Katalog

15 HYLÜL 19%. SAYI 547 19 ilceşi PeterR.Stevensolmus Budoğalyiyecek.sofralarısiislenıeyekoyulmusböylece. Isviçrehükümetınınkatkısı, BiılesmisMilletlerüıda veTarımOrgiitii l'AOileOrnıan Bakanlığı'nın ısbırliği çereevesinde ortaya çıkan "Türkiye'de Uygun Toplıım Ormancılığı Yönteınlerinin Gelistirilmesi Projcsi" çalışmalarıylasağlanmışbuiliski...PeterR. Stevens. yoksul orınan köylülcrinin yasam düzeylerinıgelistırnıeyi.böylelikleonların ormana yönelik /ararlarını en alt dii/eye indirmeyı aniaçlayan projenin bas teknik danısmanı. Dıırağan' ınköylcrinibıraktınızmı, Vczirköprü'nün köylerine geçmek kolay. Sinop Durağan ile Samsuıı Ve/irköprü birbirine komsu iki ilçe. Aralarında, bir görünüp bir kaybolan Altınkaya Baraj Gölü... Kı/ılırmak'ın Bafra Ovası'na ula.ştıgı noktaya varmadan kurulan baraj, sututmaya başladığı son on yıl içinde, koea bir göle dönü.şmüs\.. ÖneeDevre/(,'ayı'ııı içinealan Kızılırmak. Durağan önlerindeGökırmak'ıkatmışsuyuna. Koea Kızılırmak'ın sularıyla beslenen baraj gölününeevresi hep orınan. Otuz yıl / 750 metreyükseklikteki Yeşilgiil, adeta minyatür bir cennet. öncebaslatılanağaçlandımıanındakatkısıylabuormanlar, baraj gölü iein birkenarsüsü olmıısdeyinıyerindeyse.Balıkçılarbile.doğal bir avlanma alanına dönüstürmüş baraj göliinü. Vezirköprü'yegirmedenönee.birkezdahayolunuzukescrormanköyleri: Karaköy, Sof ular, Talıtaköprü, Sarıdibek, Darıçayalanı. Darıçay... Bir lokmaekmek iein büyükküeük lıerkes, yoğun birsavasım ıgindedir. Öyleya,ekıninbieıliphasatınyapılma.sı,odun v esaman ın taşınması.kıs iein derleniptoparlanma. karınea gibı emek vermeyi gerektirir. Eimek sö/konıısıı oldıığunda. kadınlar, lıer zanıanki gibi en öndedir Karadenız'de. Bir yandanüretinılerinısürdürürler, öteyandan ev islerine kosarlar... (,'ocuklarm bakımı. yemek.çamasır.daha biryığın is...ama Karadenizli kadınlar, eoeuklarınınbakımını lıâlâ ekintarlalaıındasürdürüyorıkibinyılınagirerken, çamasırlarını ıse dere kenarlarında yıkıyor. lillerındetokaelar. vurlıa vıır... Ka/anların altında koea koea kütüklertabii. Yalııızea eamasır iein. hane ba^ına tüketılen odıın nıiktarı 6 ton eıvarında. Ama pro|e kapl)ııni£iıu ııı Ihiı ınnılıınııllıı köyiı. Meltmet (,ök<tcl)ıı\ ııı ^rliııi (aılı hıt!)'\emher' ılokuyor. samına almmı> ornıan köylerının hemen lıepsınde. günes enerjılı orlak eamaşırlıane biiyiik ilgi görüyor. Anılığım köyler. 1800 metıeye varan Kıındıı/ Dağı'nda,onuneteklerindeki orınan ielerıne serpılmı.>. Vezırköprii'yü zengınle^tiren bira/ bıı ormanlarsa, biraz da akarsıı vadı tabanlarının geni.slediğı düzlüklerdekurulmuşbereketlitopraklar... Ciö/ alabıldığıne ıı/anaıı ayeıeeğı tarlaları, ekiııtarlalarıyladıpdıbe, yanyana.. Sarı^ın gülüınseyisleriyleonbınleree. yü/bmleree ayeieeği.biraile tbtograt'ındagibi sanki. Belki "mutlıılııgunrengi"dirbu,kimbilir. Kıındıızdan, Me/raa'dandönüste. Vezırköprü'ye 1520 kilometre kala Yağanözü'ne ulasırken > dalıa. sarıya bıılanırsını/ böyleee. Kaldı ki Vezirköprü'yegirmek.günesrengieıeekleriylebugünebakaııtarlalarınagirmektirbir bakıına. Samsun'da. ayeıeeği üretınıınınen yoğun yapıldığıyerde Vezırköprü'dür/alen. Ve Vezirköprü... Bi/.eö/gübırkane\ ieegıbi uzanı vermistir Karadeni/toprağma. Bıı ;jirın ılee. la^ döşelı daraeık sokaklara. sağlı sollıı ıı/annıı.ş nıınıeık e\ leıdııbıra/. Pırıl pırıl. sımsıeak. dııpdurıı Ve/irköprü evleriııi, aleakgönüllübırtarıh kıısatmıstır. Dört besyüzyıl öneesinden eamiler, hamamlar, ınedDevrez (,'ayı hoyuncıı düzlüklev, çeltik turlalurınm fîlizyeşiliyle döşenmiftir. rcse. bedestenaltınyaldı/. bir eereeve gibi Ve/irköpıii'yü siisler. ıııalar ieın, biiyiik kentlerde. Karadeniz kaörnekse Hacımahmutlıı Köyü Kabak(,ılar Vezirköprü cicn I lavza'ya akan yoldagüdınlarına pa/aryaratnıava çalı^tıklarını öğMalıallcM'ndekadınlar. eoeuklarveyaslıernebakanlar, ekın tarlaları berekeliııaltınsarıreııdınıbııaıada. kekler kalmıstır bir lek. Köyiin eli is tıılan sı rengiyle yiııedi/i di/idır... lüıııerkekleıi ise,mcvsimlik isçiolarakbiiBirde"kiren(kı/ıleık) jeli"varDıırağanlı llav/a'da bugihı mii/e olarak kullanılan yiik kentleregitınis, gayrı oraları "nıesken" kadınlarm yeni geeiııı kaynağı olarak. KırenMııslalaKemarınkarargâlımda.bırke/da(ıılıiHişiur kendine. Ya.^am öylesine giieliiı eık Köyii'nün adıburaılangeliyor/aten. Kılıa dinlersmi/ oıııı. Amasya Cienelgesı i(,ın onlar ieın. \'a kadınlar, Karatleııı/ kadınla/ıleık. yöreıle ıloğal bir yayılış gösteriyor. lıa/ırlık yapıyorgibidir... n'.'.. Ya^anıın heralanında üıetını ıcınıledır Köyliileı. daİKiöııeelerdekesipodıın olarak O /aınan kauarsmı/. Anıasya'yla Sanıonlar. Bakarsını/.bırellerıylearıeılıkyaparkullanırken bıı ağaeı. şııııdı kı/ıleık l'ıdanı sıın'ıın arasııula. Karadeniz'in ortasındasılar, ötekı ellerıyle dokunıaeılık... Dokııma diknıe>ekovıılıııuşhepbırlıkle. Kı/ıleıkjelıııı/dır. Onüııii/ Kavak.ötcsi Samsıın'dıır. te/gâlılarındaüıe(ilense"eenıbeı"ılır. (,'enını ilköneren.denemeiiretımitııgereeklestıSamsuıı'a yöııelı rsı ııı/... Cemrelerse.yüberleııııatkısı.eö/güsiipanııık, ışlemesı ıse reıı. hatta Ankara Sheıeton (Melı'ııın tiiıııüreregini/degiimbürgiimbür. . ^ orlon. Kiıııi kadııı kuruluslarının. bıı ılokııtııııı satmalnıasını saölayan (jwelnuı Stevens te. Önce sançamlar kal ır gcride, derken karaeamlar...Sonundayinekızıleamlarvemeselerkusatıreevrenizi. Tosya'danKastamonııyönünegirdiğmizdc,önünüzsıra70kılumetrelikbiryoluzanır. Karaeam vcgöknardcnizindcyüzmcktiraslındabu. Ilgazlar'ınkıvrımkıvrımakıpgidcn ornıanlıyollannıayrıbirhattanbirdahaaşarsmı/....Tarihindeharmanlandığıbueoğrafyada, insanoğlunun Kızılırmak yayında ya daGökırmakboyıındayaraltığı uygarlıklar, nasıl unutııluhilir? Bclki l'aphlagoniasınırlarıiçindesinızdiryiizyıllaröneesinin.amabir yanınız Bthynıa'da, Plırygia'da. (îalatia'da, biryanınız Pontııs'ta Kappadokia'dadıryine de. TürkiyeC'umluınyeli, buniarın da simgesidir. Ya Ka.stamonu?( umhurıyelinaçık tnüzesibirkent.Konutları.sokakları.dokusuylavakurbirKastamonu. Insandasaygı uyandıran... Kastamonu'yu söyle bir tavafettikten sonra Taşköprü'yedönebilirsıniz.Artıkllgazlar aşılmiîjtır. BııkezKüreDagları'nmetekleri sıra, Gökırmak'ın aetıgı vadi boyunca yol alırsınız... Geçmisten günümüze uygarlıkların yoğrulduğu ycrlesmelerden biri de Tasköprü. Buadilecye, I4.yy.'dankalanvehâlâ kullanılantaşköpriidcngeliyor. Bitişiğindcki yeni köprüyc inat, tas yapısı köprii, "ben köprüyüm," diyor hâlâ uzaktan. Tarih, bu kadarla sonaermiyorTa^köprüde. Yakındakı Pompciopolis'te, birçok kültürün izini sürebilirsinizantikbirçevrcdüzeııi içinde. Taşköprü'den ayrıldınız mı, eok değil 28 kilometre sonra I lanönü keserönünüzü. I lanönü de, bir handan alını.ştır adını. Halveti Dergâhı kıırucusu Şeylı Şabanı Veli (1499I 569 )adınayapıl mı.şhan, yeni lerdeçevresinedikilmis üe bes dut agacımn altında. kendı yalnızlığıylabasbasadır... Yoksıılnıuyoksııl görüniimüylc. Boyabat'a varmadaıv yaklasık 85. kilomelrede.Sakı/'dan Ayaneıkyönünesaptıgıııı/cla, Mzebiııbıi'gii/ellık sunabileeek yeni birgölledalıatanısınaolanağıdogarbirden: Akgöl. SarıkızKavşağı'ndan Ayaneık'agiderken 17. kılometrede. sola ayrılan ornıan yoluna girdiğini/de, bıı yol sizi 4 kilometre kadar sonra göle kav u^turur. Ötekı ıki gölde yaşayan sa/anın yerini Akgölde, yapay yolla yelistirilmiş gökkıısağı alabalığı alnııştır. Öteyandan Akgöl yanlarında, Inaltı Köyii'nün hemen iizerinde, bir de magara karsılar/iyareteiyi. Ayaneık'ı, Sınop'ıı bırbaskage/iyebırakıpgeriyedöııerseni/. Sakızsapağından Boyabal'a, oradan [)ui'ağan'a, Ve/ırköprü'ye doğrıısiirdürebilirsini/yoleıılıığıınıı/ıı. I3oyabat,la iIkTıınc(,'ağı'ndanbııy;ma.kültüıleıin lanıklıgıııı yapnıı^ bir kent. Tosya ve Kargıclan sonra. biıceltik halısı gibi gözalabildiğıne u/.anır Boyabat ve Dıırağan dü/lükleri. I lele lenınuı/sa.larlalar. fili/ ye.'jili bir atlastııgö>oks,ayanrengiyle... llep böyle ye^il ıleğıl ku^kıısıı/ Karadeııı/... Bu, belki görünen yü/ü onun. Bırde görünmeyen yüzii var Karadeniz'in. O zaman çıplak dağlar, derisi yüzülmü^ birer kahramangibiserilipkalırgö/alabildığine. Karadcnizinsanınadayansıı bıı sıkıntı.Ornekse Dıırağan. (,'ellik larlalarıclır o da bıra/. ()ınıanla kaplı Kiire Dagları, bir yarım ay gibı kusatnıı^lırDurağan'ı. Ileenınadı. I3.yy.'a larıhlendirilen Selçııklıı yapısı Durak Handangelir,evetdoğrıı. Aıııaperdearkasında kalan sorıınları eok sonnıt bieinıde görebileeeğini/tipik birKaraclenı/yerleijmesidır Dıırağan. Ku/.eyevedogııya, Kiire Dağlan'nadoğru yöneldiğini/de llacmıahnıutlu, Ortaköy, Köseli, Sarıyar, Beyardıç, (,'orakyüzii ve Kireneikköyleribırbınnınpeşisıraöniinii/edi/ilır bıı ornıan yolıında. I lepsıdetipık ornıan köyiidürbunların. Nekı.msanlarveevlersokııklııkea.onııaıılaru/aklasnıışlırköylerden. Nilekıııı ornıan köylennıntüıniindetlebıınu gö/leyebılıııek olası. Bo/ıılaıı cloğal dokıınunyanı sıra.yöreinsanınınsiircliirdiiğüdokunaklı yasanı, tnadalyonun arka yü/.üne değgınönemlı ıpuçlan sererinsanınöniine.