Katalog

14 p+ "Kadınolmakyalnızcaişimeyaradı. Dis.igörünümümckars.ın, bir erkek gibidüşüncbilmem işimi başarıy la sürdürmeme yardımcıoluyor. Neyipazarlamamgercktiğini çok iyibiliyorum. lirkeklerbendcnhoşlanıyor. Şenşakrakbiriyım. Fıkralaranlatır,her türşaklabanlığıyaparım. Nebenerkeklerin gözünükorkuturum, nede onlar beni ürkütürler. Kimikadınlanncinseltacizdiyenitelendirdiklcridavranışlarbenihiçırgalamaz. Ağzımı bozarsam, erkeklerden çok daha kötübozanm." Parton'u saran giz perdesinin büyük bir bölümükocasıCarl Deanileilgili. 1966 Mayısı'nda evlenen çift o günden bcri birlikte olsalar da Parton'un gittiği yerlerdc Carl'ı görmek hemen hcmcn olanaksız. "Kocam hiçbiryerebenimle birlikte gitmcz. Çok bağımsız biridir vc yalnız başına kalmaktan büyükbir zcvk al ır. On unla çok iy i dostuz ve sonuna dck de öyle kalacağımızdan hiç kus,kum yok. Bir yığın erkek arkadaşım var. Bunlarınbüyükbirçoğunluğueşcinsel.Çok sayıda dostum var, onların masalarını şenlendirdiğimiçindesürekliycmeklereçağrılıyorum." Carl'ı belki Dollyile birlikte görmek olanaksız, ama"Treasures"adlı sonalbümünde yeralacak parçalann seçLminde gizemlicşinindekatkısıolduğusöyleniyor. CUMlllJRİYKl DERGİ YILDIZCIBIROĞLU arih sahnesine ilk çıkan hangisiydi? Bıyık mı, sakal mı? Bu sorunun yanıtı için tarih içinde uzun bir yolculuğu göze almalıyız. Bunun için de Paleolitikdönemdenbaşlamalıyolculuğa... Paleolitik dönemde(YontmatasjÇağı)kayaresimlerinde, başına hay van maskesi geçirdiği için erkeğin saçı, sakalı, bıyığı hakkında yeterince bilgi edinemeyiz. Erkeğin insan biçimiiide betimlenmesi genellikle Neolitikle(Ycnita!>Çağı)başladıve sayılan çok azdı. Onlar da önceleri çocuk ya da ergcnlik yaşmaaitti. Saçı sakalı birbirine karışmış erkek figürleri göremeyiz ne bu dönemde, ne de daha sonraki dönemlerde. Çünkü betimlenen erkek, ya uygarlasjtıncı kadının yakını (oğlu, kardeşi, eşi) ya da uygarlaştırıcı erkeğin bizzat kendi siydi. O artık, seçkin kişiliğiyle, biçirn verilmİ!} saçı sakalıyla halkına önderlik ediyordu. Sümcr vc Mısır'daki en eski betimlemelerde, crkeği sakal bıyığa ilişkin olarak üç biçimdegörebiliriz: Bıyıksız.amasakallı Sakalı da, bıyığı da iyicekazınmış Sakalı, bıyığı iyice kazınmısj, amaçenesininaltındatakmasakallı... Bıyığın sakala katılması ise Akad döneminde bas, ladı. Ama önce bıyığın ve sakalın nedcn kazındığı sorusuna yanıt arayalım. Araijtırmalar karşımıza hep 'örnek alınan' hayvan ataları çıkardı. Bunlar içinde etkisi çağlarboyu süren önce inekti, sonra boğa ve öküz. Buhayvanatalaruygarlaştırıcı kahramanlarlaözdeşti.Tanrıyadakraldaonunla özdeşliğini 'görünüşüyle' kanıtlamak /orundaydı. Burun ve ağız çcvresinde tck tel olsunkılbulunmayanboğayabenzemekiçin yüzünükazıyordu. Sakal/bıyıkbağlamındabaijkahayvanlara daöykündü insan. Örncğinsakalını,bıyığını tümüyle kazıy ıp çencsinin altına incc bir iple 'takma sakal' takan tanrı/kralın ben/.emeyeçahştığıkeçiydi. Butanrı/krallarMısır'da yaygındı (I) yc en eski örnek Narmer Levhasrndaydı.(l(H()OO). Şansıyaverglttl Parton kendi besteleriyle ve özellikle dc "Jolcnc", "9 to 5" parçalanyla büyük bir yankı uyandırdı. Başkalannın parçalarından ol uşan bir albüm yapma düşüncesi, giderek yeniyetmelerin eline gcçen "country" türü müzik piyasasının günümüzdeki sallantılı durumu karşısındaki gü ven.si/liğini yansıtıyordu. "Bu çocuklarla ve country müziğinin yeni biçimiyleonurdııyuyorum. Albümlerinde eskiden kalıııa yığınla parça var. Bu parçaların seçilmesinde en büyük etmcn radyodaçalınıpçalınamayacaklan. Ben iscsürekliolarakfarkltşeylcrdeniyorum. Bindiğinizgcminırtbatmaktaolduğunusczinlediğinizandafılıkayasanlır, daha büyük bir geminin sizi kurtarmasını ümitedersiniz. Bu nedcnle sürckli kojju^luruyor ve farklı şeyleri dcniyorum. Neysckişansımyavergidiyor. Yas.ılını sanatçılara kıyasla benim parçalarım çok daha fazla çalınıyor. Dollyvvood ve ötekisjrketlerımsayesındegeçimiınisağlayabiliyorum. hkmcğımiyalnızcamüzikyaparak kazanıyor olsaydım, şimdi açlıktan ölüyorolurdum." Country türünün devleri sayılan George Jones ve Way lon Jennings gibiler ayakta durmayaçalıs.ırlarken, Las Vegasgibikumarve eğlcncc merkczleri Parton için "altın yumurtlayan tavuk" olma özelliğini sürdürüyor. Neyazık ki Parton, 1987yılında EmmyİouHarrisve I.ında Ronstadtile birlikte çıkarttıklan ve sanatçınin en baj>arılı yapıtlarından biri sayılanalbümebiryenisini eklemeönerisiniyoğunçalısjmatemposunedeniyle geri tepti. Parton, Harris ve Ronstadt'i altı ay sabredemcmekle suçladı. "Albümü lümüylekaydctmis.tik,amaüçümüzbirtürlü bir araya gelemedik. Tasannın suya düşmcsi bu nedenle beni kahrediyor. Birilerinin çocuğunuzu karnınızdan kopartıp alması gibi bir şey. Kayıtları saklamak gereğini bile görmediler." Uçlünün aralanndaki ilişki bu siralar oldukça gergin. Ancak Parton zamanla bu durumun düzeleceğine inanıyor. Dol İy ve Carlçiftininçocuğuyok. AmaDolly'ninbir kızı olsaydı, onun da müzik dünyasına atılması için elinden gelcni ardınakoymayacağını her fırsatta dilc gctiriyor. "Ona bu işe sımsıkı sanlmasını, geccsini gündüzünekatarak çahşmasını ve her türlü özveride bulunmasını önerirdim. Çünkübumeslektetutunmanınbaşkabiryoluyok.Başanlıolmak istiyorsandurdurakbilmedençalışmakzorundasın." Kısaeası, neresinden bakarsanız bakın, Parton'un 1966 yılında listeleregiren"Aptal Sarışın"adlıparça.sıylayakındanuzaktanbir ben7erlik ta^ımadığı görülüyur.^ Takma sakallı tanrıçalar... Mısır'ı uzun yıllaryöneten Kraliçe Hatçepsut'un da (lö 15051484) böyle takma sakalı vardı. Nedeni mi? Dişi keçi de sakallıydı.Sümer'dedc takma sakallı tanrıçalara rastlandı: Primitifbirtanrıçaheykclciğinde, çcnenin altındaboynu saran, yclcmsi birtakmasakal vardı. Sümer'dc bir me/arda bulunanharpı,tılsımamacıylasüsleyensığırkafasında da çenenin altında ba^layan, boynu saran yelemsi takma sakal görüldü. Sığırda sakal, bıyık yokken sakallı inek ya da boğa nercden çıkmısjtı? Orta Asya'da "Bol kıllı ycle"siolanhörgüçlübirsığırtüründen... Adı gyak(Ingilizce'deyak),Tibctsığırıdadetıiyordu. Sümer'detakmasakalların genellikle geniş vc yelemsi olması belki de gyakla bağlantılıydı. Sümer'dekiyelcsakallıtannçadan, sakallı inekten sonra, Mısır'daki bıyıklı tanrıça geliyor akıllara. Kedide bedenleşen Best adlı tannçanınlÖ950'deyapılanheykclciğindc kedi bıyıkları belirtılmış. (Hugün kullandığımız 'pist' ünlemınin kaynağı bu tanrıçanın adından.) Bu örncklere bakarsak, o çağlarda insanın kendi niteliklerininortayaçıkarılmasından daha çok totenı hayvana benzeme kaygısı üstün geliyor. Arslana öykünme mi? Asur'dabıyıkkeslnlikle var. Kabarıksaç, kabarık sakal vegürbıyık. Budcnlıçok kıl düijkünlüğü vc onların (kutsalkis.ilerde) büyülüsayılması.acabaanacrkilloplumevrcsinde büyülü sayılan kadın saçına bir yanıt mı? Atacrkıl yapıdaki Asur'da iktidarın ve saldırganlığınsimgesiolanarslan.sığırdan daha gözde. Kıl düijkürılüğüne en çok Asur betimlemelerinderastlanılması belki de arsIspanyol ressam Salvador Dali, bıyık konusundu aklu gelen en iddialı isimlerden bırmytti. lana, yelCMiıe öykünülmcsınden. Sünıer,