Katalog

CUMHURİYF.T DERGİ Yan yana dhilmiş plajlarla kaplı Rodos sahilleri lıerkese açık. Kalabalıktan şikayetçi değilseniz semsiye ve jezlong sayısı sınır.uz. ş+ ayakta kalan büy ük kalcsini de şövalyelerinşaettiler. Rodos, şövalyelerdöncmindc Akdeniz'in önemli birsağlikmerkezihaline geldi.Oyıllardakullanılanhastanelerdenbiri,bugün Arkeoloji Müzesi olarak kullanılıyor. Buncdcnle Rodos şövalyeleri, "Hastane şövalyeleri" olarak daanıldılar.Osmanlıtmparatorluğu Akdeniz'de büyüyüp gelisftikçe Rodos şövalyeleriy le de daha sık çatışmaya başladı. Önce Fatih adayı almak istedi sonra da Yavuz Sultan Selim. Rodos 'un "cski şehir" adı verilen vc hâlâ tarihi bir mcrkez olarak varlığını sürdiiren suriçi bölümü, daracık sokakları, taştan binaları, kilisclcri ve canıileriyle bir müzeyi andırıyor. Egzotik taş sokakları dolaşırken, sokağınbirisindenş,övalyelerinçıkıpgclcccği hissine kapılıyorsunuz. dişahı Sultan Bayazıt'laanlaşma gereği, şövaly eler onu Fransa' y a gönderdi ler. Cem' i n Padişah'akarşı bir iktidar mücadelesi yürütmemesini sağlamaları koşuluyla, Osmanlılar şövalyelere her yıl büy ük bir para ödemeyiyüklendiler. Rodos, Kanuni Sultan Süleyman zamanmda uzun bir kuşatmadan sonra Osmanlı topraklarınakatıldı(1522). Seferebizzatkatılan Kanuni, adanın ele geçirilmesinden sonra adayaçıktı. Adanınmerkezibutarihtcn itibaren yeniden örgütlendi. Müslüman Türkler,suriçineycrlcştirildiler. Rumlarise, surdışına sürüldüler. Bu durum, 1912 yılına kadarsürdü. Rodos Şövalyelcrininyaşadığı kale ise, Osmanlı zamanında bir ycrleşim yeri olmaktan çıktı vezındanadönüştürüldü. Osmanlı'nınRodos'uelegeçirmesisırasında, Cem Sultan'ın eşiveçocuklanda adadaydı. Cem Sultan'ın oğlu Murat ve Murat'ınoğlurahipkıyafetiylekaçmayaçalışırlarkenyakalandılarvc Kanuni'ninemriyle ikisinindebaşlan vuruldu. Eşi vekızlarıise esiralınaraklstanbtıragöndcrildi.lktidarın diğer adaylarının öldürülmesi bir Osmanlı geleneğiydi, Rodos'unalınması sırasındabu gclenek acımasızcayerinegetirilmişti. Müslümanların suriçine yerlesjtirilrneleri, şehir içinde önemli izler bıraktı. Bugün eski şehrin daracık sokaklan içindeki cumbalı evlerde hâlâ Türkçe konuşan insanlar var. Şehrin merkezindeki çarşılarda hâlâ Türk vakıflannın mülkleri varlığını sürdürüyor. vakıflarkonusundaaraştırmalannıkitaphaline getirmiş. Doktora tezi de "Vakıf" üzerine. Barnes artık Rodos'ta yaşıyor ve Hafız AhmetAgaKütüphanesi'ndekikitaplantasnifediyor. 2000 basılı kitabın olduğu kütüphancde 830 el yazması önemli kitap bulunuyor. Yıllardır el değmemiş bu kitaplar Barnes'inçalışmasıyla yeniden kayıtlarageçiyor. Osmanlı tarihine ve o dönem Rodos'taki yaşama ilişkin ilginç yeni bilgilere bu araştırmalarlaulaşabilmeolanağıdoğacak. Kütüphaneye adı verilen Hafız Ahmet Ağa, Osmanlı Imparatorluğu'nuntanınmış paşalarından Fethi Paşa'nın babası. Hafız Ahmet Ağa Rodos'lu. Rodos'un ele geçirilmesinden sonra seyislik konusundaki uzmanlığınedeniylelstanbul'agetiriliyor. Hafız Ahmet Ağa'nın oğlu Fethi Paşa,(ilk modernlesjme atılımının önciilerinden ve ilk müzeninkurucusu) babasınınanısına 1792 yılında Rodos'a bir kütüphane yaptırıyor. Kütüphaneye bakılabilmesi amacıyla da bir vakıfkuruyor. Buvakfın Rodos'un çarşısındaki dükkânlan hâlâduruyor. Işte Hafız Ahmet Ağa Kütüphanesi bu dükkânlardan alınan kiralarla varlığını sürdürüyor. Fethi Paşa'nıntorunubirkaçyıl önce Rodos'agelip vakfayenibirmütevelliheyetiatıyor. Mütevelli heyetinin başkanlığını da Rodos'un tüccarlarından Andreas Karayannısyapıyor... Türk azınlık Rodos çarşısında çok sayıda Türk esnaf bulunuyor. Yusuf Kıbnslı ileberaberbunlardanbirkısmınındükkânlannıziyaretettik. Sadi Nasuhoğlu şemsiye satıcısı Rodos'lu bir Türk. Yazları güneşten, kışları yağmurdan korunmaya yarayan ijemsiyeleri satarak küçükdükkânında varlığını sürdürmeycçalışıyor. Nasuhoğlu Yunan turi/minin çok hareketli bir yıl yaşadıgını anlattı. Türk azınlığın orada sorunlan yok muydu? Tabii ki vardı.OradakiTürklerdetıpkıbaşkaülkelerdc olduğu gibi kendi kültür ve tarihlerine sahip çıkmak, kendi dillcrini korumak konusunda sıkıntı içindcydiler. Yüzyıllaröncesinde buralaragelipyerleşmiş bir topluluğun kendi kimliğiyle yaşamasına çalışıyorlardı. Fethl Paşa'nın babası Rodos'un merkezinde, minaresinin bir kısmıyıkılmışSüleymaniyeCamii'ninhemcnkarsısında"lslamKütüphanesi"adıverilcnbirbinayeralıyor. Içerigirincekarşını/a içi tarihi kitaplarla dolu bir kitaplık çıkıyor. Kütüphane'ningörevlisi Yusuf Kıbnslı doğma büyüme Rodos'lu. Bir dönem Almanya'dacalıştıktan sonra bu kütüphaneyi korumakamacıylayenidenadayadöndüğünüsöylüyor. Bizim gazeteci olduğumuzu öğrenince, kütüphaneyi düzenleyen ve içindeki kitaplarıinceleyipkaydedenbirAmerika'lıdansözetti. John Robert Barnes, aylardır Yunan KültürBakanlığı'nınvcrdiğibirgörevleburada çalışıyormuş. Barnes, Türkçe ve Osmanlıca'yı iyi derecede okuyup yazabilen, bölgenin tarihini çok iyi bilen birakademisyen. 19671969 yılları arasında' Barış Gönüllüsü' olarak Türkiye'ye gelmiş.19751976 yıllarında ise yine Türkiye'de Başbakanlık Arşivi'ndc araştıımacılık yapmi!j. Bektaşilik ve Osmanlı Imparatorluğu'ndaki Cem Sultan'ın oğlu Rodos'la.Osmanlılararasındakiilişkinin ilginçyönlerindenbiriside2.Bayazıt'ınkardeşi Cem Sultan'ın iktidar kavgasını kaybederek buraya sığınmasıydı. Cem Sultan, 2.Bayazıt'layaptığısavaş,ıyitirince 1482yıhndaKaramanoğluKasımBey'inönerisiylelçel'inKorgosiskelesindengemiyebinerckadayasığındı.Oradatörenlekarşılandı. Rodos 'ta bir ay k al dı ktan sonra Osmanl ı Pa Turlzm hareketll Bodrum'danyolaçıktığımızdaTürkiyc'de buyılturızmınoldukçasönükgeçtiğisöyleniyordu. Yunanadalarındaki durum ise tam datcrsiydi. Tekneyle Rodos'a yaklaştığımızdayoğun bir havatrafiğinetanıkolduk. Rodos'un havaalam bizim geli;> yönümüzde ve sahildeydi. Bunedenleinenbütünuçaklarıgörebiliyorduk.Neredeyseherbeşdakikadabiruçak buraya turistgetirmek üzerehavaalanınainiyordu. Bu kadarçok uçak, binlcrce turist anlamına geliyordu. O gün öğleden sonra Rodos'un merkezindeki plajayöneldiğimizde, uçaklan dolduran turistlerin sahilleri de doldurduğunugördük.CîcnelliklcKuzeyülkelerinden, tskandinavya'danolduklan anlaşılan turist grupları plajlarda sırt sırta güneşlenmekteydi. Rodos, Kos ve Simi 'de ycrli turistler küçükbirazınlıktı. Yabancılariseezici bir sayıyaulaşıyorlardı. Yunan adalannın, yüksekbiryabancı turist potansiyelitaşıdığını biliyorduk, ancak bunu gözlerimizle görcrek tanık olmamiijtık. Yunan adalarında turizm tam anlamıyla patlami!>tı. Rodos'lu esnafgeçenyılagöre Rodos'tayüzde 15'lik bir turist artısından söz ediyordu.lki yıl önce gittiğimizMidilli Adası'nda böylesineyüksek birturizmpotansiyeli yoktu. Bizde turizm neden patlamıyor? Rotios ta bir de hclebekler Vadisi var. Kos Adası 'nda kafeye dönüşmüş tarihi bir cami. Avrupalıların Yunan adalarma daha fazla rağbet ettiklcri bir gcrçek. Turistler neden onlaradaha fazlagidiyordabizegelmiyor?