Katalog

CUMHURİYET DERGt Moda deyişle kadın olarak pek çok ilke imzasmı attı Prof. Nermin AbadanUnat. Hukuk, kamu yönetimi, kitle iletişimi, siyasal davranış ve kadın sorunlanna bilimsel anlamda omuz verdi. ardından Türkçe ile devam eden anı defterleri var yaşamının değişik dönemlerine ait. Ancak bu defterlere daha çok duygulannı ve düşüncelerini kaydetmiş. Yoksahafizalarda yıllarlabirlikte bulanıklaşacak somut bilgileri değil. llatta genç kızlıkyıllanna ait sararmışbirdefterdenYıl 1939,19ŞubatPazar tarihinindüşüldüğübirsayfayıçeviriyorve okuyor:' Bundan sonra Almanca yazmıyacağım. Çünki bir Türk kızının ecnebi bir dildeen samimi hislerini ifade etmesini doğru bulmuyorum. Bugünruhumuişgaleden...' İzmiryılları... Orient Express'le Budapeşte'den başlayan üç günlük yolculuk Sirkeci gar karakolundanbirpolisrefakatindebinilengemiylesürecek ve lzmir'de son bulacaklı. Amcası Izmir'in dış ülkelere ihracat yapan üç beş işadamındanbiriydi. Mutenabirsemtte, Birinci Kordon'daoturuyordu. Süslüpüslü fayton 256 numaralı konağın önünde durdu ve Nermin kapıyı açan güzel gözlü genç kıza kendisini Fransızcatanıttı. Anıca kızının açtiğı kapınınardındakopacakfırtınayıiseanılannı yazarkenacı acı aktaracaktı. Beklenmeycn konuk, yengeye krizler yaşatacak, anlamadığı bir dilde yaşanan sevimsiz patırtılar Nermin'i huzursuzedecekti. Boşnak kökenli ailenin Avrupalı ferdi babaanne evınekısa bir yolculuktan sonra amcacvinde'birtürvitrin objesi olarak'yeniden kabul gördü. Günler sıkıntılı bir bekleyiş, kentigözleyişveBudapeşte'yeyazılanmektuplarla geçiyor, amcadan okul için para istemeye ise bir türlü sıra gelmiyordu. Umutsuzluk dolu bir kıştı 1937. Günün birinde beklcncn konuşma yapıldı. Sabri Amcası Nermin'e babasıy la ortak firmadan hisselerinin kalmadığını, bütün haklannıkaybettiklerinibildirdi.Şefkatveanlayıştan uzakbu konuşma ağır bir koşulun dayatılmasıyla son buldu: Türkiye'de okumak istiyorsa, annesiyle tüm ilişkisini kcsccck, ona bir daha yazmayacaktı."Ruhumdaölümü taşıyarak" sözcükleriy le anlatacaktı Nermin Abadan Unat o an hissettiklcrini... Ve korkunç mektup yazıldı. Sonuç daha da korkunçtu: Elfriede'den bir daha mektup gelmedi Nermin 'e. Tam beş yıl boyunca... 1942 yılındayinc amcası Nermin'e birzarfuzattı. Amabubirbarış mektubudeğildi. Sıyah bir bantlaçevrelenmış, sonsuz birvcdanınhabercisiydi. Annesi ölmüştü. Ölüm ilanında daNermin'inadınayerverilmcmişti. Ülkesini seçen genç kızın annesinin ona okuması için fedakârlıkta bulunmayışının nedenini kavraması için yıllar geçti: "(3nun 19. yüzyıl burjuvazisinin tipik birörneği olduğunuçok sonraları kavradım. O yüzyıhn kadınları içinhayatta tek hedef güzel olmak ve zengin bir koca bulmaktı. Meslek edinmek, çahşmakaklabilegelmezdi..." Aristokrat bir anne: Elfriede Karvinsky tzmir Kız Lisesi 10. sınıf hatırası... Kıım saatini izlerken... Bunalımın slyah rengl Yavuz Abadan 'la nikâhının kıyıldığı gün. (1946) Ikinci evlilik Profesör llhan Unat ile gerçekleşti. (1972) Yıllar sonra yazacağı anı kitabı' Kum Saatini Izlerken'in (tletişim Yayınları)romansı satırlarındaannesini ve ablasını nasıl iknaettiğini şöyleanlatacaktı: "Onlan iknaetmek içinamcamagidipöğrenimimisürdürebilmem için kendisinden gereken parayı isteyip döneceğimi söyledim. Gerekçemi makul buldular. Böylece dilini bilmediğim anay urdadönüşhazırlığımbaşladı..." Türk Büyükelçiliğinden aldığı göçmen pasaportu, üçüncü mevki tren bileti ve yemek kuponlan ile Orient Express'in altı kişilik vagonundan anne ve ablasına el sallarken onlarla olan birlikteliğinin sonsuza dek bittiğinin hiç mi hiç farkında değildi. Nermin Abadan Unat, geride kalmış yıllan, evlerin sokak adlarına, kapı numaralanna ve duvar kâğıtlarına kadar tarif ederken şaşırtıyorokuyanı.Tümaynntılarıhatırlıyor. "Geçmişte günce tutmuş muydunuz" sorusunaılginçbiryanıtalıyoruz:Evetzamanzaman güneeler tutmuş. Başlangıçta Almanca 16 yaşında yazmak zorunda kaldığı korkunç mektup onda derin izlcr bıraktı. Büyük birbunalımasürüklendi. Ayrımcılığauğradığı bu evde artık yaşamak istemiyordu. Karşıyaka'da oturan Tahir amcasının davetinehayırdemedi.BirdeŞefikaHalasıvardı. Ikisıcakyuvaya birden kavuşmuştu. Gündüzleri Almanca dersinden kazandığı parayı geceleri onu sınavlara hazırlayan iki delikanlıyaveriyordu. tzmir Kız Lisesi kentin en güzel tepelerininbirininüzerindekuruluydu. Yetecck kadar Türkçe öğrenmiş, sınavlara dahazırlanmıştı. Hayallerini süsleyen tzmir Kız Lisesi'nin merdivenlerini çıktığı gün kalbi küt küt atıyordu. Ancak okula adımını attığında onca emeğin zorunlu olmadığı ortaya çıktı. Imtihanagirmeyccckti! Budapeşte'den aldığı diploması yeterli görülmüştü. Siyah önlük ve beyaz kolalı yakasıyla izmirLisesi'nin9C'sınıfındayepyenibirhayat başladı. Büyük bir hoşgörüylc karşılandı. "Macar Nermin" adını takmışlardı ona. Okul arkadaşları Nermin' in seçtiği ülkenin birparçasıolmasındaçokkararlıydılar. Mü » 1. sayfanın devamı kaydı yaptırıldı. Ancak, Mustafa Süleymanoviç'in işleri bozulmuş ve bu film gibi yaşam bambaşka kanallara akmaya başlamıştı. Baba Süleymanoviç çok miktarda uyku ilacı alarak dönüşü olmayan yolculuğuna çıktığındatakvimlcr 1931 yılınıgösteriyordu. Elfriede değerli tablo ve eşyalarmı haraç mczat satarak iki kızı ile birlikte Budapeşteyc yerleşmeye ve hayata orada devam etmeye karar verdi. Nermin doğru dürüst Türkçe öğrenmeyefırsatbulamadanyeniden Avrupa'daydı. Türkiye ile tek bağı babasımn Izmirıleyaşayanailesiilesınırlıydı.Budapeşteyılları Viyanave Istanbul'dançok farklıydı. Babanın eksikliği vc parasızlık Elfriede vekızlarınındünyasınıdeğiştirdi. Nermin, birdönemyatılıbirokulaverildi,paralartükenincederesmibirliseye... Birsürede Alman Lisesi'ninortabölümüne gündüzlü ola rak devam etti. Lüks apartman daireleri ve otellerterk edilmişti. Nermin'in okul harcamaları buüç kişilik aileyi darasokmayabaşlayınea Nermin'e daktilo kursuna giderek sckreterolarakhayataatılmasıönerildi. Ne var ki o sonuna kadar okumak ve bir kariyer sahibi olmak istiyordu. Bire bir eğitimde ona öğretilen en önemli hayat dersiydi bu. Sekreterolmakâbusugençkızıyeniarayışlarayöneltti. Vebirçıkışyolubuldu... Nermin, Cumhuriyct'in getirdiği yenilikleri kilometrelerce uzaktaki Macaristan'dan izleyebiliyordu. Gazetelerde okuduğu bir habcr tüm y aşamını değiştirecek fikirler yeşcrttionda. "GazetelerAtatürk Türkiye'sindc öğrenimin parasız olacağını yazmışlardı." Ve Budapeşte'deki Türkiye Büyükelçiliği 'nin kapısı 14 yaşındaki Nermin Süleymanoviç tarafından çalındı. Kcndisinc ülke arayan bu çocıık yaşlardaki genç kız, Türkiye clc pek çok alanda bir ilk kadın olmayı başaracak Profcsör Nermin AbadanUnat'tı.