Katalog

29MART 1998. SAYI 627 versitesi'nde AnayasaHukukuöğrctmenliğigibi"kritik"görevlerleçe!}itlendi. Görüşlerinekatılınmayabilir.ama'rürkiye'ninodönemdepekcılızolandüşüneeyaşamınacanlılıkgetirdiğine, tarafıolduğutartüjinaların ülke siyasetini zenginleştirdiğine kuşkuyok. 19 RESSAM BEKTAŞİ • HEYKELTRAŞ TEKTAŞİ Istanbul'da ilk serginin açıldığı yerde bir sergi daha ve son resim sergisi Prag'da. 1968 Prag'ında... Ressam Bektaşi o yıldan sonra resme ara verdi. Tam otuz yıl. Şimdilerde kendi deyişine göre yeniden başlamış. Ressam Bektaşi'nin resim yapmayı bıraktığı yerden, siyasal göçmen Tektaş Ağaoğlu, pişmiş toprakla uğraşmaya başladı. Kendi ağzından bir alıntı: "Heykel yapmaya Isviçre'de karım Ezel'den esinlenerek ve herşeyi ondan öğrenerek başladım. Kendime heykeltraş demeye çekiniyorum. Yaşım hayli ilerledi. Pişmiş toprak kolayıma geliyor..." Kendine heykeltraş demeye çekiniyormuş. Acaba çekinmese ne yapardı? Heykel sergileri de neredeyse resim sergilerine denk gelecek. 1984'de ilk heykel sergisini açtı. Zürich'de Produzenten Galeri'de. Ertesi yıl da Lozan'da Galeri Basta'da ikinci heykel sergisi açıldı. Üçüncü heykel sergisi 1987'de, minik devlet üchtenstein'ın başkenti Vaduz'daydı. (Neredeyse bütün Avrupa Çocıığu sırtında uçan İkarus 'tun eainienme., sırılsıklamdı. Öğle saatlerinde ani bir karar verildi: "Haydi Tektaş'ın TürkAlman Kültür Derneği'nde açmıştı. sergisine gıdelim!" Aynı yıl Ankara'da bir resim sergisi daha. Yağmurun görüşü çok güçleştirdiği Gene aynı yıl 1. Paris Bienali'ndeki otoyollarda saatler boyu yol alındı. karma sergide. Gene aynı yıl Floransa Sırılsıklam bir Orta Avrupa kasabasına Galeri Numero'daki karma sergi. Gene (başkent ama kasaba), Vaduz'a akşam aynı yıl... Yok bu kez bir yıl sonra, karanlığı bastığında girildi. Görmüş 1960'da Milano, Genova, Venedik, geçirmiş belediye binasının zemin Roma, Barselona'da karma sergiler. katındaki sergi salonunun kapısı açıldı. Gene o yıl Madrit'te Prato Müzesinde bir Sergi mi gezilecek siyasal göçmenler mi başka karma sergi. Gene aynı yıl sarmaşacak? Ikisi birden yapıldı. Güzel Londra'da Drian Galeri'de ve Bath oldu. Militarizmin cenderesinde boğulan Fimbarrus Galerisi'nde, Londra Tooth's bir ülkenin göçmen sanatçısı, heykeltraş Galerisi'nde art arda sergiler. Tektaşi, bir dizi asker yoğuımuştu pişmiş Avrupa'daki son sergi 1962'de Milano topraktan. Metal tadı verilmiş askerler bir Galeri Numero'daydı. 1966'da de tadı bugün bile anımsanan beyaz şaraplar...) Siyasal göçmenliğin son heykel sergisi gene Zürich'te Züspa Galerisi'nde açıldı. Ardından ver elini Türkiye... 1991 'de Istanbul'da Galeri MD'de Istanbul'lu sanatseverler Ressam Bektaşi yerine Heykeltraş Tektaşi ile tanıştılar. Ankaralılar için bu tanışma 1993'deve1995'deARS Galerisi'nde oldu. Sonuncu heykel sergisi geçen hafta açıldı. Istanbul'da Nişantaşı Hobi Galerisi'nde. 6 Nisan'a kadar da sürecek. ("Tektaş'ın yeni sergisi açılmış. Haydi gidelim". Gittik. Vaduz'daki metal rengi verilmiş askerlenn 6O'ların sonu, 70'lerin başlannda Rumelihisarı esnafı, o sessiz, çelebi, kalendermeşrep ve sakallı adamı önce yadırgadılar, sonra alıştılar. Adını sorduklarında, aldıkları yanıtı tam kavramadılar. Bektaş, Tektaş, Ektaş gibi birşeyler duymuşlardı. Sakalına bakıp "Herhalde Bektaşidir" dediler. Resim yaptığını öğrenince, mahallede "Ressam Bektaşi" diye anılır oldu. Rumelihisar esnafı ne bilsin, Ressam Bektaşi'nin ardında, pek çok ünlü ressamı kıskandıracak bir sergiler dizisi vardı: llk sergisini 1959'da Istanbul'da, Şimdi de baba: Samet Ağaoğlu Maltepe Askeri Hapishanesinin nizamiyesindegörüşiznibeklerkcnyapılanbirayaküstii sohbette, "Bir siyasetçi olarak dcğil, bir öykü yazarı olarak anılmak istcrdim. Kimbilirbelkideöylcolur"dedi. llem siyasetçi hem öykü yazarı olarak anımsanıyor. O da Karabağ'da doğdu. 1909'da. Köklü bir hukuk eğitiminin ardından 1946'da Demokrat Parli saflarındasiyasete başladı. Dumukrat Parti döncminin en sivri (dili,politik çizgisi ve fikirlerien sivri) politikacılarından biriydi. Dostu kadar ve belki dostundan çok siya.si düşmanları oldu. Siyasalçalkantilanngöbcğinde, öykü yazarı Samet Ağaoğluepey silikleşti. Sonuçtagaliba ne siyasct kazandı, ne cdebiyat. Oysa Strasbourg Matiraları (1945), Zürriyct (1950). ÖğretmcnGafur( 1953), BüyükAilc (1957)gibi iz bırakan öykü kitapları, tam da o çalkantılı dönemde yazıya dökülmüşlerdi. Keza dencınc ve portrc türünde epey cılızolanTürkedebiyatı için Babamın ArkadaşJarı(l958)veAşinaYüzler(1965)bugün depekeskiınemişkazanımlar. Ağaoğlu'lardasiyasetyörüngcsindeilerlcrkcn, hapishanclerde zorunlu ikamet bir ortak kader. Ahnıel Aguoğlu'nun Maltasürgününe, Samel Ağaoğlu'nun müebbethapis cezasınaçarptırıldığı Yassıadakarşılıkgelir. Yas.sıada,Toptaşı,K.aysericezaevlerindegeçenbeşyılınardından 1965afTıylaözgürlüğüne kavuşan Samet Ağaoğlu, siyaseti bırakıp biıyazı ve yazın adamı olarak yaşumımn gerikalanyıllarını tamamladı. ...Veoğul: Tektaş Ağaoğlu Dede ve babadaıı t'arklı olarak Teklaş Ağaoğlu Ankara'da doğdu (1934). O da hukuk okudu. Gençliğinde hukuk doktorası, hukuk eğitimi derken Avrupa'da fink attı. Londra, Paris, Roma, Milano vcFloransabudöncmdeki duraklarmdan baziları. (iençliğinden beri re&im yapıyor. llk sergisini de Horansa'daaçtı.Gcnçlikyıllanndabaşatuğraşgibi göriinen resim çalışmalanna 1969'dan sonra ara verdi. Tam 30 yıl. Şimdi yenidcn resme başladığinı söylüyor. BBCTürkçebölümündeçalıştığıgünlerde27 Mayısoldu. Baba Samet Ağaoğlu artık hapistcydi ve idamlayargılanıpyaşamboyu hapis cezasınaçarptırılmıştı. Tektaş Ağaoğlu Türkiye'ye 1964'dedöndü. Siyasetegörece uzaktı ve yaşamını çevirmenlik yaparak kazanıyordu. Tiirkiye okuru, Şolohov'un, "ırmakromam" Dıırgun Akardı Don'uonun çevirisinden okudu. Buçcviridckiyanlışlar üstiine5 formalıkbirkitapbileyayınlandı. Tekta.ş Ağaoğlu çcvirisi ilc bugün dc öğünüyor. Siyasete dede ve babanın taban tabana zıddıbiryöndengirdi. 1968'deTlP'eüye oldu. O günden sonra sanatta resim ve heykel, siyascttc sosyali/m Tektaş Ağaoğlu'nun yaşamının lemel uğraşları oldu. Marx ve [ingels çevirileri yüzünden 7,5 yıl hüküm giydi, ama 1974 affı hapsegirmesiniönledi. Aneak 1974sonrasındakurucularıarasındayeraldığıTSlP'teki siyasal etkinlikleri, yazıları ve çcvirileri onadede ve babası gibi hapishanenin yolunu gösterdi. Baba Samet Ağaoğlu'nun on yıl önce yattığı Toptaşı Cezaevi'nden Tektaş Ağaoğlu da geçti. (Şimdi buraya kendi eliyle yazdığı kısa Ağaoğlu heykellerine isim vermemif. Bir de Adem 'le Havva var (solda) sergisinde. yerini tombiş kadınlar, komşu teyzeler almış. "Artık daha naturalist bir biçimi yeğler oldum. Vaduz'un askerleri yerine şu gördüklerini yani...". Tombul teyzeler bana daha yakın. Ama Vaduz'un tadı da başkaydı. Vaduz'daki beyaz şarap da başkaydı...)^ yaşamöyküsündenbiralıntıkoymakgerek.' Aynen aktaralım:"1973 yılında Aydın Engin'le taniijtım ve hayatım dcğişti. Yeni Ortam Gazetesinde köşe yazarlığına başladım...") 12 Eylül'ün yerinden yurdundan ettiği sosyalistler kervanında Tektaş Ağaoğlu da vardı. Siyasal göçmenlik yıllarını Isviçre'dc geçirdi. Siyasalgöçmenliği,heykel çalışmaları.Türkiyeve Avrupa'da yayınlanançeşitli dergilereyazılaryazarakgeçti.Koşullarelverir vermezyurdadönen siyasi göçmenler arasmda o da vardı (1989). TSlPkendini feshedinccSosyalist Birlik Partisi'nin (SBP), ardından daha geniş bir birliği içeren Birleşik Şosyalist Parti'nin (BSP) ve son olarak da Özgürlük ve DayanışmaPartisi'nin(ÖDP)kuruculan arasmda yeraldı. ' '• Tektaş Ağaoğlu bugün... Haydi burasını da kendi yazdığı kısa yaşamöyküsünden aktaralım: "...resim ve heykel yapıyor, kitap yazıyor, ÖDPüyesivedinozor!" . . . . Biraileportrcsi sunmayaçalıştık. Büyük bir ailenin üç erkeğini "dedebabaoğul" Ağaoğlu'lannıtanıtmayaçabaladık. Çok derin ve önemli bir nedeni yok. Sadecealabildiğinesığlaşmış siyasct dünyasında görüşlerinekatılsanızdakatılmasanızdasiyaset arenası nda i lkeleri nden ödün vermeksizin yürüyen, siyasetin y anısıra düşün ve sanat yaşamını zenginleştinnekten geri kalmayan, yani koltuklarınınaltında çok karpuztaşıyabilen üç Türk aydınını tanıtmak istedik...^ .