Katalog

CUMIHJRİYCTDERCt Louis Armstrong, Amerika hatta dünya caz müziği için neyse Gregor Kelekyan da bir o kadar önemli. Fransa ve Türkiye'ye cazı getiren Kelekyan'ın adına müzik kitaplannda bile rastlanmıyor... Savaşı 'nın dcvam ettiği 1916 yılına rastladı Diğerlcri gibi okulu bitirdikten sonrıı lstanbul'adöndii. "Ilkokulu Istanbul'da bitırdikten sonra tahsilini tamamlamak için Parıs'cgittı. Müzik hayatı 1918'de orada başlamıstı. Caza merak saran Kelekyan, kendi adıyla bir orkestra kurdu. Gregor Fransa'ya cazı sukuıı adamoldu. Parismü/ikhollerindedansedip orkestralar yönetti. Fransız sırki, Touqucl Korusu Gazinosu, Moulın Roııge, Olympia Palais delaMediterranee'nin müzik vedanş direktörlüğünüyuptı. Kurduğueaztopluluğuyla Paris, Niec, Cannes, Li/bon, Zürih. Monaeo, Roma, Mılano, Iskendcriyc, San Sebastian,RiodeJaneiro,Montevideo, Buenos Aıres, New Orleans vb. ^chirlerde ba^arılı konserlervererek ün yaptı. Üc yıl MonacoPrensi'ninyıllıkbalolarındacazçaldı." Hayatı müziğe adamak... Fransı/ halkınca buyük rağbet gören Grcgor Isveç, Danimarka Krallan ile Ağa Har ve NVindsor Dükü'yletanıştı. 1937yılınd; döndüğü tstanbul onu caz sevdasından va/ geçiremedi. Fransa'nın arkasından Tiirki ye'ye de cazı getiren adam unvanını aldı Gregor kurduğu "Gregor Jaz/ Topluluğu"yla Istanbul'da ve Ankara'da özgün gös terileryaparakcazı sevdirmeyeçalıştı. Ba bası öldükten sonra kendini tamamen müzı ğeverdi. "Babası cazmerakını gayet müspct karşı lardı. llışkileriiyiydi.Onunlaövünür, iftiha ederdı. Babası ver'at ettı ve o, genç yaşta yal nız kaldı. Ancak muazzam bir hayatta ilerle nıe psikozu vardı ve kendini müziğe adadı Sonunda dünya çapında bas.anlı bir müzü ustası oldu." I likâyenindevamı Louis Armstrong üze rine kurulu. Amerika Birlesik Devletleri'niı önemli cazcılarından Louis Armstrong'lı genç yaşta tanıstı. Onun en yakın arkadaşı ol du. "Gregor, sanatıyla ilgılı geçmişte kalaı unutulmazanılarındanuzunuzadıyasözet mişti bana. New Orleans 'dabulunduğusıra lardailk tanıştığı veyakınlık duydugukii)i nintrompetçi.ijarkıcı veorkestra^efi Louı Armstrong oldugunu söylemiijti. Onun il gınç hayat hikâyesinden ve faalıyetlerındeı derin bir iştahla bahsetmişti. Gerçekten Nev Orleans'ıneniyimüzikçilerindenbiriolaıal dikkati çckmişolan Armstrong, klasik eazıı büyük isimlerinden biriydi. Armstrongdo ğaçlamanıngeleneksel çerçevesını kırmış v solocularınözgürbırakılmasıgörü>ünübe nimsetnıi^ti. Trompetçi olarak en tiz .seste kaba sol'a değin ö/.gürce geçerek troınpL tckniğindc dcvrim yapmıştı. (iüçlü tonıı, nii anslı vibratosuyla dikkati çckmi.ş, çalgısını tınısı.insansesineyakınlığıyladinlcyenleı etkilemiijti. Armstrong, ^arkıcı olarak da tamnmışt Boğuk ve sıcak sesi, kimi zaman alaycı, kirr zaman acıklı bir anlatıma ulaşmasında bü yük rol oynamı^tı. Şarkı sözleri yerine ritm uygun birtakım yansıma seslerkullanura Scat tar/ını yaratmışlı. Gregor bütüıı bunlaı banaanlatmayadoyamamıijtı" Cîiiney ve Kuzey Amerıka'da "C'az Kralı unvanıyla bilineıı Gregor'un Louis Aınıs trong'a duydugu sevginin, ba^arısında bü yükpayıolduğıınusoylüyorPaıs'Iuğlau. Rırbırlerını çok seven bu ıkı unlü ca/ ust;ı sı birbırlerindenaynlmayı ıçlerınesındırc meyerek aynı ysl, yani 1971 'de hayata ved ettiler. (iregor Kelekyan sımdıŞi')lı I rmenı Mc 7arlığ'ndayatıy«)r. Onun adına ne bir soka ismi\erilmi^nedebıryarı^madü/enlennıi' Ansiklopedilerdc bile yeralmıyor. 4cilllı Mii/ık Ansiklopedısı'nde onun adıyla ilgıl bir madde yok Gregor Kelekyan'ı sadcc cazseverlerhalırlıyor.^ Kelekyan diye biri... MKHMKT SERCAN TKZCANOĞLl) iranKelekyan'ıTürkbasıntarihineilgiduyanherkesbilir. Mihran hfcndi'nin 18K2'de satın aldığı Sabah Gazetesi'nin Ahmet Rasim ve Mahmul Sadık'la bcraber üç başyazarından biriydi. Adını babası kadar bilmediğimizamaTürkiye'yecazı getiren adamsıfatına sahip bir dc oğlu vardı: (îrcgor Kelekyan, yani gazetecı babanın cazcı oğlu. 1862 yılında Kayseri'dedoğan Diran Kelekyan, II. Abdülhamitdönemininsony ıl larındaLondra'yakaçtı. Ingilizgazetelerinde yazılaryazdıktansonra II. Meşrutiyet'inilanıylalstanbul'adöndü."D.K.","I.Nadir"ve "Bahri Kamil" imzalarını kululandı. Ancak asıl ününü "Diran Kelekyan Lügati" diye anılanTürkçcFransızcasözlüğüylcyaptı. Diran Kelekyan bunlarla uğraşırkcn oğlu Gregor çokfarklıbıralanda,"caz"dakendınigösteriyordu. Tarihçi ve Araştırmacı Prof. Dr. Pars Tuğlacı onu ilk kez küçükkcn "Beyaz Park"ta dınlemış: "Babam Gregor'un arkadaşıydı. Bir gün hadiGrcgor'uizlemeyegidiyoruz,dedi.Büyükdere'deki BeyazPark'taçalıyordu.Gittik, dinledık. Caz topluluğu vardı. Kendısi idareediyordu. Kemançalıyordu" Yıl 1970 olduğunda içindeki merakı gidermek isteyenTuğlacı onunlagörüşmüş. "Vefatından5yada6ayönceydi.Onunla görüijmeycgittim. Hayatıhakkındabilgiedinıpya7i yazmak ıstiyordum. Bakışlannda ve davranışlarındaileriyaşınarağmen.bircaz ustası it'adesi seziliyordu. Bana enteresan ^eyleranlattı. Louis Armstrong'laolanili^k i lerinden bahsctti." Osmanlı Devleti'nin hâlâ ayaktaolduğu birdönemde, 1899yılındadoğmuşGrcgor. Odönemdemüslimvegayrimüslimaydınlar kendi çocuklarını Fransa'ya gönderirlerdi. Gregor daaynıkaderipaylas,arakeğitimiçin Paris'egıtti. Fransamacerası Birinei Dünya CAZ TARIHI Avrupa ve Afrika müzik geleneklerinin Amenka Bırleşık Devletleri'nde yüz yüze gelmesıyle doğan cazın beşiği olarak New Orleans kabul ediliyor. Louisiana yasalannın zencı saydığı Fransızca konuşanmelezlerle zencı müzikçiler bir araya gelmeseydı bu bırleşim gerçekleşmeyecekti. Caz gelişımıni Chicago'da tamamladı. Bunun nedenı New Orleans'taki ünlü Storyvılle Mahallesi'nın genelev mahallesıydıkapatılmasıydı. İlk caz yıldızı dıye bılınen Louis Armstrong da adını Chicago'da duyurdu.^ 1 Orlcanslı düııyaca iiıılii caz ııstası Louis Armstrong (1942).