıkıverdi. Bu kiş,inin adı Slo>odanMiloşeviçidi.Kabaveacımasızolma;ına karşın, gücünü eldc tutabi lmek amacıyaeskidüşmanlarındanyararlanabileceğini ıemcnkavrayabilecekkıvraklıktabirzekâ/a sahipti. Bu amacına ulaşmak, gücü ele gc:irmek için ulusal ideolojiyi bcnimscdi. 9O'lı yıllar yüzlcrce aydının, özellikle de >zanların ulusçu ycni birdil oluşturdukları, ıteşli sloganlar, gözükara itngelerin ortaya ıtıldığı bir dönem oldu. Bu slogan ve imgclcr 'iğınlannsimgesidurumunagelinceyedek 1er gün gazetelerdc yinelendi. Şimdi nerleyse gözüdönmüş Sırp halkına baktığımızla, bu tür düşüncelere bayrak tutan o yılları nımsamakta yarar var. Durumböyleiken.günümüzdeolanların MiünegeçilmesiiçinBatılılarneyapabilirerdi? Uzerinde eninc boyuna düşünebileekleri iki soru vardı. Iki can alıcı konuyu ineden inecyc araştırabilirlerdi: Tarih ve karıt güçler. Savaş onca dehşetiyle giderek daıa da ümitsiz görünmeye başlayınca, tarih bir çözüm durumuna geldi. Miloşeviç gibi bir diktatör için, insanlar pek de önemli olmadığından, görevden çekilmektense milyonlarca kişinin yaşanıından olmasına göz yumar. Devletintanıttığı gibi, tüm Sırplarbir olduğundan, Batı'nın vicdanı rahattır. Tarihi "susturma" süreci yerine getirilmiştir. Gelgelelim, Balkanlarüzerineeğitimgören Batıhöğrencilerintümüçözümlemelcrinde bu denli incelikten uzak olmamışlardır. Rebecca West 11. Dünya Savaşı' ndan önce, o dönernde dengeli ve gelişmekte bir ülke olan, Yugoslay va'yı ziyarete hazırlanırken Stanislav Vinaveradlı bir Sırp Yahudisi'y'e karşılaştı. Stanislav dönerninin en aydm Yugoslavlanndan biridir; tanımadığı yoktur, bir düzinedilianadiligibikonuşurveülkesinde sevdiğihemenhemcnherşeylearasındasağlıklı vebilgeccbirmesafesağlamıştır. West yolculuğunaçikmadan önce bir yığınkitap okurvearaştırmalaryapar. Yolculuğunugcrçekleştirip, kalemine sarılınca bir şeylere hiçbir anlam veremcz ama merakını sürdürür. Şaşırtıcıolaylaratanikolmak, görüşler arasındakıyaslamalaryapmak,bilinmeyen ve mantığa aykın gelen şeyreri araştınnak içinclinegeçenherolanağıdeğerlendirir. O halde, diplomat ve siyasctçiler haklanndapekbirşeybilmedikleritoplumvekültürleringeleceğiyleilgilikararlaralmayönündeki özgüvcni nereden buluyorlar? Ustelik yalnızdadeğiller: Benzerbiçimdedavranan bir yığın aydın var. Ne varki, durum ne olursa olsıın, en üst düzcydeki yerli yetki unutulupatlahmasada, sessizliğcgömülmektedir. Bu noklada Balkan tarihinin birçokevresindc faşist, ataerkil ve yabancı düşmanhğını körüklcycn ideolojilere karşı savaşan kadinların yetkisinden söz ediyorum. Bu kadınlargünümüzdeyaşanankarabasanınsonaerdirilmesinde 1991 'dcnberi izledigimİ7 profesyoncl politikacılardan çok daha etkili olabilirler. ^ RedPepper 'dvn çeviren: RtTA URGAN Not: Vuk Draskoviç gectiğimız ay başbakan yardımcılığı görevinden alındı. DERGIDEN Merhaba, '• " "Miloşeviç'e karşı kadmlar etkili olabilir." diplomatlann dilinden düşmez oldu. Basmakalıp söylemler insanın midcsini bulandıracak denli yinelendi. Batılılaragöre, Balkanlar ne Yunanistan 'ın o garip albenisine, ne de Batı Avrupa ile arasındaki coğrafik uzaklığa sahipti. Tamtersine.soy luyabanıl imgesinden, haz düşkünü Doğu'dan, entrikacı Bizans'tan ve ruhsal açıdan karmaşık, ancak ahlaksız Slav'dan çok uzak, ama tüm bu özclliklcriyinedeözündetaşıyankaranlık, tehlikeliveaşağılıkbiryerdi.Sonuçta,Balkan tarihi, en azından diplomat ve siyasetçilertarafından, yine de, kanlı savaşlann art ardayaşandığıkaranlıkbirdönemolarakalgılanıyordu. Yugoslavya'da savaşa son vermeye çalışan siyasal önderler bu görüş uzerinde yoğunlaşmaktanaslagerikalmadılar. Uluslararasıgazetecileryalnızcaaynısöylemi daha basit bir biçimde uyarlayarak y ineledilcr. Halki "sersemletme" süreci böylecc tamamlanmış oldu. Şimdiki karş.ılıklı paylaşılmaktaolangörüşSırplınınSırplıkonuınunu savunması vebenzerkonularlailgili. Aykın seslere rastlama vc bunlara kulak vermeolasılığıbusüreçiçindeeriyipyokolduğundan, tüm ülkeyı bombalamak, eninde sonunda, insanlara ulaşıp onlarla ilgilenmck ve farklı görüşler sunınaktan cok daha kolay Türkiye nin yuğun gündemi içinde Kosova 'yı Belgrad'ı çoktan unutup gittik. Önce seçimler, ardından da Öcalan davası Türkiye 'nin de taraf olduğu yambaşımızdaki savaşı görünmez kıldı. Bombalann sesini, insanların acısını duymaz, izlemez ve düşünmez olduk. Son yıllarda Türkiye nin sımrötesi askeri harekâtları nedense parlamento onayından da geçmiyor. Konu kamuoyu önünde tarhşumadan, uçaklar smırlarımız dışına gidiyor, bombalar atıyor ve geri dönüyor. Bu hafta dergimizde Slovenyalı romancı Svetlana nin bugün Yugoslavya da yaşananların perde arkasını anlatan bir yazısına yer verdik. Bombalanan insanlan bir süre için unutmuş olsak da Yugoslavya da Miloşeviç in yükselişini ve muhaliflerin durumunu aktaran bu yazıyı ilgiyle okuyacaksınız. Kapak konumuz bir kadın sinema yönetmeni, Yeşim Ustaoğlu. Onun ikinci uzun metrajlıfümi Güneşe Yolculuk henüz gösterime girmedi. Ama buyıl Uluslararası Istanbul Film Festivali nde ve Berlin Film Festivali 'nde iki önemli ödül aldı. Yeşim Ustaoğlu nun fılmi Türk sinemasının ve edebiyatının görmezden geldiği bir konuyu beyazperdeye getiriyor. Güneşe Yolculuk, Güneydoğu da hayatlan, göç sonrası yaşananlan, kayboluşlan, umullarıyla bir "keşif hikdyesi"... Oyuncuların ise hiçbirisi profesvonel değil. Mehmet, Berzan ve Arzıt... Mezopotamya Kültür Merkezi 'nden üç genç. Provalar belki de bu nedenle bir yıla yayılmış. Çekimlere gelince hepsi yerindc ve resmi makamlardan izin alınarak gerçekleştirilmiş. Yeşim Ustaoğlu Güneydoğu 'ya ilk kez bu fılmi çekmek için gitmiş ve hayatın içinden birfilmle geri dönmüş. Önümüzdeki hafta yeni bir dergide buluşmak üzere... /pek Çalışlar CUMHURİYET OERGİ İMTİYAZ SAHİBİ: BERİN NAOİ • BASAN VE YAYAN: YENİ GÜN HABER AJANSIBASIN VE YAYINCILIKA.Ş.1GENELYAYINYÖNETMENİ:ORHANERİNÇ1GENELYAYINKOORDİNATÖRÜ: HİKMETÇETİNKAYAB YAZIİŞLERl MÜDÜRÜ: İBRAHİM YILDIZ1SORUMLU MÜDÜR.FİKRETİLKİZBYAYINYÖNETMENl: İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YÖNETMEN: AYNURÇOLAK1 REKLAM: MEDYA C /ATO'nun Yugoslavya'yı bombalamasıprotestolarayolaçtı. Almanya'dakigösterilerden birfotoğraf... KAPAK FOTOĞRAFI: ERZADE ERTEM