Katalog

ŞUUAT 199S. SAY1 619 13 meyincedekızmış,elleriniçekmişler. Duvarda iki fotoğraf. Biri kocası Zeylıın'un ötcki kayınpcdcri. Ikisi dc öldürülmüş.. Gcrçi Dıyarbakır'da göçle gclcnlcnn yoğun bulunduğıı mahallelerdc, her evde höyle iki ya da üç fotoğrafbulunuyor, ailenin yitirdiği erkekleri gösteren. Fotoğraflardan bahscdilincc Haticc Teyze ağlamaya başlıyor. Hatıce Teyzc Zeytun'unkayınvalidcsi.Oda"ötekitanrı"kadınlarından.Kocasını ve oğlunu kaybetmiş çünkü. "Zeytun Mustafa'makaçmış,tı"diycbaşlıyorsöze Hatice Teyze: "Bizim köyde çok ayıptır kaçmak. Zeytıın'ıın ailesıyle bizimkilerın arası açıktı Bunlarkaçtılar. Sonraonları Istanbul'daaknamıyor. Sonunda da ü/iilüyor." Eskiden yaııi köyde, kavurmayenilen, te/cklcısmtlangünlerdekavgaederlermişgelın kaynana. S. ımdı kavga da yok. "Çok da konuşmuyorıız Ln çok birlıkte ağlıyoruz." diye devam ediyor Zeytun: "lyi ki burası varmış,. Ya burası olmasaydı neyapardık?" Altı çoeııgunun ve hıebir gclirinin olmadığını diişününcc ne dcmek istediğı daha iyi anlaşılıyor. Buevi büyükoğluylabirliktekayınpederiyaptırmış.Önceleritambitirilmediği için ameleler kalmı^, sonra Zeytun ve çocuklangelmışler. Nedenmi? Herkesgıbi, herkesleaynısebeplerden... önce evin erkekleri öldürülmüş, sonra Yok, anlatmıyor, sıısuyor. Söze ycnıden fakirlikten başlıyor: "Şehrin fakirligi bır ba>)ka. Köyde de bu kadar fakirlikolmaz. Isyokhergün/amgeliyor. Çocuklarokusun.kcfenımialıp.köye dönecegim." Çocuklarnasılmıokuyor'.'Onlaraharçlık vcremediğindcn yakınıyor Zeytun. "Onlar okulda hiç para harcayamıyorlar. (iiyeceklcrini etrafveriyor. Kıtaplarının da çoğu eksık. Amahepsi okuluseviyor. Okuyacaklar. Babaları da okumalarını ı sterdı." Zeytun en çok kullandıgı cünıley i, "Kefenimialıpköyedöneccgim"ıanlatmalıartık. Koeasının bırsözüvarmışZeytun'a; kırmızı kadife bir elbisc. Zeytun istemiş, kocası sonra dcmis.. Zeytun yinelemiş Mustafa sonra demii}... Bırgünsöyleniüj: Yavaşyava!} parabiriktiriyorum.Sanakırmızıkadifeelbıse alacagım. Hemen alsa... Alamazmıij, çünkü para kayınpederindeymiş. BabasıylabirlikteDiyarbakırdönÜ!>üyolda öldürülmüş Mustafa. Çantasını açtıklarındakırmızı kadifebirelbiselikkumaşbulmuşlar. O kumas. da kefeni olmuş Zeytun'un!.. Zeytun'unbirdetörelerdenyakınmasıvar kı...Nasılbirtörekibu,sefalettenkötü. Zeytun köyün en güzcl kızıymış. Şimdi de köyün en güze! dulu olmuş. Henüz 35 yaşında. IAİenmek ısteyenler çt)knıu^ Zeytun'la. Özelliklc dc kuma olarak almak ıstiyorlarmış.Sesitıtrcyerekanlatıyor Zeytun"Çoğu ya benim akrabam ya da kocamın akrabası." Çevreden de "kocanın erkek kardeşlerindenbiriylccvlen"diyenlerolmu.'>"Çocuklarının amcalan olur, onlara iyi bakar". Zeytun çok, pek çok ağlaını ş bu sözlere. "Ötekitanrınınçocuğu"birkadıniçınkoca dcmek; dışa açılan pencere, güvence, yarın, ailesi içindeki saygınlık.. Ama Zeytun 'ungözlerindebunlarınötesınde bır şeyi, "yıtık bır aşk"ı gördiim ben Zeytun'un gözleri,aşküzerincyazılmi!jbinlerceciltkitaptan, sayısı/tartıijmadan çok daha anlamlı geldı 4 cnlc anlas, lyoı u/ /eytun bırdcn yerindcn ılkıpcskibıı bohçageliıiyor. Bohçadansa;ccparlak kıımı/ıkadıfcbırkumaşçıkıyor. jylun dcvam cdıyor: "Bııraya gcldığımızde bohçam doluydu. ınraçıkarıpçıkarıpkullandım.Son olarak ıkaldı... Budabeniınkefenıın." Yüzünun ı fadcsindcn çok derin bır yaran ycnıdcn kanamaya başjadıgı anl;ışılıyor. erkessusuyor Sııskunluğu Leyla bozuyor, ıranınüstünüşjmdılıkdeolsaörterek: "Sabahlarıbazen/eylinyiyorlar. Arasıra ıçökelek. Bulama/.larsasadeceekmck. Fııdapışcnı degıl ama, cvde yapılanı.. Daha uza gelıyor.. Öğlenlerı veakşamları patas, nohut, tarhana, kuru fasulye pi^iriyor. Bi iyurbakır'da bütiin evlergibi, öliilerin fotografiun usılı duvarda. Mustufu ve bubası.. Zcytun ıın clıısı Leyla... zyagkatıyor. Etalmakmümkünolmuyor." Leyla,Zeytun'uneltisı. Doğrnabuyüme lyarbakırlı. llkokulmezunu,bııyü/dençermenimızo. Leyla,Zeytun'aveçocuklarıı çok üzülüyor ama ne yapsın? Zaten kcndiri de yoksul. Bır kocası çahijiyor, onun da •lırı fa7İadcğıl. Hepsıokulagıdcndörtçoığu var. Sonra köyden, kayınvalidesi geliş, yanlarına. Sonra koeasının öldürülen ırdcijinm altı çocugıı ve karısı yanı Zeytun. ıraylıkla geçınenlerın sayısı on dördü buluş. Ne yapmalı sorusunu Leyla "sabredi>ruz" diyerek yanıtlıyor. Diger akrabalaıdan yardım gelmıyormu!}. (,'ünkü onlar ı'enıdenevlen"demışler Zeytun'a. hvlenrabaların yanında bulduk Gerı çağırdık. Geldiler barı^tık... Köyde her şeyimiz vardı... lOOObasjhayvanımı/... Bugdayekıyorduk. I.vımız,eşyami7,....hcr!)eyımızvardı." Hatice Teyze "her şeyımi7vardı" cümlesıni çok sık kullanıyor. Bahsettigi "her !}ey" yok.sul ıçın çok'jcyı ifadc cdıyor Isıtmayan yakacağı, korıımayan barınağı.doyurmayan yeınegi. Yani"bugün"ü... " Yukarıda kalamıyorum. Çok soguk. Gerçıburasıdaoğlumunevıama . " Ağlıyor Hatice Teyze. Içıburkulaburkula aglıyor. Zeytun anlalıyor: "Kendı cvı olarak yukarıyı kabul ediyor. Hurayı bcnımscyemcdı. Amasogugadayaköylenyakılmış Onlardagöçetmişler. Şimdi hiçbirgelirleri yok. Yiyecekleri varsa,ölmeyecek kadar... Zeytun zamlardan ^ikayetçı."Durum,hergündahakötüoluyor"dıyor "Fnbüyiikoğlum I6yaşındaenküçüğüaltı. ünların okunıasını ıstıyorum. Sonra kefenıınialıpköyedöneceğim.Oradaöleceğim." Yarayeniden kanıyor. Bukezsusmayacak galıba: "Kocamın mezannın yanına gömülnıek ıstıyorum. Bi/i onunla sadecc ölümun ayırabıleceğınıbılıyordum Mtıstafa'yakaçtıgım gün öliimü göze almıştım. Büyükler barışmadan agabeylerım bi/i bulsalardı öldürürlcrdı." )iyarbakırMa oksulluğun rtasında tuzbeşinde dul bir adın: Zeytun. Altı ocuğunu okutma ;laşında. Yitirdiği şkın yası ise bir ohçada saklı. Locası Mustafa'nın esedinin anıbaşında ulunan kırmızı adife bu. Törelere iklcnmcsi dc bu üzden. Çünkü 'eytun kadifesini efen yapacak... Bir mau}, on dört nüfus. Çocuklara yoksulluğun kokusunu ve rengini öğreten ise sava$ ve sonuçlurı...