Katalog

CUMHURİYFTDERGİ29MARI SAYI 627 11 okumak,du^unmek,tarti!>maksuretıyleozel bır çaba sartedı lmemcsı halındc, bundan kurtulmak soz konusu bıle değıl' Devletın kdçmılmaz bır gereklılık olarak gorulduğu bır toplumsal evrım asamasındd, sıvıl olsun asker olsun burokratların boyle bır koşullanmayacanlan, daha doğrusu bdijkaınsanların cdnları pahasına sahıp (.ıkmasına anlayıslabakılabılır Elbette soz konusu ko^ullanmanın, yonetıının tamamına egemen olmanıasıkoşuluyla Nıtekımbdzıtoplumlarda,buanlayıs,ınyonetımıntamamına egemen olmaması ıçın onlemler alınmıs olduğu goruluyor Kuvvetlerdyrılığı ılkesınıntekgcrekçe1 sıbu Yasamayı vcyargıyı,yurutmeden vebırbırleıınden bağımsız kıldığınız ve boylete bırbıılerını denetlemelerını sağladığınız, medyanın bu uç kuvvetın uçunu bırden denetlemesını mumkun kıldeakduzenlcmelerıyaptığıni7 ve bılım ıle dın çevrelerının de yonetım mekanıznıasındanvebırbırlenndentdmamen ayrı alanlarda, O7gurce etkınlık gostermesıne ımkan verdığını/ zaman, yonetım mekanızması, evrende, dunyada, toplumda ve bıreylerde, ıstensede ıstenmesedemeydanagelcn değışıklıklere uyum sağlama sansına sahıp oluyor (jehi>mcyı,budeğışıklıklermumkun kılıyor Boyleccdevletılebıreydrasındakıbagın bırey lehıne ışlemesı dc sağlanabıhyor Aksı takdırde, Türkiye'de olanlar oluyor1 Utc Fıjı'yı boyle bır sureçten geçtıkten sonra buldum Ne varkı,ben Fıjı'yı bulduktankısabırsure sonra da ortaya Sıtıvenı Rabuka çıktı Oldya bdkdrmısınız Ingılızler.ustundeguneşınbatmadığı ımparatorluklarınıkurduklarında 11jı'ye de el atmıslar Sey;>eller'e sonradan yerlesmıs olan Kreoeller'den farklı olarak, FıIi'nın bınlerce yıllık bır tarıhc sahıp olan ve doganınherturlunımetındenyararlandıklan ıçınfazlacacalismayada, fazlacauremeyede gerek gormeyen ycrlı halkı, Ingılızlcr'ı pek umursamamış Bu nedenle Ingılızler, şeker kamısı uretımınde çalıştırmak uzere Fıjı'ye llındıstan'danışçıgetırtmışleı Yoksul Hıntlıler, Fıjrnınrahdtortdmındabıryandançalısmış,bıryandanbolbo!çocukyapmışlar Ingılızler çekıpgıttıkten sonra daFıjı'dckalmdyı surdurmu!>ler Sonuç 1987 yılında yapılan seçımler sonunda, Fıjı tarihinde ılk defa bır Hıntlı bas,bakan oldu Zaten o zamankı yarbay, şımdıkı tümgeneral Sıtıvenı Rabuka'nın tahammul cdcmedığıdebuydu "Fıjı,Fi)ilıler'ındır'"dedı,eteklıkgıyenamaerkek,yerlıkabılereıslerını topladı ve onların desteğıyle yonetıme el 1 koydu Tdbıı,boylecebenım, Fıjı'ye yerleşmekten dc butun butune vdzgeçmem gerektı Ama bu olaydan bırkaç sonuç tıkarttım Bır, sıvıl olsun, asker olsun burokratlar, dunyanınheryanındavarlarvedunyanınheryanındatıpatıpbırbırlcnnmaynılar1 lkı.bugerçek çok çok ılerde muhteniclen değışecek ama, benım kısatık omrum surcsıncc boyle bır scyınolması soz konusu değıl1 Uç,dolayısıyla.bdskaldrıaLiçekerkenınsanınkendısı ıçın yeryuzu cennetlerı ardmakla zaman oldurnıesı manasız1 Dort, o halde yerımde kdlmalı vepayımaduşenacılarakatlanmalıyım1 Beş, ınsan, ancak ve antdk dt ı çekerse olgunla;>ıyor Altı,tekbırınsanınolgunlasmasıbıle, ınsanlığın tumuylc olgunlas,ması yolunda onemlı bır adım1 Yedı, bu kadarı yetmc/ mı"^ Ben dersımı aldım almasına ama, sevgılı babacağımın, Seyşel yadaFi)iolmasada burdan çok uzaklarda, sakın ve guzel bır adacıkta anılarını yazmaya devam edıyor olduğunu duşunmek yıne de hoşuma gıdıyor Şu koca dünyada Sitiveni Rabuka adını duydunuz mu? Tümgeneral Rabuka topu topu 780 bin nüfusuyla mini minnacık Fiji'nin başbakanı.O, 1987 tarihinde Fiji'de darbe yapıp yönetime el koyan bir yarbaydı. 12Mart 1971'de,yani Türkiye'de ikinci darbe gerçekleştiğinde 19 yaşındaydım. Bu arada babamın rütbesi de tümgeneral olmuştu... Ama Rabuka'dan farklı olarak benim babam hâlâ silahlı kuvvetlerin siyasete müdahale etmemesi gerektiğini düşünmekteydi... larbaşlığıaltındayazmayabdijladığıanılarıy1 lauğraşmaktaydı Babamın olduğu 1979yılı,yasanabılecek en korkunç yıllardanbıı ıydı Bugun ınanması çok zor ama, bundan yalnızca 19 yıl once bu ulke, her nasılsa, o gun gıbı bugun dehâlâ yonetımde olan burtakım ınsanlar vc o gun gıbı bugun de y uı urlukte olan bırtakım yasa veuygulamalar sayesınde, "Yetmışbeş sente muh1 taç "halegclmıstı Kahve,ılaç, vb bırçokşeyın yanı sıra, temel ıhtıyaç mdddelerınden sayılanmargarm.zeytınyağı ampul,tupgazfıİdn asla bulunmuyordu, her gun 78 saat elektrık kesıntılerı oluyor, dolayısıyla sularda akmıyor, kalorıterlerde yanmıyordu En beteı ı, teroryuzunden her gun 2510 kışıoluyordu NL yazık kı, bunların çoğu, her zamankı gıbı taılımeçhultınayellerdı Uçuncubırdarbeye hazırlıkyapıldığıayanbeyanortadaydı tste boyle bır ortamda, ben de bu defa kendııııı, bdbamın yerleşmış olabıleceğı adayı aramaya hdsrettım Darbelerartık yetmıştı' O adayı bulacaktım, gıdıp orada yaşayacaktım Ama yerleşmey ı duşunduğum ılk ada dcvlctınınhjıolmadığınısoylunekzoıundayım Doğrusu,basjangıçta okadarıızaklaragıtmeyı go7e alabıletek kadar cesur degıldım O yuzdendır kı, en uygun yerın Seyşel adalan olduğunakararvermiijtım 7O'lıyıllarınortalanndaturızmşımdıkıgıbıdı.ğıldı Öylezannedıyorumkıotaııhlerde Kıhrıs ınbağımsızlığı ve bolunmemesı ıçın mucadele cden PıskoposMakarıos'unda 1956yılındalngıli7İcrtaratından surulmu1} olduğu soz konusu adalara, Turkıye'den gıtmıs olan yalnızca bırkat, kışı vardı ve ben de tesadufen bunlardan bırıy le ta nışmıstım Anlattıkları tamhaydlımdetanlandırdığım gıbı seylerdı 86 adadan oluşan bırdevletcık' Nufustoplam60yada70bın' Nufusun buyuk çoğıınluğu Asya, Afrıka ve FransızmelezıolanKreoller1 Üçdıl Resmı olanlaı Fransızcave Ingılızccdığcrı Kreolce Insanlar,balıkavlavarak.martıgııbresıve kaplumbağa kabugu tuplavaıak yaşıyorlar1 Hıçbırscyidcrtetıniyorlaı1 Polısyok1 Askcr yok1 Varsabıle sıvıl olsun, askerolsunhıçbir 1 burokratortadagorıınmuvor Adetabırcen1 net Bırazdaha ara'jtırınca gordum kı kazın ayağıpek dcovlcdeğılmıs Inanılıı gıbıolmasa da meğer,bııkin.uk s(\ımlıamayapay<.en nettede.5 Ma7iran 1977 taııhındebırdskeıı daıluolmus 1 Bununu/eııne aslmdaaılemınİKiııenIILmen bııtıın uvcleı ı dc buıokı at olduğu halde llayır'' dedımkendıkcndıme 'Ben daıbeleıın yapıldıgı bu ycrdc, buıokıasınııı egemenlığıaltındayaşamakıstemıyorum Zaten babam da orda olamaz'" Cvetıstemıyordum Hâlâdaibtemıyorum Ç ıınku, evrenın en oneml ı olgusu olan evrım, adımadım oluşan değısıklıklerle.yeıyuzunde dı. ve toplumsal yaşantı ve sıyası sıstcmler bağlamında da hukmunu surdururken, tarıh boyuncaherulkede,yonetımmekdnızmalarınm en tutucu, en statukocu dydğını, hıç ku^kusuz ve çoğunlukla hıı, ıstısnasız, sıvıl olsun askerolsunburokratlaroluşturııyorlar Kurumlaşması zorunluolan bıryonetım mekanızması, yanı bırdevlet ıçın, bironi.ekitoplums.dl evrım aşamasının hemen ardından gcrçekle^tırılen orgutlenme sııasında varolan koşulları ıdeal kabul etmek gıbı bırgereklılık var (, unku kurumlaşma, ancdk bırtakım kosullann değısmez, ıdeal koşullar olarak benımsenmesıylegerçeklesebılıyor Dolayısıyldheryonetım mekanızmasının ıdeal kabul ettığı koijullardan kaynaklanan ve guç alan bır ıdeolojısı oluyor Ve bu mekanızma ıçınde gorev alan ın sanlar, yanı buıokratlar, ya zaten bu ıdeoloı lyı benımsemısolduklani(,ınışebaşvuruyorve kabul edılıyorlaryaddişealındıktan sonra bu ıdeolojıdoğrultusundaeğıtılıpkoşulldndırılıyorlar Buna bır tur beyın yıkama demek dc mumkun1 Ve babdnıın yapmıs olduğu gıbı den... >cnzerbırkaçdrkddasıylabırlıkteımzalaı bırbelgevlc kamuoy una da bı. van etmıstı 2 Mart 1971 taı ıhıncle vanı 1 urkıye'dc IU askerı darbe gerı,ekleştığmdeartık 19 ındaydım Bu arada babamın ıutbesı de ıgeneralolmustu ama Rabuka'dan tarklı akbenım babam hâlâ, silahlı kuvvetlerin ısete müdahale etmemesi geıektığını dumekteydı Buyuzdenolatak kı,smıfının uşarılı ınsanlanndan bırı olduğu, hatta, hıç ılse bazı sat dostlaı ınca ılerde gcnelkur/başkanı olması beklendığı halde 1971 yıla, yanı daha 52 yasındayken alelacele îklıye sevkedıldı, bundan tam 6 yıl sonra, ıı 58 yasjindayken de anjına pektorıs adı ı len bır kalp hastal ığına yenık du)>tu ve akıayatına zorla son verılen, ama etık sahıbı uğu ıçın, statusu dolayısıyla oneı ılen bol alı ışlerı de gerı çevırmek zorunda kalan ;neklunsdnlannçoğugıbıerkenoldu labamı çok severdım, hâlâ da sevıyorum nansi7 olume ısyan eden beynını, bu kez /enı bırada tantazisı yarattı Babam olme>tı, yalnızta bu ulkeyı terketmış, uzak delerde, ılıman ıklımlı, sakın bıradayayerleş,,tı ve olmeden az once Cıokte Kalan Yıldız