Katalog

12 p+ olunca, Türkiye 'deki egemen sanat türününbenden neden farklı olduğunudaha iyi görüyorum. Bufarkne? Türkiye'dek i egemen resim sanatının durumunda iki temel hareket var. Birisi, milli resim, diye adlandırmayı tercih ettiğim, otuzlardansonragelişmeyebaşlamış, resmi resim tarzı olarak kübizmi benimsemiş, popülist,folkloristbirakırn.Birdebununkarşıtı gibi görünen, daha soyut eğilimli avangardist, yani öncülük iddiasındaki akim var. Bunlar zaman zaman soyut, somut karşılığıymış gibi aralarında çatışsalarbile durum gerçekteyapaybirçatışma. Cclişmenin öniinii tıkayan bir çatışmadan mı sözediyorsunuz? Bu,şunabenziyor: Türkiye 'de, askeri darbeyanlılanyla Refahçılarınçatışmalarını temel çatışma zannedenler var. tkisi de anti demokratik hareket olduğuiçinsızdcmokrasiyi savunduğunuzda bu ikisi arasındabirtcrcih yapmamak zorunda olduğunuzu görüyorsunuz. Burada yapmanız gereken, sadece doğru bildiğinizisavunnıak. Sizin doğrunuz ne? Bunu şimdiye kadar yapageldiklerim temelinde eevaplandıracağım. Açıkça, figürlü, yani insanın durumunun betimlcnmesine yönelik bir resim. Bu her zaman doğrudan insan figürü çizmek olmayabilir, bazen boş bir masa çizersiniz, orada az önce oturmuş insanın hayatla ilişkisine ait bir izdüşümü vardır. Yeterki orada bir yaşanmışlıkvenasıl yaşanmışlıkhakkındabirşeylersöyleyebilmiş olayım. Biz dramdan trajediyi ya da olumsuzbirşeyleri kastettiğimiziçinTürkçede insan dramı sözcüğü yanıltıcı olabiliyor ama burada söz konusu olan insan dramı. Daha kapsarnlı konuşmak gerekirse insanlığın durumu üzerine resim yapmayı önemsiyorum. Önemsemekveyapmak... Yapabiliyormuyum,ne kadar yapabiliyorum,bunudeğcrlendirmekbanadüşmez. İnsanın durumuyla ilgili tavrımı, muhalif bir tavır olarak belirliyorum. Doğru ve daha iyi olan bir yaşama biçimine doğru değişmesi ve gelişmesi gerekli bir dünya ile insan arasındaki bir ilişkıden sözediyorum. Bu durum, bana hergün söy lenecek yeni birşey getirebiliyor. Içindeyaşadığımızhayatdeğiştikçe, söyleneeek şey de çoğalıyor kuşkusuz... Bu çoğaltmada sanatçı, sanatsevcri ne kadar önemsiyor? Sanatçı, sanatseverkamuoyununeğilimini küçümsüyor, horgörüyor, snobe ediyorsa bu kendi sağlıksızlığıyla ilgilidir,' Ben bilirim, ben sunarım, bu kamu da bunu kabul etmeye ve alkışlamaya mecburdur1. Hayır, mecburdeğildir, bcğenmediği şeyi niyealkışlasınki? Ancak,sanatscverkamununölçülerini esas aldığınızda da onun dışında var olan, resim alanınıctki alündatutan birbaşka güce muhalifkonuma düşüyorsunuz. Bu güç ne? Sistemin resim sanatı alanındaki kadrosu. Kültür Bakanlığı bünyesinden tutun daobakanlığın müzeleri, giderek biraz daha sivil çevrelereyayılanmüzeler,galeriler,alsatçılar, müzayede kuruluşları, banka holdingkoleksiyonlan, bunların danışmanlanndan oluşan dev bir yapı çıkıyor karşınıza. Bunlar gerçekte,sanatseverkamununduyarlı,estetik eğilimlennezeırece ilgili değıller. Onlar bir sanat türünün ya da bazı sanat türlerının geçerli olması gerektiğini düşünür, onları destekler, geliştirirler. Caleriler resmi aıılayışa bir alternatif oluştııramıyor ıııu? Galerilcr bugün hızla insanlarıngezmeyeccğiyerlerhalinedönüşüyor. Çünkü, galerici de artık sanatseverkamuoyuna hitapetmiyor vc dışlıyor. O zaman da kacınılmaz olarak bir sanat oligarşisi ya da cliti, sanatı kendi resmi estetikanlayışjarınagörebiçimlendiriyor. Buanlayış kacınılmaz olarak tutucu çünkü, resmı. Buelitiniçindeçokönemsedi CUMHURİYET DF.RC.I Tuylun 'm 1993yılında açtığı "Resimler "sergisinden. Adsız (Adolph von Menzel'den alınttyla) rinden çıktıktan sonra speküle ediliyor. Bu ğim, son on beş yılın büyük buluşu olarak pazardaressamlaalıcıarasındabirilişkiyok. küratörler meselesi var. KüratörbirçeşityaHareket, satıcıy la bu işlemi yapacak kurum ratıcı yöneticidirvesanatcılarahangi fikri, nasıl çalı.şacağını söylcr, sanatçıdan da uygu ya da karapara sahibi arasındaki spekülasyondayatıyor. lamasını ister. Ressamın böyle bir pazara girmekte diBurada gerçek bir yaratıcılıktan, sanatrenme şansı, hakkı yok mu? tan sö/.edebiliyor muyuz? Bence tabıı kı var. O konumda durduğuBenim kuşkulanm var. Burada yaratıcılığı önemliölçüdcküratör üzerine alıyor.sanat mu, bunu bile isteye yaptığımı düşünüyoçıyı bir uygulayıcı, icracı konumuna indirgi rum. Ama düzenin yönlendirdiği pek çok genç sanatçı, bu yoldan servetler kazanabileyor. Bircoksanatçınınbunu nasıl kabul etticeklerinidü!,ünebiliyor,yadaböylebirizleğin hâlâ anlayamıyorum ama sistem onları nim içine sürüklenebiliyor. Bugün Türkiyaratıyor. Çünkü sanat alanınıbiçimlendirmek ve yönlendirmek istiyor, sanatçılan da... ye'de böyle bir acele bas,arı hevesi, herköşeyisarmışken, genç ressamlararasındaböyle Bu büyük bir pazarı gösteriyor... Pazar derken Türkiye'de canlı, hareketli, eğilimlcrinolmasınıanlayışlakarşılamaklazım. çok para dönen pazar var. Bu, ilk bakışta tek pazarmışgibi görünüyorama değil. BirspeDemokratik pazar kime, nasıl açık? külasyon pazarı var, birdedemokratikpazar. Bunu tırnak içinde bir başanyla anlatmalıy ım. Bugün pek çok insan beni basarılı sayıSpekülasyon pazarı... Çok miktarda karaparanın gırdiği, büyük ölçüde dalaverenin döndüğü pazar. Burada irkılticiterimlerkullandığımın farkındayım ama nedenlcri çok açık. Karaparanın girdiği yerde dalaverenin olması lazım. Herkesbiliyorki, Türkiye'de resim piyasasında dönen paranın çoğunluğu karapara. Bir dönem resim, Türkiye'de,karapara aklamada önemli biraraçlı, şimdi giderek azaldı. Nasıl bir aklama bu? Resim, pazardarayici bclli olmayan tek mal türü. Bir resmi, beş milyona da aldım diyebilirsiniz, elli milyona da Milyaradaalabilirsiniz. Yeterkiisiııı çevresindebırazgürültüyapın.Birta kım büyük bankalann veholdinglerın koleksiyonlarının oluşturulmasında büyük boyulta spekülasyon yapıldığını bu çevrede herkes biliyor. Açıktan değeryaratmayaçokclverişlibirmetay la, resimle oynuyorlar. kessam nerede duruyor bu pazarda? Böyle büyük paralar döndüğü için, ressamlar büyük para kazanıyor zannediliyor. Hayır. Türkiye'de ressamlar zengin olmuyorlar çünkü resim elle '92 çaltymılanndan biri, "Stüdyo Pozu yor. Ölçüsünedir?Resimlerimçoksatılıyor ama o pazara da kars.ı duruyorum. Bu daha doğru, daha sahicibirpazarınvarlığını gösteriyor. Demokratik pazar dediğim, doğrudan doğruya beğeni ilişkisine dayalı bir pazar. Yani insanlar, benim işimi sevdiklcri için al ıyorlar. Ancak, spekülasyon pazarının hepimizin resmine bir etkisi var, o da fiyatlar. Türkiye'de fiyatlar abartılı ölçüde yüksek. Fiyatlar, sanatsever insanların değil, sadece spekülatörlerinödeyebileceklerirakamlara dönüşüyor. O zaman resim nasıl ulaşacak sanatsevere? Resmin farklı bir sunuluş biçimi, daha doğrusu tüketilis biçimi olması gerekiyor. Dahagcnisçevrelercetüketılebileceği,seyredilebileceği,dahasıksergıleraçılabileceği akla geliyor çözüm olarak. Ama buna bağlı olarak resmin kendi yapısının da değişmesi gerektiğini düşünüyorum. Resim, pazardaeldeğiijtirmeamacıylakoltuk altınasığabilirboyutagetirilnıiştir. Bir resmi, el değiştirmesi zorunlu olmayacak boyutlarda yapabilmek üzere bir yeni tasarım gerekiyor, tabiiiçcriğiitibarıyla da. Bunun tohumları benim şimdı yaptığım resimlerde var ve böylesinebirgeçişaşaması içinde olduğumu düşünüyorum. Boyutları büyütülmüş resim için sabit bir müzeden mi söz edecegi/? Şimdi fantazi yapayım, söz gelimi, bir tiyatro gibi resim sergileyebilirsiniz, yani kapısından biletle girilen ve resim seyredilen ortam oluşturursunuz. Yaptığım/resim ne kadar ilginçse o kadar seyirc i geli r. Resminizi seyretmek için para ödcmeye değer diyen insan ne kadar çoksa siz de o kadar ödüllendirilmis,olursunuz. Bu ressaını nasıl ctkilcr ? Ressam böyle bir çalışma içine girdi mi, hiçbir spekülatif numaraya kaçmaksızın, gerçekten katnuyonun ilgisini çekeceğini düşündüğü çalışma biçimine yönelecektir. Çünkü en azındanbırikincisergiyiaçacak kadar para kazanabilmek için kamuoyunun ilgisi