Katalog

(UMIIURİYhl DERCt Traugott Fuchs iki dünya savaşını da yaşayan kuşaktandı. Hitler'in uğursuz iktidarı ile Almanya'yı terk edip Türkiye'ye sığınan bilim adamlarındandı. Son günlerini Galata'da bir hastane odasında geçirdi. Gcride değerli çalışmalar bırakarak aramızdan ayrıldı. Bir sürgün: T. Fuchs 1. sayfanın devamı Buradadostlarım.arkadaşlarımvar" Hitler dıktatörlüğu, dunya savaşı gıbi olağanüstüsüıcçler, mılyonlarcaınsangibi Traugott l'uchs'un yaşamını da önceden hesaplanamayacak şekıldc ctkılcdı. Olağanüstü koşullarsıradışı ınsanhayatlan ıçındcortam yaratıyor Amasıradışıyaşamöykülerırastlantılarkadar o ınsanlann verecekleri kararlarlabclırlenıyor Traugott Fuchs'unosarsıntılı dönerndc I iırkıyc'yc savrulmasında belkı ra.stlaııtılanndahaazetkısı vardı. Ancak kendi kararıyla kcndini "alıkoyan" ülkedc kalarak kaderıni o donemdc Türkiye'ye sığınan vc savaştan sonra ülkesıne gen döncn ya da başka bir Batı ulkesınc yerlcşen 700800 dolayındaki sıgınmacıdan ayırmıştı Kuşkusuzsadecebukararıdeğilbuseçımin sonundaaltmışüçyılınıgeçırdığıbuülkedekıyaşamıdaonuanılmayadeğerkılıyor dı. Boğaziçı Üniversıtesı Karşılaştırmalı AvrupaKültürüveSanatı AraştmnaveUygulama Mcrkc/ı (CEC A) tarafından yayınlanan "Türkıye'de Geçcn Bir Yaşanı: Traugott Fuchs" kıtabında o yıllara ilişkin anılarını şöyle anlatıyordır "L ohr'da o 7amanlar henüzsakin olan osevımlıkoydc mutlu bir çocukluk yaşaınıştım. Fakat hıçbır zaman o günlere gen donmek ıstemem. Çünkii özetle söylemck gcrckırsc, o küçük köyün büyıisü çocukluğumlabırlıktcyokoldu.Oyıllaıdan bende kalan tek şey çıçeklcrc olan ılk scvgimdır." Geı çekten de çıçeklerı hep scvcccktı, yaptığı resimlerde hep çıçekler olacaktı. Babasının gorevı ncdeniy le hik sık yer değıştırdiklcrınden eğıtımını farklı kcntlerde sürdürdü. HenÜ7 sekız yaşındayken, Baden'ın Karlsruhe kentınde ılk savaşla yüz yÜ7Cgeldı:"Birıncı DünyaSavaşı ılebaşlayan anı hava akınları benım modern savaşın dehşetıyle, onun acı sonuçlarıy la ılk kez tanışmaına neden oldu Butunuyle dolu bir sırktc dcrın şoku, şaşkınlığı, panığı nc olup bıttığını anlamadan yaşaınak " Savaş hakkındakı bu ı/lenınılerı onun Hitler'e karşı erken tepkı gostermesındc vc ondan sonraki hayatının bıçımlcnmesınde mutlaka etkili olmuştu. Savaş devamediyordu. Ailesı l.oren'dekı Met7ka.sabasınayeıleştı Burasıonlannyurduydu. FuchsdaMctz'ıçokbevmıştı hakat birolayondadcrın ı/lerbırakaeak,sankıge j leceğı çok önceden yaşamasını sağlayacak ' tı. "Bir gündındersınden sonra evedöncrken köpruyu geçtikten sonra bir grup gcnç sını f hırıncımı/c vahşıec saldırdılar Zayıt, solgun, kartal gıbı buyuk bir burnu olan, üstelık deüstün7ekâlıbırYahudıçocuğuydubu YahudılerınHa7retı Isd'yıoldurduğunusoylcyerekonudövmeyevctaşlamayabaşlddılaı. Tann'nın ın.sanlara öğrettığı bu muydu? 'Suçsuzo'dıyebağırdım 'Ohıçbırşeyyap l madı Suçsuzo!"' Saglıklı vcgüçlübırçocuktum, bu nedcnlc ıkımı/e bırdcn saldıımayacesaretcdcmedıler Artıkkoruyucusu olduğumbuçocuğuevınebıraktım Aılcsınıngosterdığiıninnettarlıkbenıçokutandır | dı (, unku adalctsızlığe ve aptallığa karşı anında,doğrudan ve ıçgudusel bırtepkı göstermıştım sadccc Babam Pıotcstanlıkla Musevılık arasındakı bu gorccclı yakınlıktansondcrecehoşmıtolmu^tu AmayaKa | tohkler1' Yaşamı boyunca hcr şcyı hoş gormuştuama Katolıkleı ı asla Bana Katolık arkadaşedınmeyıdahıyasaklamıştı Benım en lyıarkadaşım kcndı halındc, yoksulbırçocuktu veKatolıkti Onunla neden arkadaş olmayacaktım1' Beynımı çok zorladım ama anlayamadım. Babam cvde olmadığı /amanlar onabahçcmızdekı çıçeklerı ve solucanlarıgostcrırdun "Içınde "adalet"duygusun taşıyan ve"bcynını /orlayarak" soı ulaıa cevaparayan Fuchs, Hitler karşısındada tercıhınıçok/oılanmıidanyapabıleccktı. Orayaaitdeğil Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Alsas Fransa'ya verilinceailesı I tıther,(ioethe vc Mclanchton'un ulkesı olan Schmalkaldcn'e yerlcştı l'uchsokuldaozellıkle fılolojı vcsanat konulanndakı eğılımleı ly le dıkkatı çektı Ünıversıtedc (icrmanıstık, Romanıstık ve sanat tarıhı okumak u/ere once Beılın'e, sonra Heıldelberg'egıttı I ğılımınıtaınamlayınca Marburg'da dılbılımcı ve edcbıyat yorumcusu Prof. LcoSpıt7er'ınasıstanı oldu Ardından Köln'e yerlcştı. Spıtzer'inçcvresındekıseçkınbılımadamlarıylatenıştı. Nıhayet 19^1 yılının uğursuz30ocağıgelıpçattı Gençbırbılımadamı olan Fuchs, insaneıl yaklaşımı, olaylara soğukkanlı ve mantıklı yaklaşımı ve adalet duygusu ıle Na7ilerın yukselışının yarattığı tehlıkeyı kısa sürede fark edecektı. Arkadaşları, dostları arasında sosyaldcmokratlar, komünistler. " Modern savaşın dehşeti" 30 Ocak 193 5 Almanyaıçinolduğukadar dunya ıçın de bir dönüm noktasıydı. Pck çok aydının vc bı lim adamının öncclcrı "saçmalık"olarakgorduklcrı,dudakbüküpkuçumsedıklcrı \ lıtler, Almanya'da iktidarı elc geçıriyordu. Kendılerındenolmayanaydmların vebılıınadamlarınınoneeçalışmaalanları sınırlandııılıyor, ardından tchdıtlcrlc ünıversitelerdcn, İ!>yerlerinden uzaklaştırılıyorlardı. Bukcz,"buçılgınlıkçoksürme7" lyımserlığıhâkımoluyordu. Buıyimserlığı sonunakadarsürdürenbusafınançlılığmbc dclini çokağırödedıler 400bincyakıninsan daha sonrakı y ıllar ıçınde vatanlarını tcrk etmck /orundakaldı. Çok sıkıntılı günlergeçırdılcr Ancak ulkclcrindenayrılmayanlara göreşanslıydılar, hayattakalabıldıler. Onlar da ılk günlerde "bıı çılgınlık yakındabıter" anlayüjindaydılar Buncdenlcılkyıllarsınıra yakın oturup, hcr an dönmeyı düşündülcr. Ancakyıllargeçtı,Hıtler'inçilgınlıklarıbıtmcdiğı gıbı biitün toplumu dalga dalga sardı vc ardından dünya savaşı patladı. Savaşbıtıp llıtlerverejimıyokedıldığınde 11 yılgcride kalmıştı Dunya vc Almanya çok dcğişmıştı Traugott Fuchs ıkı dünyasavasjinıdayaşayan kuşaktandı 1906 yılında Alsas bölgesındc, Vosges Dağları'nıneteklenndekuçuk bir köy olan Lohr'da dünyaya geldı Babası Protestanbırdınadamıydı Altıkardeşı var