Katalog

12 CUMHURtYl.T DERCİ )öiH'tıııeıı Clııııifi SmıHoo. "Yeııi /)al^a"nın etkisindeki Kore Sineması, izleyicisini' kendhini ve toplıımumı tanımusı iein tıyııtı tutuyor. 0» heış.eyidenıyoıdu. Doğruyoklankazaruımayınca sımf arkadas.larma bedava kalcnı dağıtmak. Um SukDae'yıöğretmeneş.ikâyetetmekgibi taktikleredegirisii.Sonunda karsjtaraıageemektenbaşkaearebulamadı. Artıko. Um'unsağkoluydu. Yöııeımene göre Haıı, kaba güee aklıııı kullanarak kaışı durabıleeeğıni sanan nail" enlelektüeli tanımlıyoıdu.Oysasonundabir lıseye ögretmen oluyordu. (iereekte ögretıııcnlcnn rolii öııenıli bu l'ilnıde, ilk kars.ımıza eıkaıı ögretmen C'lıoe, naif. ılgisiz, suya sabıına kans,mayan bir lipli. 1%0'larda Amerikatarai'ıııdankus;atılmış, Kore'ııin bir portrcsı. Omııı yerme geleıı öğretnıen Kim Clıoıig ıseradikal bıı kaıaklerdi. (ierei oda çarpıkkalıraman llan'daıı farksı/dı. (,'arpık bırtoplumunyarattıgıçarpıkkafalardı.Han, üeüneii kuşaktı ve ıkıncı kııs,agın devrimci eğilinılerıycnne, üçüneii kuş.akiaedılgmtipleregemendi. Vebıınlaıınsonugelnııyordu. Öğretnıen C hoe'nm eeııa/elöreninde bulııs.aneskisınıf'arkadas;lan Umoradaolnıasa dadramatik varlığını duyurııyorlardı. Yerini alan"patron"paralanmıs. Kinı'di. Öneeleri kari/ınavegüctiidı/ginleritutan.Oysaşimdi topluınupara idareediyordu. 1970'lertarihindcn biraydının gözüyle veriyordıı. (iene kuşaktundcğilsedesesini yeni (yada yenıden) duyduğunui7 bir yönetmene de deginnıekıstiyorunıburada. "Kaybolan"polisiye filmi ile bir eıkı> yapaıı Slıiıı SangOkk'a... Yönetmeniıı ya^anıöyküsii lilnıin seııaıyosundan daha eosjkıılu. ldeolo|ilerın ikiyeböldüğii bu l l/akdoğıı iilkesınde. soguk savaijin en ate^li günlerınde, akıl alnıa/ bir adaııı kaeınııaolayı, birsığııııııacı draıııı ve lıeıvamankı uibi C'IA parınauı varbu öyküde. Slıın SaııgOkk, (îüııey Kore'de ilk ke/ renklı l'ilııı eeken, sinemaskopu iilkeye ilk getiren veilkınoderıı f'ılnıstüdyolarınıkuran biryönetınen. I97()'lei"dediktatöryönetımın sansürbaskılarınakarîjiçıkmea yönetnıen lık ve yapımeılık lıakları elinden almını>. ABI3"ye göe etmeyc ealı.>nıı^sa da kapılar lıep yü/iine kapanmı^tı. Bu nedenle llong Kong'lıı i^adamları taıafından klorotbrıııla uyutulup Kuzey Kore'ye kaeırılınea katilı bıliıınıeyenbireiııayetekurbangittiğineinanmakkolayolduveadısinematarihindensiliniverdi. Yönetnıeni veiinlübiroyuneuolan karısını kıızeye kaeırtan ise geçtiğimiz yıl ölendiktatörKimllSung'unoğlu.şimdibuhasının yerini almi!}Oİun,sincmadclisi Kinı Chungyi'ydi. Anıaeıiilkesininsinenıadiizeyinı yükseltınektı. Slıiıı. tünı zorlanıalara rağnıen zorakı ev sahıbine tanı dört yıl dırenclı anıa sonıında boyıııı egmek zorıında kaldı ve Kuzey KoreSınemasfnayedı film kazandııdı. lestıvallerııedeniyleyLirtdı.'jinaçıknıasma da izin voriliyordu artık. Işte böyle bir olay sırasında, Vıyana'da. kapağı Anıerikan Biiviikeleıliği'neatlı. Hollyvvood'dabirbaşkaısinıleealı^nıayaba%layarak"Ninjas"t'ilnıinııı yapııneılıgını da üstlenıp iyi birortam .sagladı. Artık keııdi öyküsünii anlatmanın sılasıgelmi^ti. Jiirı üyeliğini yaplıgı 1994 Cannes l'ilııı Fe.stivali'ndegösteıilen"Kaybolan"tLİnıbu dencyımlerin üriinüydü. Neya/ık ki tipik bir llollyvvoodserüven lilıııindenöteyegidcmeıııiijtı. Yönetnıenin eski ve özellikle siyalıbeyazyapıtlarıyanındayapay kalıyordu. Çöven sapı, nar çiçeği, bronşite iyi gelen deniz kadayıfı, zayıflatan funda çiçeği, prostat için hazenber ve daha neler neler... Ulus'taki sosyete pazarının zengin baharat tezgâhı burası. Ama tezgâhlar yalnız baharat için kurulmuyor. Alımlı genç kızlara, şık giyimli bayanlara ve baylara ne isterlerse bulunabilir... Yok yokbu pazarda YA/J VK FOTOĞRAFI.AR: KÜBRAÇÖI. ğlevakti.güncijtamtepede. Tentelerinibiruçtanbirucagermişpazarcılar"kibarea"bagırıyorlar: "Geel bayaan! Bıınlar kalite. Al gözlüklerimi tak. al yegenine o da taksın." Çevrede.'jik bayanlar. alımlı geııe kızlar ve onlarae^likedenyakı^ıklı.gençbaylar. Burası. Ulus'takurulanPer^embel'azarı.namı diger Sosyete Pazarı. Pazarın geemişi. yedi yılönceyedayanıyor. Dahaönee litiler'dekurulan pazar. son üç yıldır Ulus'ta, Akmerkez'in karşısındakuruluyor. Bayramda. kıırbanlık hayvanların satıldığı yerde. Pazar. kar•jisındaki Akmerkez'einalhıneahınçokı.Kıyafettcn sebzeye, nıayodan kozmetige tünı reyonlarlıizmetinizde. Ünlüyabancımarkaların benzersiz taklitleri biraz pazarlıkla uygunfiyata... Hanımlar, genç kızlar, geçen sczonun, Ayyıldız, Kom, Nelson mayolarını kapıs; kapış götürüyorlar. Üzerinizde deneyemeyeeeğinizkıyafetleridahasonradeğiijtirebilmeniz mümkütı, anıa pazarcılar bu konuda biraz dertlıler. Dertlennındökülmesı ıçın. I2yıllık konlcksıyontu. nıağu/u .salııbi Ali Ko/an'ı işaretcdiyorlar. "Fnbüyüksorıınıınıu7 bayanlar. Malı satın aldıklarıyerı bulamayınea.buradanaldıklarını iddia ediyorlar. hsııaf olaıak ladeettiğinıiz para. haddiıulen f'azla. Müştenlerımız.sattığımı/nıalınkalitesmı bızden eok daha iyi bıliyorlar, anıa t'ıyat konusıında soruıı eıkarıyorlar. ()ysa bİ7. kaliteli ve iyi malı nıaga/alara oraııla. vok daha Lieuzasatıyoruz." Ali Bey. pazareı oldukları ieın. kenılılerının küeiimsendıgınden yakmırken. bırden Eleştirmen açısından... "Film üzerine yazan eok, gerçek eleştirmen eokaz."dıyordu"l ilm I)ili"dergisinin editörü veyayınıeısı YangJuneJcon"F.leştırmenin ve filmle ılgili yazılar yazan gazeteemmrollenbamba!)kadır. Ciuzctccilcrçoğunluk di!>arıdan geleıı filmler ve bir kez gösterılıpaltı ay soıırabellektensilincn Kore lıInıleri iizermeya/ıyorlar.(iereckclcştırnıen eok az sayıda. Seksen film üretiyorıi7. Ikiyüzcllidcdı^arıdangclıyor. Hepsini ıneelenıekzor. Kle^tirnıenlerkritikbirdevredeıı geeiyorlar. (,'oğu ba.'jka i.'jlertutmak zorıında. Üniversiteöğretim üyeleri bileyalnızca film öğretmekle geeinemiyor, başka konuları da eklemek zorunda kalıyorlar." Sinema tarilıi çalışmaları daçok yeniydi. Üeyılöncci!kcildibasılan"SinemaTarihi" 1945'lerekadargcliyordu. Yangikincieilt üzerindeçalışıyorduşimdi.Tümbunlarar!}iv aeısındaıı gereek birsavaşım gerektiriyordu.()7ellıkle 1945önccsihemen tümiiyleyok olduğundanspekülatit birealüjinaydı. l)e\ let örgütü. Kore Sinema I.ııdüstrisi Anonım Şırketi elinden gelenıyapmaya ealüjsada.tümrjıcnzerdurumlardaolduğugibi bürokrasi somut sonuçları enuelleyebiliyordıı. Uzakdogıı iilkelerının eoğu, Taivvan. llongKong\eÇinbılear!}iv calı^malarma. Batı'ııın ılgtsı soıuıeu yenı ba>ladılar veaynı sorunlaıiakarşı kaışıyalar. Uzjiğagitmeye ııe gerek1.' Ayo) konular ii/erineTiirkiye leın bırdöküm yapursak. İ'ı1kelerdegü>ikolMI da sorunlarııı benzer olduğıı ortaya ı;ık BirTekKıvılcım... Uene kııs,aktanpolıtikkonuları ençok ve en deıinden irdeleyen yönetnıen Pak KwangSoo'dıı. Yönelnıenin ilk filıııi. emek ıle kapital arasındakı eelıs,kiy i ele alan "Clıilsu ile Mansu"nun (I 988) realizmi Kore Sineınasfnageıigetirdigisöylendi. Saygideğertilmfestivallerindebirkaekez ödüllenen"KaraC'umlıuriyet"( 1990), Kore hükiimetinınaeımasızeabastırdıgı Kvvaııgjıı Bas.kaldınsı'm ı/leyenclevirdegeçıyordu ve bir bağlanıda politik eyleme geeen entelektüelin ikilemlerini canlandırıyordu. Bu filmiıı ardından, Asya Sincınası'nı yakmdan izleyen ele^tirmenler, serinkanlı görsel biçcnı veki^isel ili;>kilenndengesi/liğineduygulubiryaklaijiıııaçiMndanyönetmeni Winı NVenders'ın ilk devresıyle kar^ıla^tırdılar. Yalni7 KwangSoo"nun. Wim VVenders'teıı cok öteye giderek katı siyasi geı\'eklerı de öykiiyci^lenıcyi ba^ardıgını vurgııladılar. İlk ikı rilnıe()ianla/ayıt"kalan"BerlinRaporu"( 1991) Cilminden sonıa yiııe bııçıkı.ş yapaıı Pak KwangSoo. "Yıldızlı Adaya" (1994)ile 1950'lerdeııfakbiradadagecnıiü okıylaııgenyedöııiişkTİevenyordu. (itnolo|ik\ekapalıbıı loplunıaaynattıtafkendargııı karde!}lerı: kuzey \ egüneyı, nedenlı güe olursaoİMinartıkyaralarıni sarıp birle^nıcyeeağırııgıbiydı. Soıı fılıni "BırTek Kıvılcım'tla ise 1960'lann saııayileşmedevrine etıylekenıiğıylekatkıdahulunan veaeınıasizea sönuiriilen ı^eı Miııfını, karanlık hüllüıicr ıınısıııdu cziU'iılcr lu'p kııdınlar...