Katalog

"51 ACıUSIOS 1997 SAYI 597 19 PAZARIN PENCERESİNDEN bın,ok kıs>ısel scıgıye ıınzasını dttı Akınu Şu andd Idponyd'nın Nııgdtd cydlctı, Kashıvvd/akı kcntındc bıılıınan Turk Kultur Kasabası'nın "Yeşıl Muzesı"nde bır retrospektıf resım sergısı VdT Yazlığa gitmek SELÇUK EREZ * alıkhane Nazırı Alı Rıza Bey j *.* ' Onuçuncu Asrı Hıcrı'de Istanbul * . Hayatı' başlıklı eserıde (Tercuman'ın 1001 Temel Eser dızınınde yayınlanmıştı) 'Başlangıçta Osmanlı devletı ve Islam ahalı haftanın bellı gunu tatıl yapmazdı der Tatıl ve dınlenme ıçın boyle bır gun ayrılmamıştı Fakat gayrımuslımlerın haftanın bır gununu dınlenme ve ıbadet gunu olarak seçtıklerını goren ve bunun luzumuna inanan Muslumanlar da haftanın yalnız perşembe gununu tatıl gunu olarak ılan ettıler Bu perşembe gunu tatıllerı, Tanzımat'a kadar devam ettı 1822 tarıhınden sonra resmı daıreler ve Muslumanlar ıçın cuma gununun tatıl olmasına karar verıldı Anadolu'da yaz ayları çok sıcak geçen bolgelerde yaylalara çıkılırdı, ancak kentlerde yaşayan Turk ınsanının yazlığa gıtmesının nasıl ve ne zaman başladığını kesınlıkle bılmıyoruz Bunu da gayrımuslım vatandaşlarımız aracılığıyla Batılılardan ogrendığımız duşunulebılır önce ılkbahar ve yaz aylarında hafta sonlarında mesıre yerlerıne gıdılmeye alışıldığını, sonra, halı vaktı yerınde olanların mesıre yerlerınde ev yaptırıp ya da ev kıralayıp sıcak ayları buralarda geçırmeye başladıklarını soyleyebılırız Bızde yazlığa çıkma adetının ılk yaygınlaştığı gunlen, o yılların gecelerı ıçınde bulbuller çağlayan Baltalımanı'ndan, Emırgan'ın buyuk bahçeler ıçındekı yalılar onunden geçerdı " llerı, Şaır Nıgar'ın sonbaharda yalısından ayrılıp kışlığına goç edeceğı zaman geldığınde, komşuları tarafından akşam yemeğıne, veda toplantısına çağrıldığını da anlatıyor Bu çağda yaşayan okuyucu haklı olarak sorabılır 'Rumelıhısarı ndan Nışantaşı'na gıdış goç mudur, zıyaret, uzun uzadıya helallaşma gerektıren bır 'deplasman' mıdır? Bır zamanlar Maçka Çamlıca'dan, Rumelıhısarı Osmanbey'den, sonra Yenıköy, Istanbul'dan öyle uzaktılar kı 4 Murat devrınde, Doavıs yanı Tensuyu cıvarında ıkamet eden Kazaklar, Hıcrı 1033 yılının Şevval ayının 4'ncu gunu 150 şayka ıle Sarıyer koyunda karaya çıkmışlar, Yenıkoy'e kadar ılerlemışler, koyu yağma etmışler, bırkaç dukkân yakmışlar haber fstanbul'a ulaşıp bostancılar gelınceye kadar Kazaklar denıze açılıp kaçmışlardır H Andreasyan'ın çevırmış olduğu 18 Asırda Istanbul adlı eserınde Incıcıyan nakleder bunları Feldmareşal von Moltke, 1835 39 yılları arasında Turk ordusunda askerı oğretmen ve uzman olarak çalışmıştı hatıralarında Buyukdere yı anlatır "Burda çayırlar hâlâ taze bır yeşıllıkle ortulu, bahçelerde sayısız guller açıyor, Boğaz ayna gıbı durgun, lekesız gök ustumuzde kubbelenıyor, guneş de oylesıne parlak ve sıcak kı bırkaç gun sonra yılbaşı olduğunu ınsan bır turlu kavrayamıyor Kımımız ılkbaharda çoğumuz yaz aylarında bırkaçımız da sonbaharda "yazlanıyor" Bugun yazlığa nerelere gıdıyoruz? Abdulhak Hamıd ın, Şaır Nıgar ın hayal edemeyeceklerı, Jules Vernes ın aya seyahatle kıyaslayacağı uzakhklara kaçıyoruz Başta Bodrum a Antalya'ya Marmarıs'e sonra Ege de Akdenız'de neresını bulsak kapağı oraya atıp uçbeş gunumuzu gun etmeye çalışıyoruz Nıçın'' Nedenlerın bırı, Abdulhak Hamıd ı Çamlıca ya Şaır Nıgar ı Rumelıhısarı na goturenden farklı değıl Bunu Adalet Ağaoğlu'nun,' Yazsonu romanından okuyalım "Uzun yuruyuşler Ormanların guz kokusu Duşmuş çam purçeklerının katkat örttuğu eğreltı otları Ustunu sık çalıların, yabanıl bıtkılerın kapladığı ıncecık bır dereden varla yok arası ışıtılebılen bır su şırıltısı Mevsımın son ılık ışınlarında bırbırını kovalayan bır çıft fıldışı renklı kelebek Gozlerım boyle bır çıft kelebeğı hıç bu denlı yakından, boylesı sureklılıkle ızlememıştır Onları, ışte o sabah gun ışınlarını tutam tutam geçıren sık ağaçlı ormanda yururken gordum " Yazlığa gıtmemızın bır başka nedenı daha var Kentlerımızdekı hava alabıldığıne kırlı, astıma yol açan kanser yapan gazlarla dolu, denız, artık balığı az ve ıçınde yuzulmesı sağlığa aykırı bır denız Eskılerın ruhsal dınlenme ıhtıyaçlarına bızım bır de kanımızı akcığerımızı hıç olmazsa bır sure temızleyebıleceğımız bır ortamda kalabılmek katılıyor bugun Eskıden devamlı ışınlandıklarından kan elemanları azalan rontgen uzmanlarına verılen fazladan tatıllere bu kentlerımızde yaşayan tum ınsanlarımız muhtaç Bunun ıçın artık faytonla arabayla şehır hatları vapurlarıyla ulaşamayacağımız yerlere gitmek zorunda kalıyoruz Termık santraller, cahılce betonlaşma, çevre kırlılığı Sonuçta bugun havameydanlarında saatlerce uçak bekleyıp ya da trafık canavarına kurban olmayı goze alıp arabayla, otobusle gıttığımız yerler de yarın yaşanmaz olunca ne yapacağımızı duşunmenın sırası gelmıştır1 Bu gıdışle bız görmeyız amaçocuklarımızın başına neler geleceğını kestırmek guç değıl Onlar, gıdecek yer kalmayacağından, kentlerde oksıjenı yoğunlaştırılmış hava saunalarında kısa surelı sanal tatıller geçırecekler1 <^ "19% Aralık'ında, Ankara'da açılan kışıscl scıgımın d<,ıli!} koktcylındc, araların da ıkı Japon ızlcyıunın dc bulunduğu dorl kışılık bır grup benımle tamşmak ıstcAkıncı 'nın gozdesi hyup gorunümU. (1994) dı Oalennın gonderdığı ka hakıtn kılındığı takdırde, sanatc,ıldrımız talogda yer alan ydpıtlardan ctkılenıp sertemcl problcmlcrını hdlledeceklerdır" dıgıyc gelmısler vc doıt yapıtınıı satın almışldrdı Sergıye ılgı gosteren ı^dddinla yor Akıncı'nın Istanbul panoramasının rınddn bırısı, gcçen yıl Japonyd'nin Nııgaderınlıklerını veren peyzajlarının yanında, ta l ydletı, Kashıvvazakı kentınde açıldn onu etkıleyen yoreler arasında Marmara Tuık Kultur Kasdbası'nın Başkanı olan vc Fkınlık Adalan'nın da ozel bır yerı var Toshıyukı Koıwa, dığcnyse kasabada açıYıllar onccsınc donuyor ldn mu/cnin muduruymui} " "Marmara Adası'na eşımın dcnı/ tutBu olaydan ıkı ay kadar sonra, Toshıyukusu sonucu ılk kez 1962 yılında gıttık O kı Koıvva'nın mektubunu aldı Bu mcktupyıllarda hemen goze çarpan bozulmamış ta, Turkıye'yı zıyaretındc, eserlerınden etdogdl yapı, mahallı rcnk vc karakterler, ınkılendıgını vc onları Jdpon halkına tanıtsanların rcnklı vc dynı olçude sdf kışılık mdk ıstedığını bıldırmıstı 1 Temınuz 1 yapılan bcnı etkıledı Ozellıkle balıkçılar, Ekım 1997 tarıhlcrı arasında kasabanın adalı kadınlar ve yaz aylarında adadd Yeşıl Muzesı'nde bır sergı ıçın cserlcrın ya^ayan vıngeneler tuvallerıme konu oldu gonderılmesı rıca edılıyordu Ayrıca, rcBu adaldrda yok olmaya yuz tutan mımarı sımleıın Japorıya'da geııış. bır yankı uyanyapılar vc tdkdların rcsımlcnnı ydptım " dıracağını duijunduklerı vc dmd(,larının Jdpon halkınd gen,ek Turk kulturunu tanıtResımdc umduğunu bulabılmıs mıydı' mak olduğu açıklanıyordu "Gençlık yıllarımda kurduğum hayalBu mektuptan sonra I urk Kultur Kasa lere ulastım, ancak hedeflerımın tamamını gerc.eklestırdım demek cesaretını gosbası Baskanı Koıwa kasaba yetkılılerı, teremem Rcsmc oldn scvgımle 194O'lı Turk Kultuı Kasabdsı nın Turkıye Temsılyılldnn olumcul hdstalığı vcrcmı ycndım cısı Umıt Gurellı, ressamı evınde zıyaret Resım, bana yaşam gucu vc mucadclc azederek teklıflerını tekrarlamısldr Scrgının mını kazandırdı derek bcnım kıi!>ağım, naklıye, sıgorta gumruk atıs, davctıye, gerek oncekı kuşaklar salt sanat aşkı ve brosur gıbı gıdeılcıını onlar karşılayacaksanat sevgısı ılc rcsmc yoneldı olanakları tı Japonyd ve Japon sanatseverlerın son olçusunde Turk rcsmınm bugununu haztryıllarda Batı resmınc gosterdıklerı yoğun layan adımldnnı attılar" ılgı dc go/ onune dlındıgında, yapılan bu teklıtc sıcak baktı Akınu Ressamları cınsıyctlenne gore sınıflandırmanın yanlış olduğunu duştınuyor lyı Turk Rcsmı'nın geleceğıne lyımser baressam zayıt ressam ayrımına gıdıl kıyor Akıncı Ozellıkle 197O'lı yılların bamcsındcn yana şından ıtıbaren gerek yenı olanakların beOna gore, Mıhn Musfık Hanını, Sabıhd lırmcsı, gereksc bu olanakldrı gcregı gıbı Bozcalı, Fahrınnusa /cıd, Alıye Bcrger, değcrlcndırcn guçjıı vc yctcncklı genclerın Saıme Belır ">ukrıye Cıamsı/ Tıraje Dıksıvrılmcsını dc ncdcn olarak gosterıyor men, Muserıef R Kokturk, Ruzın Oerçın, "Devletın ve kurumların sağladıkları Kamdt Pa|onk, Julıdc Atılmdz, Neşe Erolanaklar ycrındc kullanılardk, benım kudok, Hdlc Sontd!}, Gulsercn Sudoı gıbı ^dğımın sanal(,ıldnnın onıındckı cn buyuk kadın rcssamlar Turk kadınının yu/ dkı engel olan subjcktıf kosulların ctkısı ılc oldukları kadar I urk resmıne de damdeğerlendırılmc' ycrınc 'objcktıt kıstaslar ıiasını vuımuş olan sanatçılar ^ ıle değerlendmlme' ılkesı Turk resmınde Akım ı 'nın 1996 'dayaptığı Marmara Dcıtızı 'nı gosteren resım... yazarlarından lyı kım anlatabılır? Selım llerı Yapı Kredı Yayını "Seçmeler' kıtabında edebıyatımızın onemlılerını yaşadıkları ortam ve sanatlarını etkılemış olaylarla oyle hoş anlatır kı bu yapıtları el ele aldığımda "Keşke lıse kıtaplarımızda bu adamlar boyle anlatılsalardı da aradan uçyuzaltmış beş gun geçmeden tumunu unutmasaydık" dıye duşunurum llerı Abdulhak Hamıd ı anlatırken, 'Her sene Abdulhak Hamıd bır muddet Çamlıca daussılasını duyardı' der 'Hayatı şıırı ve hatıraları hep oraya merbuttu Bulunduğu yerde kalmaktan , Maçka Palas'ta olmaktan, Maçka cıvarında dolaşmaktan, Serkl Doryan'a gıdıp gelmekten sıkılır arada bır Çamlıca'ya gıtmeyı duşunur ve bundan bahsederdı " Demek kı yırmıncı yuzyılın başlarında ınsanlar Maçka'da oturup Çamlıca'yı ozlerlermış Nıçın? Selım llerı cevaplıyor " Içtığı Çamlıca sularını duyarak kokuların hangı çıçeklerın, cıvıltıların hangı kuşların olduklarını ısımlerıyle bırer bırer soylerdı ' 'Maçka neresıdır, Çamlıca kaç adım oteye duşer?" dıye sormayın, bakın, aynı kıtapta Nıgar Bıntı Osman'ın ılkbahar gelınce bugun adıyla 'Şaır Nıgar Sokağı' olarak anılan caddedekı evınden kalkıp yazlığına, yanı Rumelıhısan'ndakı yalısına gıttığı de anlatılmaktadır "Ilkbahar gunlerı bırer lutuf gıbı duyulmaya başlanınca, Nıgar Hanım, yalısına donerdı Ikındı zamanları, yanı ezanı dokuz sularında, Boğazıçı yalılarının butun kayık ve sandalları, hamarat kayıkçıların ellerıyle, kayıkhanelerden çıkan denızde yuzen mahluklar gıbı uzun gezıntılere başlardı Nıgar Hanımın kayığı Rumelıhısan'ndakı yalısından çıkar,