Katalog

20 CUMHURtYET DKR(;I Avrupa'da nükleer atık yüzünden geçen hafta kan döküldü. Enerjisinin yanya yakınını, 12 nükleer enerji reaktöründen karşılayan İsveç ise bu zararlıdan kurtulmaya kararlı. 2010 yılına dek bütün nükleer reaktörlerini kapatmaya hazırlanan îsveçliler, enerji açığının alternatif ve doğal enerji kaynaklanyla karşılanması hedefindeler... Nükleer enerji mi, hayır teşekkürler . . . GÜRHAN UÇKAN ükleer encrj iye evct mi hayır mi? İsveç' in çevreye karşı son derece duyarlı kamuoyundabu konu sürekli gündemde. BirsüreönceGöran Pcrsson'un sosyal dcmokrat hükümeti, 2010 yılına dek ülkede faaliyette olan 12 nükleer enerji reaktörünün kapatılması programı çerçcvesinde, Danimarkasınınndaki reaktörün 1.5 yıl içinde kademeli olarak kapatılmasınakarar verdi. Azınlık sosyal demokrat hükümetin bu kararı, kendilerini koalisyon dışından destekleyen ve çevre ağırlıklı Merkez Partisi sevinçle karşıladı. Bazı yorumcular üöran Persson" un bu kararı, "gayri resmi koalisyon ortağını" scvindirmek için almış olduğunu ileri sürdüler. Aynı zamandaendüstride ve sendikal çevrelerde bu kararın enerj i giderlerini arttırıcıözelliğindenötürüişsizliğikamçılayacağı ileri sürüldü. nin en hızlı ve ucuz yolu buydu. 1976'da Merkez Partisi 'nin Başkanı Thorbjörn Fâ'lldin, kurulanortasağ koalisyon hükümetininbaşbakanlığınagetirildi. Nükleer enerji konusu bir kez daha gündeme girdi. 1979'da Harrisburg'daki TheThree Mile lsland (Pennsyl vania, ABD) atom reaktöründeki felaket gerçekleşti. Birçok ülkede olduğugibi İsveç 'tedeçevrecilerayaklandıve nükleer enerji reaktörlerininkapatılmasınııstediler. 1980'debukonuda halkoylamasına gidildi. Evet, hayır ve belirli birtanhe dek kapatmaalternatiflerioylandı.Sonundasandıktan,reaktörlerin 2010 yılına dek kapatılması yönünde "tavsiye kararı" çıktı. Parlamento, bu karara uyulmasına karar verdi. Bu tarıhın seçılmesinin nedeni, bir reaktörün sağIiklıömrününençok25yılolduğununtahminedilmesıydı. (Bugünbudatartışılıyor, obaşka.) 1988'deki Çcrnobil felaketinden sonraparlamento, sosyal demokratların bir önerısını kabul ederek 19951996 yıllarındaiki reaktörün kapatılması karar verdi. Ne var ki 1991 yılındaalınanycnıbirkararla, 1988'deki karar iptaledildi. 2010 yılı bir kez daha son tarih olarak kabul edildı. 2010yıtınUa İsveç nükleer enerjiyi sınırlurından atacah. Nükleer enerjinin tarihi İsveç, enerj igereksinimıyüksekbirülke. Kalkınmış bir sanayiye sahip. Iklim koşulları vc yerleşim yerlcrinin birbirlerineuzaklığı, enerji gideriniarttırıyorvemaliyeti yükseltiyor. Örneğin güneş enerj isi yok denecek denli az.Bugün ülkede enerji kullanıını, 1970'dekiyle aynı. Bunun bir izahı, tüketimin azalmış olması. Ne var ki, kışlann sertlik derecesine bağlı olarak enerji gereksiniminde yıldanyılabüyük farklılıklargörülüyor. Enerji konusundaenbüyük değişim, petrol tükctiminde yaşandı. Petrol, gereksiniminintümünüdışardankarşılayan İsveç, 1970'te toplam enerjisinin yüzde 70'ini petrolle karşılarken bu oran 1993 'de yüzde 42 'yedüştü. Petrole bağlı enerjinin dışabağımlı olması, fiyat değişikliklcrinin önceden tahmin edilememesi, I sveçliler'i yerli enerji kaynaklarınaeğilmeye itmişti. 1972 y ılında ilk nükleer enerji reaktörü açıldı. Endüstri, 24 reaktöre gerek olduğunda ısrarediyordu. Zamanonlarıhaksızçıkardıvc 12reaktöryeterlioldu. Halenkullanılanclcktriğinyüzde46.5'iburadan karşılanıyor. llknükleercnerjireaktörünü,diğerlcrininizlemesi bukonudakitartışmalarıarttırdı.Nükleerenerjiden yana olanlar, İsveç'teki reaktörlcrin olabilecek en yüksek güvenliğe sahip olduğunu, olası bir tehlikenin, başta o zamanki Sovyetler Birliği olmak üzcre dışarıdan geldiğini savunuyorlardı. Karşıt görüşte olanlar ise, insan hatasının her zaman için doğal bir şey olduğunu ve radyoakti vite konusunda hiçbir tesisin yüzde yüzeminolduğuşeklindegarantiverilemcyeceğini karşı tez olarak ileri sürüyorlardı. Merkez Partisi ve Sol Parti K.omünistleri şimdiki sosyalist Sol Parti, nükleerenerji reaktörü yapımınaaraverilmesinive çevreye zaran olmayan alternatif enerji kaynaklannınaraştırılmasınabaşlanılmasınıistiyordu. Ancnk 1973 'teki petrol bunalımı, çevrecileri zor durumda bıraktı. Nükleerenerji reaktörlerininyapımı hızkazandı. Evlerde ve sanayide enerji sıkıntısını giderme Alternatif enerji kaynakları Hükümetin Barseback reaktörünü kapatma kararı üzerine, diğer enerji kaynakları konusundaki tartışma * . alevlendi.Suenerjisi, sanıldığı kadar çevreye zararsız bir kaynak deği 1. Tesisler çevrede yaşayanların tepkilerine yol açıyor. Su ağzındaki çevrc olumsuz etkileniyor ve bölgedeki balıkçılık büyük darbe yiyor. Özellikledenizdennehirağızlannagelensomon gibi değerli balıklar, normal davranışlarını değiştiriyorlar. Ya gelmekten vazgeçiyorlar.yadatürbinlerintellerinetakılıptelefoluyorlar. Zaten parlamento kararı olduğu için kalan 5büyüknehirağzıartıkbuamaçlakullanılamayacak. Cîeriye, "küçük enerji kaynaklan" kalıyor. Doğalgaz:. Olumsuz yönü ins>a masrafları dışında doğalgaz kaynaklannın y akım sırasında çevreye karbondioksitgazıyayıyorolması. Ayrıcakarbondioksit, dünyadaki "sera iklimi" tehlikesini arttırıyor. Bioenerji: Orman endüstrisinin artıklarının yakılmasıylaeldcedilen enerji, konutısıtılmasındave endüstri de kullanılabiliniyor. Böyldikle talaij, ağaç kabuğu ve tahta parçaları değerlendirilmiij oluyor. Bu enerji kaynağının olumsuz yanı ise, ormanların dal budanması ncdeniyle zarar görmcsi, toprağın olumsu7etkilenmesi.Şusıralaryenibirteknikgeliştiriliyor. Bölgedeki kereste fabrikalarından alınan yongalar,ga7türbinindeyakılıyor. Çıkanbuharbir buhartürbiniaracılığıylaelektrikcncrjisinedönüştürülüyor. Nükleerenerji reaktörlerinden eldeedilen elektriğin yarısı,bioenetjiyle karşılanabilecek. Rüzgârenerjisi: Çevreye hiçbir olumsuz etkisi yok. Ne var ki, sürekli bir mınldanma gibi çıkan se Sayısız santrala rağmen güvenliği seçti İsveç. (Visby) si ve görünüşü, bölgedeki insanlann tepkisine yol açıyor. Ça re olarak, bu pervaneler denize taşındı. $u sıralar Gotlan Adasrndaböylebirgirişimbaşlatıldı. Güneş enerjisi: Yazlarınkısavegüneşligünlerinsayılıol masındanötürübuenerjikaynağınafazlabelbağlanmıyo Yinedcözellikleyazlıksahiplerigüneşeneriisinideğcrİer direcek "güneş hücreleri"ni içcren aygıtları, evlerinin dam nayerleştiriyorlar. Enönemlidezavantajı ise,çokpahalıo ması. Doğa Dairesi, gerçekçi düşünülünce, 2010 yılına dek bi tünelektrik enerji gereksiniminın doğal kaynaklarlakarş lanmasının olanaksız olduğunu belirtiyor. Aynı görüşü, bk enerji şirketiNutekdepaylaşıyor. Son 20 yıldırpolitikacıl. nnenerjipolitikası konusunda kesin bir tavıralmamalanrm kimscninalternatifenerjiyeyatırımyapmaisteğiduymam olmasına yol açtığını savunuyor. Çevreye zarar vermeyen enerji üreten şirketlerin merke örgütü SERÜ ise, 2010 yılına dek 5261 T W alternati felek rik enerjisinin üretilebileceğini, alınacak radikal önlemler gereksiz enerji tüketimininazaltılmasıyla40TWenerjin kazanılabileceğini savunuyor. Bu şekilde, nükleer enerjin yarattığı 66.7 TW elektrik enerjisi, fazlasıyla karşılanm olunacak.Sorun,bu şekilde kararlı bir adıınıatmayapoliı kacılannhazırolupolmadıklannda...^