Katalog

26TEMMUZ1998. SAYI644 13u konuda hcrkes bir ş,ey söy lüyor. Ancak bu yılakadar, kcrKİisiniidareedebilenTürkturizmi aradaki farkadıkkatetmiyorveçok da önemsemiyordu. Buyılgörüldüğükadanyla işler kritik bir noktaya geldi. Biz uzman değiliz, bu nedenlc yapacağımız değerlendirmelcr daha çok, bir dısgözlemsayılabilir. # Turizmdcki öncmlı dezavantajlarımızdan birisinin siyasi nedenler olduğunu kabul etmck gerekir. Türkiye'de insan haklan ihlallcri, Kürt sorununun yolaçtığı savaş, faili meçhuller, aydınlarımızın düijüncelcri nedeniyle hapishanelere doldurulması, Avrupa'lının gözünde Türkiye'yekarşı bir antipati oluşturuyor. Buna PKK'nin turizm bölgelerinde ve öncmli mcrkczlcrdc gerçekleş.tirdiğibombalamaeylcmlennideekleyebiliriz. Turistler, insanların sürekli çatışmalarda vebombalamalardayaşamınıyitirdiğibirülkcdcn korku duy uyorlar. # Türkiyc, Müslümanların çoğunlukta olduğu birüike iken Islami bir ülke olma yolundasonyıllardaönemliadımlarattı.Türkiye, hâlâ güçlü bir muhafazakârlığın egemen olduğu siyasi sisteme sahip. Muhafazakârlık, giyim kuşam alanında da kısıtlayıcı ve yasaklayıcı anlayışlan bcsliyor. Türkiye'de plajlardavesokaklardayarıçıplakkadınlann özgürce dolaşması, hele de sereserpe üstsüz bikinilerle kumsallara uzanması mümkün mü? Rodos'tayüzlerceüstsüzkadın turistin plajlan doldurduğuna tanık olduk. şaatyapanmüteahhitlergidipgidipSimi'yi, Kos'u Rodos'u görmeliler. Orada hiç yeni inşaatvarmı? Varolantektükinşaatdaeski yapılan yeniden aynı sekildc inşa etmeye yönelik. Kimi adanıntamamı kimi adanın da bir bölümü bir müze gibi korunuyor. 2500 kişilik Simi'lıyerli halk, açgözlü bir şekilde tepclerin dağların sitelerle doldurulmasına girişmemiş. Herşey eski haliyle duruyor. Bellideğişimleryaşanmıs,amabunlarınhiçbirisi Simi'nin yapısını yok etmeye yönelmemis... # Yunanistan ve adalar, oturmuş yerleşimeveyerleşik bir kültüre sahip olduğu için, doğanın vahşitalanısözkonusu değil. Yelkenliyle Türkiye kıyılanndan yavaş yavaş ayrılırken Bodrum yarımadasını seyrettik. Bütün tepeler beyaz sitelerle dolmuştu. Birkaçyıl içindehemenheryerinbu beyaz site evleriyle kapatılacağında herkes hemfikir. Yelkenlimizin yöneldiği Kos'a bakıyoruz. Hiçbir tepesindc sitclerden oluşan büyük yerlcijim yerleri görünmüyor. Türkiye'nin sürekli göç eden ve nüfusu hızla artan bir yapıya sahipolması, yerlesjk bir kültürün oluşmasinıengellerken,çevreninde hızla tahrip edilmesini beraberindc getiriyor. Bodrum'un içinde son 15 yildaeski evlerin çoğu yokedildi.Kalanlarındabirkaçsenelikömrüvargibi. Gezdiğimizbütün Yunanadalarında merkezler büyük bir dikkatle korunmuş. Eskiyapılarrestoreedilmiş. Yeniyapılara ise ancak eski yerleşimindışındaizinverilmiş. # Yunan turizminin, Türk turizminden farklı bir yanı da, turizm konusundaki ölçülerinin yerli yerineoturmuş olması. Yunanistan'da dolaşırken, para harcarken, bir lokantada yemek yerken, kazık yemeyeceğinizden emin bir şekilde rahatdavranabilirsiniz. Çünkii herşeyin fiyatını almadan öğreniyorsunuz. Fn pahalı yerle en ucuz yer arasi nda astronomik bir fark olmadığını da görüyorsunuz. Bir kez kazık atanm ve bir kere de kazanacağımı kazanırım anYunanlılargelenlere adalarım ilginç kartpostallarla tamtıyor. ı a y , ş l y ı a değil, turisti süreklikazanmamgerekiranlayışıyladavranıyorlar. Türkiye clcki turizme bu açıdan baktığımızda ne yazık ki aynı şeylcri söyleyemiyoruz. Temelde kapkaççı bir bakış açısı turizme egemen. Burada da oturrnamış bir anlay ışın izlerini görmek mümkün. Bir an önce biraz dahaçok kazanayım anlay ışıyla hareket ediliyor. Tıpkı, altın yumurtlayan tavuğu Orta^ağtlaıı bir koje. Kodos Şövalyelcrtndeıı kulma buyol c\ki yhrin cıt etkileyıci köşesi. kesip karnındaki altını kapma açgözlülüğünde olduğu gibi, turistler yolunacak bir kaz gi bi görül üyor. Sonra da bir daha gelmi yorlar. Buyılkımanzara butavrın sonuçlarını gözler önüne seriyor. Rodos Adası'ndan fırtınalı birhavada ayrıldık. Fırtınalı bir denizdc yelkenliyle gitmenin hcyecanını vc risklerini yaşadık. Dalgalar üstümüzden aştığı zaman, cndişc ile kaptanımız Suha'ya baktık, o gayct serinkanlı ve kcndinden emindi. Onun güvenli hali bizc de cesaret verdi. Kıyalara sığına, sığınaüçgün içinde Bodrum'aulaştığımızda tatlı biryorgunluk içindeydik. Yol boyunca bize arkadaşlık eden Radyo Eko ve Radyo Halikarnas'ınyayını daartıkkesilmiyordu. Kaptanımız vemiçomuz hemçalışanı hem de sahibi olduklan bu iki radyonun, karşı kıyının sahillerinde arızasız dinlenebilmesi için ek bir jeneratöre daha kavuşturma karannavarmışlardı. Rodos Adası'ndan ayrılırken, kavgalı olduğumuzbiryakınakrabamızdanayrılıyor gibiydik. Halk arasında bir kavga yoktu, ama siyasi hesaplar iki ülkcninarasına gerilimtohumları serpmişti. 10 gün boyunca Yunan adalarında karşılaştığımız Yunan'lı esnaftan.halktan, ilgi vesevgı gördiik. Türk oldıığumuzu duydukları an çok yakın davranıyorlardı.Devletlerarasıgcrilim halk içinde yoktu. Aynı ilgiyi Yunanlıların Türkiye'de gördüğünü de biliyoruz. Sorun halk içinde değil başkayerlerde. Sezen Aksu'nungüzeldi/clcrdedilegctirdiği gibi, bu gezinin ardından, "(Jönlümüz Ege'dekaldı.'^ Kimsemerak ediponlarabakmıyordu. Bu durum turist açısından öncmli bir rahatlık. Aynı rahatlığı Türkiye'de duyabilirlermi? O Gezdiğimiz adalarda tarihin ve eski binaların titizlikle korunduğuna tanık olduk. Simi(Sömbeki) Adası, çok ilginç ve ctkileyici bir mimariyc sahip. 1850'li y ıllardan kalan bu mimarinin, 150 y ıldan bu yana aynen korunmuş olması, adaya çarpıcı birgörüntü kazandırmış. Sirni,Osmanlıdönemindeönemli bir uğrak yeri olarak zengin bir ada iken Italyanlann adaya gelmesiy lc bir çöküş başlamış. 1900'lerin başında Simi Adası'nın nüfusu 22.000'ken ltalyan yönetimi dönemindebunüfusgöçlernedeniyleiyiceazalmış,1947'de4500'e,bugünise2500'edüşmüş. Simililerdünyanındörtbiryanınadağılmışlar. Kahire'dcn, Buones Aires'e, Melbourn'danNew York'akadargeniijbirSimi diasporasıoluşmuş.Turizmindünyaçapında gelişmesi ve Yunanistan'ın bu konuda adımlaratmasıylaSimiycnidcncanlanmış, dünyanındörtbiryanındakiSimililer, yeniden eski yurtlarınailgigöstermeyebaşlamışlar. Bu yıl duzenlcncn Simi Festivali dünyanın her yanından gelen Simililer'in buluşmasina vc özlem gidermesine vesile olmuş. Simi'nin bu kadar ilgi görmesi, bo^ulan ve yıkıma terk edilen eski evlerin de yeniden ele alınmasını beraberinde getirmiş. Simi'nin hemen karşısındaki Datca'lılar ve orada in 90 YIL ONCE RODOS. Namık Kemal'in torunu Selma Ekrem babasının Adalar Valisi olarak görevli olduğu (1908) dönemde tutuldukları kasırgayı anılarında şöyle anlatmıştı: (Anahtar Kitaplar Peçeye Isyan) "Bu kez rüzgann önünde savrulan bir yaprağa benzeyen Rodos adasına gidiyorduk. Burada rüzgar delicesine eser, tıpkı onbin atın dört nala koşması kadar hızlı, her pencereyi takırdatarak, bacalan devırerek, devasa dişlerini dehşet verici kükremelerle gıcırdatarak, denızi çılgın bir öfke ve gazab köpüğüne dönüştürerek adayı bir baştan bir başa dolaşır. Ardından orada burada esen asabi bir rüzgar başlar, ağaç tepelerinde dolaşır, sessiz çömelerek bir nefes aldıktan sonra bir kez daha sıçrayarak yükselir. Derken yorgun rüzgar başlar, adayı rahvan rahvan dolanır, ayağını mavi sulara şöyle bir sokar ve sürüklenen peçesı pencere pervazlarına yumuşacık dokunur geçer.(...) Güneş pırıl pırıl parlarken, gökyüzü sanki bu aşın neşeye kaşını çatarcasına aniden kararıverir ve yağmur şakır şakır başımızdan aşağı boşanıverirdi. Bir anda bu hava değişir, sanki gökyüzünün suyu son damlasına sıkılıp tükenmişçesine yağmur durur, güneş bir kez daha parlar, ve çekici görünümlü renkli çakıl taşlarından yapılmış sokaklar çabucak kururdu.(...) Ada, ayaklarımızın önüne çok güzel kumlaıia, şirin gül renkli ve cılalı çakıllar, deniz ve rüzgann vahşilığınin izlerini taşıyan garip ve büyüleyıcı çakıllarla örtülü uzun, yabanıl bir kumsal seriyordu. Uzaktan dalgaların patırtısını işitebiliyordum. (...) ^ (iölgede resim yapan Simili bir genç ktz.