Katalog

13 Charles Chaplin, Orson Welles, Yılmaz Güney... Üç ayn sinema ustası, üç ayn dünya... Onlan birleştiren nokta, filmlerinde babaoğul motifini işlemeleri... Bu yönetmenlerin filmlerinde baba figürü bazen iki kuşağın çatışması, bazen de özlemin giderilmesi olarak yer alıyor. Buna hesaplaşma da YUmaz (îüney\ babalar ve çocuklan konusunda "Baba " adlı hirfllm çekecek kadar ilgiliydL.. diyebiliriz... Kayıp çocukların ADEIM AYAKTA C harles Chaplin, Orson Welles, YılmazGüncy... Üç ayn sinema ustası, üç ayn dünya. Ama, birazdan göreceğimiz gibi, ortak yönleri çok. Bunlardan en ilginç olanı, filmlerinde sürekli olarak işledikleri babalar veçocukları motifi. Yapıtlarında baba figürü vebabalık olgusu, bazen iki ayn kuşağın çatışması, bazen de bir özlemin giderilmesi şeklinde yeralıyor. Bunu,geçmiştckıtravmatikanılarla hesaplaşma olarak dagörebiliriz. örneğin, Charles Chaplin (18891977) hayaünıanlattığıkitabındababasınıpektanımadığını, baba sevgisi görmedcn büyüdüğünübelirtiyor(bak: 'HayatımınHikâyesi/ My Autobiography' (AFA Yayınlan, 1991, Çcv. FatoşDilber). Chaplin'in buradaanlattığına göre, bir yaşındayken, babası evden aynlmış. Çocuklarına ıstediği gibi bakamayan annenin de sefaletten çıldırdıgını biliyoruz. Chaplin'in daha sonra yarattığı Şarlo'nun aynı zamanda çok "baba" bir adam olmasının bu durumla az da olsa bir ilgisi vardırhcrhaldc.. Fılmlcrindebiryandatüm yoksulluğuna rağmcn hımayeci, son kuruşunu vermekten çekinmeyen cömert yürcklı bir adam (Şarlo), diğer yanda diişkün, korunmayamuhtaçkadınlargörürüz.Kendilerini sefaletiçindebırakıpgidenbabasınınter.sinc, Chaplin'in Şarlo'su yardım ctmck, kol kanat germek içın hcr şcyı yapar. 1921 'de çektiği" Yumurcak" (The Kid) tümuy le bunun üzerine kuruludur. Şarlo, tüm sefaletine rağmen, yanına almak zorunda kaldığı çocuğaen iyi şekilde bakmaya çalışır. Ancak, diğcr filmlerinde de gözyaşartıcı babalıkgösterilerihiçeksikdeğildir. "Şchir lşıkları"(City Lıghts, 1931 )filminde,yardımcıolmayaçalıştığıgençkızlaaraMndaki ilişki, baba kız ilışkısıne benzer. Şarlo bir hastalık yüzünden göremeyen yoksul kıza para bulmak için çöpçülük yapar, boksörlüğü dener ve sonunda da hapse girmeyi göze alarak para çalar. Elinde yiyecek dolu kese kâğıdıyla kızın evine gelişi, özlcmle yolu gözlenen babanın ziyaretinden farksızdır. Asrl zamanların babası... Chaplin,üçyıl uğraştıktan sonra, 1936'da "Asri Zamanlar" ı (Modern Times) tamamladı. Busonscssizfilmiydi. Yersizyurtsuz Şarlo, kendisı gıbı yersiz yurtsuz bir genç kıza Gamine'e(PauletteGoddard) kol kanat gerer. Filminbaşlannda modern makinelere uyum sağlayamadığı için işini kaybeder (makinenin dişlilcri arasınagirdiği cşsizsahneyıanımsayalım),siyasalprotestoyürüyüşü yapanların lıderı sanılıp tutuklanır, akıl hastanesine kapatılır, hapse atılır. Scrbestbırakılınca, ekmek çalarken yakalanan Gamine ileyolları birleşir. Gamine, babası işçiler arasında çıkan bir kavgada öldürülünce, iki kızkardeşinınbakımınıüstlcnmek zorunda kalmıştır. Şarlo, büyük bir mağazada gece bekçisi olarak iş bulur ve hemen arka kapıdan genç kızı içeri alır. Burada, izley iciyi sinema tarihininenduygulandırıcıanlarından biri beklemektedir. Şarlo, u/.un zamandır görmediğiki7inakavuşan baba gibi, Gamine'in önüne çeşit çeşit yıyccekler koyar, elınden geldiğincemutluetmeye çalışır. (Burada veötekifilmlerdenedenbabakızilişkisi olduğunudüşünüyorum? Chaplin'in hayatını veannesinın çektiği sıkıntıları bılıyoruz. Şimdi de şu gerçekleri anımsayalım: Chaplin, ilk evliliğini 28 yaşında Mildred Harris ilc yaptı. Harris 16 yaşındaydı. Bunun ardından 35 yaşında, 16 yaşmdaki Lita Grey ile evlendı. 44 yaşında 19 yaşındakı Paulette (îoddardılcevlcndı. Son olarak, 54 yaşında, 18 yaşındakiüonaO'Ncıllıle evlendı...) Chaplin, soğuksavaşın şiddetlendiğı.l lliAC'nin (Amerikan Aleyhtarı Faaliyetlcr Komitcsi)başlattığıkomünistavının sinema*" Charles Chaplin. Orson Welles.