Katalog

'1 ŞUBAT 1W8. SAYI619 oradabaşlamıştı. Birsüresonra,savaşa, Birinci Diinya Savas,ı'nakatılmak istedi. Gözündchafıfhırsakathktanötürü 'ınulıarip' sınıfınaalınmamışti: Dahaondokuzunabasınadan Kızıl Haç'ın bircankurtaran arabasındasüriküoldu. Genedeltalya'dayaralandı hcm de ciddi biçimdc. Bıınun için ttalyanlar'dan, daha sonra, bır ccsarcl madalyası da aldı. "Silahlara Veda" romanının malzemesibirölçüdebudeneyimdenkaynaklanıyor. "Toronto Star" gazctesinin muhabiri olarak Paris'e gittiğınde oraya yerles,miş olan bazı başka Amerıkalı yazarlardan, ömegin E/.ra Pound ve Gertrude Stein 'dan, çok şcylcr öğrendi. Pound ya/ılarında sıfatları vc zartlana7altmasınıöğütlüyor, Stcin müzikal uyumun ve tekrarın nasıl bireravantaj olabileceğinianlatıyordıı. Paris'e saplanıpkalmadı. Bazen Ispanya'da boğa gürcşindc ya da Afrika'da safaride yada Amerika'da Florida'da, Los Angeles'teydi. Yerine göre. Ispanyol Iç Savaşı'nda ya daBirinei Dünya Savaşı'ndaydı. Ama sık sık dcrindcniz balık avcılığı için Havana'ya dönüyordu. ll)45'ten sonra. Havana yakınlarında Finca Vigia'da bir çiftiigc ycrlc^ti. ken yayımlanmış son yapıtı olan bu roman insanlığınbuyanını vurgulamaktadır. ka'nın Yeşil Tepeleri" diye bir kitabı daha var. Hemingvvay'inkendinegöregcrcksizsözeükleri dışarda bırakan yalın bir dıli, kısa ve basit cümleleri yeğleyen, sıfatlar ve zarflardanarınmışbiryazıbiçimi var. Isimlerivefiillcrigerekiyorsabirkaçkezyineler. Pound onaçetrefiltanımlamalarakaçmadan,açık ve somut yazmasını önerdi. Stein tckrarda bir ritnı olabileceğini öğretti. Ama asıl Mark Tvvain'in halka inen yazı biçiminin taze, hatta şiirsel olduğuna inanıyordu. Hemingvvay gördüğünc sadık kalma yolunu izledi. Kitaplarının birinde gerçekte ne olduğunu saptamanın güçlüğünc deginiyor. Hemingway'ebakılırsa,yazarokuyucuyu yönlcndirmcmcli.Didaktik,yaniöğreticive belirli yönlercçckiciolmamalı. Roman başka, felsefe basjka. Romanda felscfe, olduğu kadarıyla, buzdağı gibi, çoğunlukla görünmcmeli. Romandaönemliolankişilerve onlarıneylemleridir. Yazarlıkta zorolanolayıniyianlatımıdır. Hemingvvay'in görüşüne göre,yaşamacılarladoludur. Kişiye düşen, başa geleni metanet, gurur, bilgi, güç ve tahammülle karşılamaktır. Ihtiyar balıkçıyı konu edincn romanında anlatmak istediği gibi, önemli olan dircnmektirki,yenilgiyİ7.afereçevirir. Santiago'yu "kahraman" yapanyalnızkocakılçığıdaolsa balığı limanagetirmesidir. DERGİ'DEN Merhaba, Bu haftuki dergimizde hepinizi sarsacak bir öykü var. Devletin acı çekürdiği yüzlerce insandan birinin, Zeytun 'un öyküsü. O, otuzbeş yaşında yasa bürünmüş Diyarbakırlı bir kadın. Evinin duvannda artık çiçek resimleri değil, faili meçhule kurban gitmiş kocasıyla kayınpederinin fotoğruflun asılı. Kocasıntn bir sözü varmış Zeytun 'a: kırmızı bir kudife elbise. Babasıyla birlikte öldürüldüğünde Mustafa 'nın çantasından Zeytun 'u aldığı kırmızı kadife cıkmış. Ama Zeytun artık bu kadifeden elbise değil, kefen yapacak. Oglunu okuttuktan sonra kefenini ulıp yakümıs köyüne geri dönecek. Zeytun 'un kocası Mustafa da Türkiye 'nin dört bir yanında faaliyet vürü'ten çetenin kurbanı olmalı. 1998 Ocak 'ının son günleri Türkiye larihine önemli bir hafta olarak kaydedilecek. Çünkü devletin ısrarla inkâr ettiği bazı gerçeklerin açtklanması bu haflaya rastladı. Çetenin bir dönemini inceleyen Susurluk Raporu sonunda sansürlü de olsa yayımlandı. Ruponın en çarpıcı yanı çete eliyle devletin cinavet islediğinin resmen ilan edilmesi. Böyle olunca raporun değinmediği cinayetlerin faiti de ortaya çıkmış oluyor. Ancak raporun cinayet işlemeyi mesru bulan mantığı dogrusu tüyler ürpertiyor. Devlet yönetimine talip olanların halktan özür dileyip devlet adına cinayet işleyenleri yargılayacak mekanizmayı ^ oluşturmalarının zamanı geldi. Cinayetlere devlet sırrı cilası cekilecek.se herkese bir "kadife kefen " gerekecek. Bayram taülinizin son günü vine beraberiz sizlerle. Bu hafta degisik bir kapak yazımız var. Prof. Dr. Türkkaya Ataöv Havana'datlcmingway 'in balıkçısıyla buluştu. 101 yaşındaki Gregorio Fuentes uzun yıllar süren bu dostluktan anılar aktaıdı. Ayrıea Türkiye 'ye bir de mesaj iletti Gregorio: "Amerikan ambargosuna karşı elinizden ne gelirseyapın!" Küçülen dünyamızda Küba için herkes birşeyler yapabilir. tstanbul ve Ankaru da faalivet gösteren Küba ile Dostluk Dernekleriyle iliskiye geçmek belki de bir ilk adım olur... Önümüzdeki hafta yeni bir dergide bulusmak umuduyla... tpek Çalışlar Not: Geçen hafta yayımladığımız Afrıka yazısında kaplan fotoğraflarına yer vermıştık. Halbukı Afrika'da kaplan yaşamazmış. Düzeltır özür dılerız CUMHURİYET DERGİ İMTİYAZ SAHİBİ BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN YENİ GÜN HABER AJANSI BASIN VE YAYINCILIK A.Ş. • GENEL YAYIN YÖNETMENİ: ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATORU HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MUDURLERİ DİNÇ TAYANÇ, İBRAHİM YILDIZ • SORUMLU MUDUR FİKRET İLKİZ • YAYIN YÖNETMENİ: İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YÖNETMEN: AYNUR ÇOLAK • REKLAM: MEDYA C Yapıtları Hemingvvay'in küçük hikâyaleriüçkitapta toplanmıştı: "Zamanımızda" (1 925), "Kadınsızhrkekler"( 1927) ve"Ka/anana BirşeyYok"l933). Bırdc"BeşinciKol"adlıve Ispanyol Iç Savaşı'na dayalı bir oyunu var. Ancak, hikâyclcrinin birkaçı romanları kadarbilinir, içlcrindc filnıi çevrilcnler vardır. Örneğin, "Katıller"ın konusu yaijaının sert yanlarıy la Henıingvvay gıbı daha küçük yaşta karşılaşmı:, olan, savaşa giden ve yaraianan, döndüğündc tanıgı olduğu kötülüklerdcn ötürii kâbuslardan kurtulamayan vc bu arada katillcrin birini öldürmelerine engel olamayan bir Amcrikal ı 'dır. Son yıllarda sağlığı bozulmuştu. Sıksıkdepresyonlaragiriyordu. 101 yaşmdaki Ciregorio'dançok farklıolarak.arasıra nüksedcn bırbcllck kaybınauğramıştı. Ikikezhastanelıkolmuş, 101 yuşındaki balıkçı Uregorio h'uentes 'in Havana 'dalci evi. Gregorio, sağlık ve aşk ikincisindcn sonra eve döndüGregorio Fuentes böy le bir yaşamın, tüm "hrancis Maeombcr'in Kısa, Mutlu Yaşağünde, 2 Tcınmuz I % 1 'de Ketchum'da evindünya okurlarınahitapedenböyle bir yazamı"cesaretinanlamınıbir Afrikaavındat'ardeavtufeğıylekendınivurupöldürdü. rın yakın dostuydu. Tanışıklığı uzun sürketmiş kişinin hıkâyesidir. "KilimanjaHemingvvay'inyaşamııleyazdıklarıaramüştü. 101 yaşınakarşın, kendine sorulan ro'nun Karları" Afrika'da ölmekte olan bir sındapekaçıkbirbağvar. Herikisindedeçatışma, şiddet, halta savaşla spor, dünyayı do ya/arın son saatlerini anlatır. (Benım Istan sorulandoğruanlayan,mantıklıyanıtlarveren,hatırlamakta7orIanmayanCJregoriobu bul basınında çıkan ilk yazım da Heminglaşma ve aşk yanyana. Altı roman veelliden sağlıklı durumunu şöy le açıkladı: "Uzun yaway'in"Kedi"ba^lıklıbirküçükhikâyesinin fazla küçük hikâye ya/dı. Paris'tc ve bir Isşamımı vesağlığımınyerindeoluşunuönce panyol kentinde gcçen "Güneş de Doğar" çevirisiydi. Yıllardan 1950olmalı.) şuna borçluyum kadınlara, yani aşka. Bir (1926)'da neyapacaklannıbilmeyensavaş Hemingway!>ıırdeyazdı: Ancak, dizclcride,yediğımedikkatettim. Yaşamım.zaten, gazilerini anlatır. "Silahlara Veda" (1929) ninçoğuyayımlanmadı.Ciazeteciliğıdevaraçık deni/in temiz havasında balık tüketBirınci Dünya Savaşı'nda veonun çıkardığı dı. Yabaneı ülkelerde.özellikle Paris'tc değitoplumda aradığını bulamamış, bu arada do ş.ık ga/etelerin muhabirliğini yaptı. Üne ka mcklc geçti. Kadınlara gelince onlara çok saygırn var. Varlığımızı bile onaborçluyuz." ğumda sevgılisını de yıtiren bir Amerikalı vuşmadan yazdığı bu yazılar, ölümünden üstüne, "Ya Hep Ya Hıç" (1937) Küba'da ve (Jrcgorio'nunevincHavana'dakibüyükelsonra, 1964'teve 1967'deikiayrıkilapolaFlorida'da sahnelenen ve ailesine para bulçiliğimİ7dc üçüncii sckreter olarak görev rakçıktı.Boğagiireşlerınianlatan"Ögledcn mak için yasadüjilığaitilen ama buyolda ölyapmakta olan Gökhan Kscli ve o sırada KüSonra ölüm"(l932) adlı bırkıtabı, ayrıea dürülenbirininckscnindebirdepresyonroba'da bulunan babası ile birlikte gittik."** büyükhayvanavcılığınıkonuedınen"Af'nnıanı. Ispanyol Iç Savaşı'ndan etkileneıı "Çanlar Kimin İçin Çalıyor" (1940) Hemingway'in ileriye belki de umutlabakan ilk çalişması, "Irmak'tan Öteye, Ağaçlarmlçine"( I95())sevgilisini bulmak ve savaş anılannı tazelemek için Venedik'e geri giden bir Amerikalı ilc ilgili. Fllmdekl balıkçı: Santlago Son romanı "Ihtiyar Adam ve Deniz"(1952)devbirkıhçbalığı yakalayabılmek için kıyıdan adamakıllı uzaklaşan Kübalı balıkçı Santiago'nunhikâyesi.Tuttuktan sonra küçük sandalının yedeğine aldığı hay vanı köpekbalıklan parçaparçayer veSantiago lımana koca bir kemik ve kılçık yığınıy la döncr. Hemingvvay ve Gregorıo bu balıkçtya Havana'nınbatısında gerçekten rastlamıslar. Santiago'danyalnızbuavıdeğil.tüm yaşamöyküsünü öğrenmişler. Ancak, romanın tezi ^öyle özetlenebilir: Kişinin direnci sonsuzdur: Sıtırı tüketse bile, direndiği süreee yenilgiye uğratıldıği söyleneme/. 1 lemingvvay hayattay Profesür Türkkaya Atuöv, lleminfn'uy'in halıkçısı Gregorio ile lluvuna'da konuştu.