Katalog

CUMIIURİYET DF.RGİ Ebu Zıyd, Islamiyatırım çevrelerinin çıkarlarıııa dokıııuıııca dinden sapnıakla sııçlandı.. Kuran'ı çağa uygun şekilde yorumlayan Nasr Ebu Zeyd, tutucu İslamcıların başvurusuyla yargılandı. Mahkeme onun araştırmalanna bakarak "dinden dönmüş"dedi. Şeriat Zeyd'in karısından ayrılmasını da hükme bağladı. Mısır'da ilk kez bir aydın için zoraki boşanma kararı verildi... Kalüre 'de terör yarataıı radikal İslaıııcılar... Bilginin yolunu din kesti 1. sayfanın devamı kesinlikleuyınayacağını,sonunakadarinandıgı yolda mücatlclesini sürdüreceğini duyurdıı. Akademik geçmişi 1972 yılında üniversiteyi bitiren Ebu Zeyd, Kahire Ünivcrsilesi Arapça Bölümü'ndeasistanolarakçalışmayabağladı. Fakültc Kotrıisyonu,kısasürcdeçalışkanlığı ve /ekâsı ile kcndini gösteren Lbu Zeyd'e uzmaıılık vedoktoratezi için "Islami Araştırmalaı"konusunun verilnıesinikararlaştırdı. Üniversite yönetimi, böyle hassas hatta telılikeli bir konuyu üstlenmek istemeyen EbuZeyd'i iknaetmeyeçalıştı. 25 yıl öncc Muhamnicd Alıınet Kalafallah adında bir doktoraöğrencisi ıım bukonudaki tczininin reddedilmesi Ebu Zeyd için çok oluınsıız bir örnekti. Kalaf'allah'ın "Kuran'da Anlatım Sanatı" isiıııli tczçalışması üniversitedcşiddelli tartışmalara yol açnıış, "kutsal kitaba .saygısı/cabiı°saldırı"olarakdeğerlcndirilen buçalışmageri çevrilmişti. l925"teAliAbdülRe/./ak"ın"lslamveSiyasi Otoritc'nin llkeleri"ve 1928'deTaha Hüseyin in "Islanıiyet Oncesi f>iiri" isimli eserleri dedinci çevrelerin tepkisine yol açnıış veancakkitaplarınyasaklanmasıylatepkilcryatışmıştı. Kalarallalı,çali)jmasınıngeriçevrilmesindensonraüniversitedcndeçıkartılmış, Eğitıın Bakanlığrndasondercccpasif'birgöreveatanmışti. Islami konulardagelenckselyaklaşımların dışına çıktığı anda ba.sına nelerin gelcccgıni giivct iyi bilen FbuZeycl, üniversite yönetimini le/konusıından va/geçirmeyeçalısiıysadabaşarılıolamadı. Diniaraştırmalarkürsüsününyıllardırboşkaldığını vcacilenbiröğretimgörevlisineihtiyaçduyulduğunu ısrarla belirtcn üniversite yönetimi, Ebu Zeyd'i ıkna ederek bu görevi kabul etmcsinisağladı. Itira/larına bu noktada son veren Ebu Zeyd, kollarısıvayarak Kuranmetninintcfsirindebugünekadarkullanılanyöntcmleri ineelemeye başladı. Uzmunlık te/i için Kuran'da mctalbrkavramım seçti. (,'alışmalarını"Müte7İlcÖğretisindeMetatbrKavraınınınKuran'aUygulanı^ı"üzerindeyoğunlaştıran Fîbu Zeyd, bu çalışmasım sonradan "Kuran'ın RasyonclTefsiri"adı altındayayımladı. (İlk baskı lîcyrut 1982, 4. Baskı 4yıl Mütezileöğrctisi üzcrindearaştırma vc incelcmelcıini sürdüren Ebu Zeyd, Kuran'ın cntclcktüel ve siyasi tartışmalara ne denli açık olduğunu fark etti. Zeyd, Kuran'da iki çeşit ayet bulunduğunıı ve tüm tartışmaların buayırımdan kaynaklandığınıöne.sürüyoıdu. Anlamları açık, kuşkuya yer bırakmayan if adelere sahip olan ayetler Kuran'ın omurgasını oluştururken, anlamları muğlak, yoruma açık ayetler isc, bu birinei kategoriy e gi ren ayet lerinyardı nı lolmaksızıntctsir edilemiyordu. l^buZeycluznıanlıkçalışmalaıınıtanicinıladıktansonradoktoratezi içinSutilerin İslam'ayaklaşımlarını ineelemeye karar vcrdi."lbni Arabi'yegöreKuıaııTcfsiri"adını verdiğıdoktorate/inde, ljıdüliislüünlüSufi Ibni Arabi'nineserleıindeKuranayetlerininnasıl tetsiredildiğini incclcdi. HbuZcyd, artık tüm lel'sirlerin dönemin sosyopolitik vekiiltürel faktöılcıincicnctkilcndiğinc iyicekanaatgetirmişti. Zeyd'i böylcdüşiinmeye itenenönemli taktör, Ibni Arabi'nindöncmininteknolojik vebilimselgelişmelerini Kurantcfsirialtındabirleştirmeçabalanydı. BubiiyükSufi'yegörelslam, llıristiyanlık, Musevilik vediğeıtümdiııleri çatısı altında birleştirebileeekgüçtebirdindi. Ibni Arabi 'niıı yaşadığı dönemde Endülüs toplunııı clil, kültür vectnik iiçıd;ın büyük biıçeşitlilik sergiliyordu. Sokaktaki adam Provans lelıçesı ile konuşurken, kilisede Latinee, mahkemelerdeklasik Arapça vedeğişikbölgelerdeyerel lehçelergayetözgüree kullanılıyordu. Bütünbuçeşitlilikiçinde Ibni Arabi, değişik grupları ve unsurları bir uyum içindebirleştirebileceğinidüşünüyordu. Söylemeye gerek yok. Ibni Arabi'nin ütopyası doğal olarak gerçekleşmcdi. Endülüs toplumundagiderekgeıginleşenilişkilcT Mısır'da bilimin iiniine şeriatgeçince, Ebu Zeyd ve kurısının payına sürgün diiştii..