Katalog

18 tUMHURlYF.T DKRGİ D ünya Sağlık Organizasyonu'nun araştırmaraporları depresif rahatsızlıkların dünya çapında artış gösterdiğini, artışoranlarının da sürekli yükseldiğini gözler önüne seriyor. Arajjtırnıanınilginçvebaşlıbaijinaelealınabılecekbiryanı ise,buartışagclişmcmis., yani doğallığınıyitirmemiştoplumlannistatistiksel anlamdabirkatkılarıolınayışı. Kısacası depresyon, endüstrileşmis, ya da endüstrileşmeyeçalışanülkelcrinsorunu. Bıı araşlırmaları yapabilmek için sayısız yolculuklargerçckleştiren u?man gruplar, depresyon ve depresif hastalıklara karşı bu toplulukları koruyan sayısız faktör keşfetmisler. Bunlardan ilki çocukların yelistirilme şekli. Geleneksel kabile yadaasiretdüzeni i(;indedünyaya gelençocuk sınırlandırılmamıs.bırdoğallık içinde yetişiyor. Önceden planlanıp,programlanmamış çocuk doğumuylaaileyesevinçgctiriyorveözellikle ailesi,hattaköyünbüyüklcrilarafındançok seviliyor. Geleneksel olarak doğduğuandanitibaren annesıninçıplakteniyletemashalindekibebek,annesıninsıeaklığı,kalpatışlarınınsesi ve nefesinin ritmiyle büyüyor. Gelişmiş ülkelcrtarat'ındanyıllarsürcn araştırmalar soııurıda ııe kadar öncmli olduğu 'ögrcnilen' bu tutuın, bebeklerin sonraki yı 1larda karşılaeaklarıbüyükbirsorunudayaşamlarının ilkaylarmda ortadankaldırmışoluyor. Çünkü ınsanhayatının sonraki aşamalarında büyükbirgereksinimolarak karşı karşıyakalınan güvcnee ve özgüven kavramları bu sekilde 02 yaşarasındaki bebeklerin bilinçaltındagelişiyor. Çocuğa el kaldırmak mı? Çocuk biraz büyüdükten sonra da anneden ayrılmıyor. Anncsinin sırtındaki bez askı iginde tarlaya ya da derc kıyısma çamaşıra götürülen çocuk, anne yemek yaparken, y ıkanırken hatta uyurken bilc onun yanında. Doğal ortam içinde, sınırlamalara maruz kalmaksızın ve annesinin eteği dibindeki bu çoeuklardahiçbirşekildestresbelirtilerine rastlanmıyor. Sabahın köründe evlerden yuvalara, akşam saatlerinde y uvalardan evlere tas.ınan,evdedcyuvadadasınırsızyasaklara boğulan.annevebabalannıneredeysehaftada sadeee birkaç saat görcbilcn ve valışan anne baban ın çağııı streslerini yansıttığı gelişmiş ülke çoeuklarıyla karşılastırıldığında, ıçlerindeki huzur ve mutluluğu okumak pek zorolmuyor. Bu bebekgoeukların, televizyonların, radyoların olmadığı ve henüz tüketim top Kabile varsa huzur da var. Depresyonun ncdenlerine bakıldığında, suçlu endüstrilcşme. Geleneksel kabile ya da aşiret düzeni içindeki çocukları izleyen araştırmalar, duygularda ve hareketlerde özgürlüğün mutluluğu sağladığını gösteriyor. Gclişmiş toplumlar ise depresif çevreyle ••• bireyi kıskacına alıyor. Araştırmalar, duyarlı insanların depresyona daha yatkın olduğunu da ortaya koyuyor... Hareketlerine sııtıryok. Juyf(ulanna da, buyüzden deprvsyon ondan uzak... lumlarınadönüşmcmişküçükdünyalannda isteyebileceklcri çok az şey var. lîn lüks oy uneakları, babalannın elde oydugu talıtalar, kemikleı ya da günlük ev gereçleri olan minikler,böylelikleyasıtlarındaolanherşeyesahipolabiliyorlar. Annelerinbukonudaki tutumıı da gcli.şmiş toplumların çok dısında. Anne çucuğuna istcdigi ve elinde olan hcrşeyi veriyor. Çocuğunu azarlaması ho^ karsılanmayan annenin çocuk için birşcy yaptıgi söylenemiyor. Yani oyuncak oymuyor,onunistekleriiçinseferberolmuyor. Hu görevler anncye ait değil. Bu topluluklannçoğuŞamanist dünya görüsüne sahipolduğu için çocııklardayakgibi siddct eylemleriyle de bir ya.şa kadar karsı karşıya değiller. Şaıııan inancına görc çoeuklar isimlcrini aldıklan kabile ya da köy büyüklerinden yedi karakterislik özelliği de içlerindetasıyorlarveonlarael kaldırmak bu biiyüklereelkaldırmaklaeşanlamlıbirlerbiyesizliksayılıyor. Uzmanların depresyona karşı önlem faktörü olarak gördükleri ikinei olgu isc, sosyal çevre. llkel toplulukların yaşanı anlayışı içinderekabetyerinchıyerarşikbiryapı var. Öneelikleyalnızlığı veyabaneılaşmayıkendiiçindcbarındıramayanbirsistemoluşmuş durumda. Hu düz.en içinde komşularla ya da köyündiğerbircyleriyleçatışrnayok.Çünkii özgün istekler son dcreee bastırılıyor. Geleneksel kurallara gönüllü uyuluyor ve bu nedenle sıkınlıları çekilmiyor. Aynca bu sosyalizasyon dısında kendi kcndilerini koruma olanaklarından da yoksun olduklarından, toplu yaşamı bir güvenee olarak benimsiyorlar ve bundan memnunluk duy uyorlar. Toplu yaşam içinde paylaşmak kavramı öndegelenögelerdenbiri. Herşeypaylaşılıyor. Olan olmayanla, ya da farklı şcylere sahip olanlarla.Çocukluktanbaşlayanpaylaşım olgusu, sadeee y iyeeeği, örtüyii ya da suyudeğil,bilgiyidckapsıyor. Heryenideneyim, her yeni gözlem diğerlerine aktarılıyor. Akşamları köy birarayagelerek, günlük yaşamı birbırincaktanyor. Bukonuşmalarsırasında duygular da iletiliyor ve bu noktada stresi vedepresyonlarıönleyiciunsurolarak duygulann, heyecanların vc sıkıntıların paylaşımı devreyegiriyor. Depresyon için teınel unsurolandörtduyguöfke,korku,aeı vesevinç sohbetlersırasmdatümaçıklığıyla ortaya konuyor. Çünküpsikolojikaçıdan depresyonun oluşmasında kabul edilen temel tez, bu türduygulann sürekli bastırılınasısonucunda duygu akışının kcsi lcrek boşluğa düşülmcsi. Rüyaların dilinde... Bupayla^ımaynı/amandayakınlaşmayı dadoğurarak yalnı/lıgı veyabancılaşmayı engelliyor. (iiinlükakijamsohbetleri.birçok gelişmemİ!) halkın Aboriginler/Avusturya, Irokcs, Ojibwa, Mohave, Najavo,Hopi ve Hııicol/Kuzey Aınerika,Guaranı/l'araguay, C'una/Pananıa, Nomadlar/Sibirya ve Moğolistan gibidinscl törenleri kadar önemlı yer tutuyor. Ve kendi dıllerindehepsi butoplanlıları ritüel sözcüklerlc iladeediyorlar. Aynca rüyaların anlatıldığı.ruhsal sıkıntıların dile gctirildiği toplu konuşmalar da bu lopluluklannyaşaınlarınınbircrparçası. Rüyaların anlatılmasının modcrn psikolojinin de kabulettiği iyileştirıeı bir ışlevi var. Rüyalar anlatıldıkçabilinçaltıçelİ!jkilerden,koıkulardan ve kendi kendini suçlamaktan kurtuluyor. Hatılıtoplumlardabirasaletgöstergcsi olan duygulann bastırımı.butopluluklann çoğundaayıpbilesayılabiliyoı. Ö/.ellikleöfke ve acı özel törcnlerle ortaya konuyor. Yapılan araştırmalarda Şaman dünyagö ! rüşünün de kendi ilkeleri bağlamında depresyonu davet etnıeyen bir bakıs. açısı sunduğu görülüyor. Bu inanea göre canlı cansız hcrşeyi yaratan ve yaşatan büyük enerji, her Kabileyu da aşiret iiyesi ama mutlu...