Katalog

Rıfat llguz, oğlu Aydın ve torunlun Elifve Kerem llgıız la bırlikte.. bırkcnarmahallesindcTürkçeögretmeniolmak da halkla kaynaşmamı sağladı. Düşüniin kı o dönemde dolmuş yok. (iccekondu ve dolmuş II. DünyaSavaşı'nın ürünüdiir Ve bcnlstanburunkcnarmahallclcıindeöğretmenlıkyapıyorum. Bukcnarmahallelerden bırı Karagümrük, ikıncısi herıköy. Karagümrük'ten sonra Feriköy'dc okutuyorum. Ki bunların adı o vakıt "teneke mahallesı" vc bcn 1944'e kadaröğretmenlik yapıyorum. Ciecekondulara geçiş bu tarıhtc başlar. Yanı ckonomik, sosyal koşullar bcrıi toplumcu gerçekçı bir aydın olmaya hazırl ıyor. Oğluınundoğumuylada bir çocukbabası olarak ne tür sorunlarla karşı karşıya gelecekscm bir an önce karşılaşmışımdır. Çocuğumun sütiınü ısıtmak ıçın kahvecidcn kesekâğıdıylakömüralırdım. Bırmılyon msan silahaltında.üretımolmadığııçınparandaolsakömüryok. AlmanlarUzunköprü'yekadargelmişlcr. ü dönemde ne yapmışsam "KarartmaGeceleri"ndeyazdığıgibidir. Ankara'da l)ıl Tarih'tcki öğretmenlcr Pcrtev Boratav, Bchicc Boran hepbırlikteyız "Yürüyüş"dergisinioyıllardaçıkarıyoruz. Ankara'da "Adımlar" dcrgisi çıkıyor. Bchicc Boran'ın yazdığı bıryazı çıktı o dergıde (2). Onların ele aldıklan olumlu şairtıpıyım. Bugünhâlâ 141,142(163 laikliğe aykırıdır)gıbı maddelerki bunlar faşıst ltalyan yasalanndan aktarılmıştır, yeralmaktadır. Demokrasimizbuyüzdengelişmiyor. Bugünhiçbiremekçısendikası Batıdakiler'egöreçalışmıyor. Örneklik bir tck memur sendikası yok. Öğrctmenler sendikasız. Polıslerinbilesendikakurduklan memleketlervarken.bizimpolisimizsendikacılığı suç olarak nitclcyccek biçimde yetiştirilmektedır. Siyasal iktidar bütiin bu tür davranışlan devlete karşı girişilen suç olarak nitelemektedir. Birsanatbirliğinin üyesiolanbirsinemacıbilcbcnim "KarartmaGeceleri"nıbirsöylcşide devlete başkaldırı olarak nitelendirmiş. Bu yiizdcn çağımıza yakışan aydınların yetişmesi zordur. Kültür vc bilim kaynakları da dcvlet tarafından ustaca kuruUılmaktadır. Say ısı gıttıkçc artan imam hatip okulları ve Kuran kursları bunun en canlı örneklerıdır. Bu arada devletin ödevlen arasında sanatı desteklcmek, sanatcıya yardımcı Asım Bezirci ve Rıjut Ilguz... /kı koca çınar, iki bilge... olmak, yapıtların yayımlanmaMnı kolaylaştırmakolduğunubiliyoruz.lş böyle olduğu halde"Sınıt'"adındakikitabımıntoplatilması, devletin üzerine diişen görcvi yapmadığıni gösteriyor. Nedemek devlete karşı olmak. Yani bcn eşkıya nııyım'.' Siyasal ıktidarın karşısında olabilirim, ama devletin değil. Aydının sanatçınm görcvi cn ileri düşünce sistemine varmak, sağlam bir dü.'jünce sisteminc sahip olmaktır. Bu yiizdcn ben Marksist bir yazarım, ama ben devlete kar;,ı değilım,devletbana karşı. Devletin her açtığı savaşa gırecekmişiz. Ben halkımın çıkarı ıçin savaijirım. Bir sava)} kı topluma bir şey katmayaeak, halkımızın güvenini sağlamayacak, üstclik güvcnsizliğını ortaya koyacak, bu savaşa karşı çıkarım. Ben savaşa inanırsam iyi savaşırım. Halkın çıkarı içın savaşmayan, savaşın başında yenilmişdemektır. Halkınanmadığıbirsorun için eline silahı almaz, savaşmaz. Haksızlıklaıınönlenmesı tck emekçinin Dede vc tıırun: Rıfat ve Anıl llgaz... kışisel gücüyle vcya onun bilımsel sanatsal davramşlarıyla olmuyor. Ne olursa olsun lüınemekçılerbırarayagelccek,örgütlenecek, çağınııı gereksınmelerine göre en azından en çoğuna doğru emegınin karşılığını alacak Hşit ölçüler içinde, harcadıgı emek karşılıksi7kalmayacak.Haksızlıklarlakarşılaşıldığında örgiitçe bu giderılecek, cğer örgütün yönetıcılennın gücü yetmiyorsa toplu protestolar, grevler, örgütün gücünii arttıracak. Bugünpolısçckiyorbırinı/'bukomünist" diyor. Dahabaşındanpolissenınkarşınadikiliyor. Senin haklarını korumak ıçın gclmiyor. Bız ki ileri gitmek istiyoruz, ilericıyiz, devrimdyiz, etcklerımİ7dcn geri geri çekiyorlar. Gcnçkuşaklaryanlışeğitiliyor. Meslekokullarınınsayılarıartmıyorda, inanışa dönük okulların sayıları arttırılıyoryönctieilercc, "En hakıkı yol gösterici bilimdir" dıycnkişininmemleketındebunlarolmamalıdır. "Aydın mısın" şıirine gelince; şımdiTaksim'de"Hlif ın Babası" adlışıırimingeçtiğiyıllardır. Amerikan bahrıyelilcrinin lstanbul'a sık sık geldiği yıllar. O gemilere yobazların namaz kılmaları vardır. Onlarınbaskısının,gidişgelişlerinin sıklaştığı, hatta kontrgerılla olayının olduğu dönemlerde yazmışını. Her şeye karşın aydın, "benden geçti" demcyecek çağının sanatçısı, aydını olma ışini boşlamayacak. O zaman yazmıştım "Aydın mısın" şiirinde, karşı tarafınbaskısınıarttırmasına karşı sesi çıkmayanaydmlaraöfkemibelirtiyorum. Ses olmasını yumruk olmasını ıstiyorum aydının. Vurduğu yerden ses getirsin istiyorum. O dönemdcn sezmişim kontrgerilla meselesini, bugün hiçbiri inkâr edemiyor. Yalnız askcrle dcğil bir depolisörgütüyle,aydınlangerilla olarak görüp bunun konturunu hazırlıyorlar. Ben dc sanatçı olarak bunu scznıişim, bunu dıle getiriyorum. Ne yazık ki şiirim hâlâ güncelliğini koruyor. Sanatçı bir yerde bireysel olarak da, örgütlcnmeyi bcklcmeden üzenne düşen işi hiçbir şeyden sakınmadan yerinc getırmelidir. Tevfik Fikref'Hakbellediğınbir yola yalnız da olsan gideceksin" dcr. Şairin, tek başına duyduğunu, diişiindüğünü, gerçekleri saptay ıp AYDIN MISIN? Kıhm gıbi dokumada mutsuzluğu Gıdıp gelen kara kuşlar havada Saflar tutulmuş top seslerı gerılerden Tabanında depremi kara güllelerın Duymuyor musun Kaldır başını kan uykulardan Böyle yürek böyle atardamar Atmaz olsun Ses ol ışık ol yumruk ol Karayeller başına indirmeden çatını Sel suları bastığın toprağı dönüm dönüm Alıp gotürmeden büyuk denızlere Çabuk ol Tam çağı ışe başlamanın doğan günle Bul içine tükürdüğün kitapları yeniden Her satırında buram buram alınteri Her sayfası günlük güneşlık Utanma suçun tümü senın değıl Yırt otuzunda aldığın diplomayı Alfabelik çocuk ol Yollar kesilmiş alanlar sanlmış Tel örgüler çevirmiş yörenı Fırıl fırıl alıcı kuşlar tepende Benden geçti mı demek ıstıyorsun Aç ıki kolunu ikl yanına Korkuluk ol 1968/ Güvercinim Uyur mu Rıfat Hgaz yansıtması önemini yitirmiştir. Topluma yeni biçimler vermckte olan işçi sınıfının değiştirici bir bireyı olarak y aşama yeni bir anlam katması, geleceğe güvenini açığa vurması, iyimser bir duyarlılık içinde çağının yeni gerçeklerini belirtmesi görevi başlamıştırşairin. Giin akşama kavuşmuya başludıgında ayrılmak için ayağa kalkıyorum. "Ben hızlı hızlıgideyim hocam "diyorum. "Hızlı hızlı" dememe gülerek "şimdi doğrusunu söyledin "diyorsunuz. tlkuzunsohbetimizinsonrastnda hafijçe hareketlenip "ben artıkyavtifyuvaşgideyim "demiştim. "Olmaz "demiştiniz. "Biz "devrimcileraslayavafdavranmamalıyız, her zaman hızlı olmalıyız, çünkü kaybedecek zamanımız yok " demiştiniz. Haklıydınız ^ (1) "llgaz Anadolu'nun sen yüce bir dağısın/ eteklerinde kıtaplar" Can Yücel (2) Rıfat llgaz kendisine mahsus bir edası olan, şuurlu veya şuursuz taklıtten uzak, mustakil şahsiyetli bir şaır olarak belırıyor Yazılannda gösterış, şu veya bu olmak ıddıası yok Yakından bıldığı, ıçten duyduğu mevzuları, kendı hayat tecrubelerıni ışliyor. Rıfat llgaz halk şaın, koy şairı olmak gayretınde değıl, fakat kendısı halktan olduğu, halkla beraberyaşadığı, duyduğu ıçifi ve sanatının da ehli olduğu şıırlerınde temız, guzel bir dıl, halkın dıli belırıyor. (Adımlar, Mayıs 1943) Behıce Boran