Katalog

18 Ncrcid Anıtmezarı, Muğla sınırında bulunan Xanthos'taki Likya mezarlarının en görkemlisi. British Museum'da sergileniyor. Bu anıt mezarın mavi Bodrum'a yakıştığını hatırlatan Halikarnas Bahkçısı'na müze yetkilileri yıllar önce tavanı maviye ~, boyayacaklarını bildirmişlerdi. O tavan hâlâ mavi. C UMIIURİYLI DKRGİ Mavi tavanın altında bir anıt .("). ıkıbinlı yıllarda Güneybatı Anadolu'datarihsahnesineçıktığı bilincn Likya, bugün iyi bilincn tarihiyle,hüzünlümaceralarmekânıydı. Homeros'unllyada'sında, Likya'h kahramanlar, Anudolu kcnti Troya'nın yanında, Yunanistan'dangclen Akhakuvvetlerinc karşı savas,tılar. Kadcj'tc, Firavuıılar Mısırı'nakarşjHititler'inyanındayerınıaldı. EgeDcniziıle Akdcniz'inbirleştiğikıyılardakurulmuştu Xanthos. Amasyalı tarihci Strabon'a (M.Ö. 58M.S. 21) göre, Likya'nınenöncınli kcntiydi. llyada'da, Troya yanında ycr alan savasjcılardan Xanthos'lıı Sai"pcdon'unyığıtlıgı,kahramanlığı,sayfalaıboyuanlatılır. llomeros, llyada'da, Likya halkından "tanrısal Lykia'lılar", "cenkçı Lykıa'lılar"; Sarpedon'dan, "tanrıyadenk, Arhinas 'ın yaşammdan ke.sitler veren yüksek kahartma süslemeler. Kabartmalar, tuncsılahlıSarpedon'\baştanrıZeus'unağ/ından,"insanlararasındaensevdiğimSaıllitit ve lon nitelikleri sergiliyor. M YAZI VE FOTOĞRAFLAR: AHMKT ÇELİKKOL pcdon" diye övgüyle sözedcr. Sarpcdon, T roya savajjinda, "dağlarda odunculann, geını yapmak ıçin,/ycııi bilennıi^ baltalarla kestiklerı/birmeşc, bırkavak ağacı gibi lıpkı/yadainceuzunbirçamağacıgihi"devrilir.yiğitcesavaşarakölür. (A. LrhatA.Kadır (,'evırısı). M.Ö. bırincı binyıllarda, Lski Yunan, Likya'yı.egemenliğialtınaalmaya çalıs,ırfakat kü^iik bir alan dışında başarıh olamaz. Ne varkı, M.Ö. 8.yüzyıllardakurulmus. olanbu antık kent, M.Ö. 545"te Persli komutan Harpagos tarafından Fcthcdildi. Bu savas>ta Xanthos yenık dü^mü!} olınasına rağmen, Xanthos'lu savasjçıların göstcrdiği kahramanlık vc onur, tarıhin babası lleredof un llistoryasındaölümsüzle!)tı:"...Lykıa'lılaragclincc, llarpagosordusıı Xanthosovasına ındıgı zaman, onlar da kar^ı koydular, bitme7tükcnmc/kuvvctkTckar^ıkoydular, yiğitliktc nam aldılar, ama ycnildilcr, kcntlcrincgcrıatıldılar, kadınları,çocukları,tıazinclcri vckölclcri kaleyedoldurdularvcalttan, yandan alc;>c verdiler, öyle kı, yangın kalcyi yerlebiretti. Bundansonrabırbırlcrınckorkunç yeminlerle bağlanarak diii>niana saldırdılar vc Xanthos'ta oturanlardan tüıııü dc savaijarak ölınü^ oldular... l>tc Harpagos, Xanthos'u böylc aldı vc Kaunos'u da a^ağı yukarı aynı şckildc clc gcçirdi; zira Kaunos'lular da noktası noktasına 1 .ykia'lıların yaptığını yapmı<jlardır(Mcrodot l'arıhı, M. ökmcnÇcvirisi). Bu sava>sırasında, kcnt dı!>ında bulunan sckscn ailc dışında, tüm Xanthoshalkıyokoldu. Xanthos'unyü/yıllarayayılmı^hü/ünlü larihi bu sava^la başladı. M.O 470'lcrdckı büy ük yangınm ardından ycnıdcn kurııldu. M.Ö. 3.10'luyıllarda, Büyük Iskcnder'inişgalipatlak verdi. M.Ö.42'dc, Roma'yakar^ı dircnirken, konrjularının ihanclinc uğıadı; koın^ulan.kcntkapılannı Rnmalılar'aaçtı; AiTia onlar, Romalılar'ateslimolmaktansa, tümailcleriylc, keııdilerini yokettilcr. Anadolu kcnti Troya ıla Hclcnlcr'c, Kade^'te HititlilcryanındaMısır'akarşı sava^an.i^galui Perslilcr'cvesonrai!jgalci Makcdonyalılar'a karşı kcndi kentını savunan Xanthos halkının fcdakârlığıtarihegcçti. Hüzünlüöyküyüzyılımızdadadevametti. Yakın zaman larihcilcri, gö/lcrini antik çağlaradıktilcr. I^K'delngıli/arkcologFellows, Xanthos'taka7ilaraba!jladı.Ortayaçıkardıgı buluntulann büyük çoğunlugunu da British Muscum'da scıgilcnmck ü/ere. Ingıltcrc'ycgöndcrdi. Antik kcntın bıraz kuzcyindc, lonic tapınak biçimindc, bir podyumun ta>) bloklarınm kalıntıları hâlâdııruyor. Bukalıntı,arkcolnji litcratüründe Ncreid Anıtı olarak bılinıyor; ncyazıkki,M.Ö.40()'lüyıllardankalmabu anıtı görmck ıstcrscniz, ^öylc bir Ingiltcrc'yc gitmenİ7; Londra'da ünlü British Muscum'da saatler harcamanı/ gerck. Ncysc ki, nıüzcyc girİ!) ücret.siz; tbtoğrafçckmcnı/c, flaş kullanmamak koşuluyla izin vcrıyorlar Bir anıt mezar... Ncrcid Anıtme/an, Antalya ilimizin, Muğla sınırında bulunan Xanthos'taki Likya me/arlarının en giizclı, cn görkemlisi. Anıtta,dcni7tanrısı Nereu'nunkı/ları Ncreidlcr'in figürleri bulunduğu için bu adı almi)). Bclirtildigincgörcgünümü/culaı>mi!} cnöncmlilapınakmc/arlardanbın. Butapınakmc/arların en iinlüsü ıse, dünyanın ycdi harikasından biriolan Bodrum'dakı Halikarnas Mozelesi. Buanıtmc7arınbulunabilcn birkaç kalıntısı da, British Muscum'da, Ncreıd Anıtı 'ııın bulunduğu büyük salonunbitışiğindc sergileniyor. Yazıtlardan anlasjildığına görc, bu mezar anıt,Xanthos'lusoylu Arbınasvcailcsi için yapılmı^. Aıbına.s,ayni7amanda,Lctoanıtı ilcXanlhos Akropolisi'ndcki başkaanıtların da yapımcısı. Anıtın podyumunusüsleyen kahartmalardada, M.Ö. 380'dcölcn Arbinas'ınhayatındanolaylarycralıyor. Türkiye'nin öncmlı arkeolojık kalıntılarındanbiriııin Londra'dakı mÜ7edesergılenmesi, Halikarnas Balıkçısı'nın dikkatını çckmıijti. C'cvat SakirKabaağaçh, Ingiltere'ye, ılgılilcrc bir ya/.ıyazdı;bu anıtın, sökülüpgötürüldüğütopraklardakı mavi gökyüzününaltınadahaçokyaraşacağınıbclırtti. Gelen ccvap ilgincti; bu görüşc kısmen hak vcrdiklcrindcn fakat geri göndermeyi de düşünmedıklerındcn.Balıkçrya, anıtın bulunduğu büyük salonun tavanını maviye boyadıklarını bildirdiler. Bugün dc, bu maviye boyanmış. tavanı görebilirsiniz. Balıkçı'yı anarken güneijlitoprakların uzağında.kapalı salonda, sarı yapay lijiklar altında sergilenenanıtmczarla, Xanthos'untarihboyuncayaşadığıhüznütckraryaşarsıni7. British Museum'un en büyük salonlarından biri, Likya Salonu adını taşıyor. Bu salonda, baijka Likya buluntulan da sergi leni Hrilish i};ilenen anıt mezar, bir podyum üzerinde sütunlu tapmakta sergileniyor. Üçgen alınlık lon stili.