Katalog

15 BYLÜL 19%. SAY1 547 3 MALİS ÜZÜMDEN VE ANAoONDAN MAMUL î FARİKA Amiîİ ve SAHlBÎ CElBBl BEHAR SALAMON QALPBR PBRMSKECİLBR 6 6 • 9 0 ÜRAM! DfcRtCfcSi FUrı 45 Ağa Ruhısı olarak bilinen "A Rakısı" (üstte solda), llıılis üzümden "Filurya Rakısı" (üstte sağda). (Resimler: Vefa Zat'm "Adabıyla Rukı ve Çilingir Sofrası" kitabından) , , ALA RAKI SÖZCÜĞÜNÜN KÖKENİ. Rakı sözcüğünün, "Arakı" veya "Ariki" kelimesinden geldiğini tahmin edenler var. Araki Arapça'da "terleten" anlamına geliyor. Araki, "Arak"tan türeyen bir kelime... arak ise ter anlamına geliyor. Afrika, Asya, Amerika ve Okyanusya'da yapılan çeşitli damıtık içkilere arak adı veriliyor. Arak Eski Türkçe'de "daha ince", "en ince" anlamına da geliyor. Eski dönemlerde, rakı içene (rakı tutkununa) "Araknuş" denirmiş... Arak, Türkçe'mizde yapım eki işlevi kazanmış bağfiil eki, fiilden ad türetmede kullanılıyor... Tutarak (tutarak)... (...) Anason ihtiva eden veya etmeyen çeşitli damıtık içkilere arak adı veriliyor. Bazı kimseler de, vaktiyle iri, uzun taneli ve kalın kabuklu "Razaki" üzümünden yapılmış olan anasonlu rakıya dayandırıyorlar. Bu ihtimale göre Razaki üzümden yapılan anasonlu içkiye rakı denmiş. Razaki kelimesi ile rakı kelimesi telaffuz bakımından benzerlik göstermesı ve rakının bir "Türk içkisi" olarak tanımlanması, rakı kelimesinin bu üzüm cinsinden geldiği ihtimalini ortaya çıkarıyor. llk defa Irak'ta üretilip buradan komşu ülkelere yayılmış ve bu nedenle "Iraki" (Irak menşeli) kelimesinden gelmiş otabileceği ihtimali üzerinde düşünenler de var. Bir de "Arack" adlı bir içki var... Arack (rack) Hint kökenli bir kelimedir. Ansiklopedik bilgilere göre Hindistan'da, , genellikle likörler için, ayrıca pirinç rakısı (pirinç aeudevie'si) için çok eski dönemlerden beri kullanılan bir kelimedir. (...) Kısrak sütünden yapılan birtür içkiye de arack adı verilir. Macarlar armut ve erikten elde ettikleri bir tür rakı için "rak" (rackarack) sözcüğünü kullanırlar. Rak, Arapça kökenli Eski Türkçe bir kelimedir. Üzerinde yazı yazılan tabaklanmış ceylan derisi ve beyaz sayfa anlamına gelir.4( (Vefa Zat; "Adabıyla Rakı ve Çilingir Sofrası", lletişim Yayınları, 3. baskı, Arahk 1994) HALIS UZUM /Afl LMiyi\ FIA7I MIKDARI 45 90 500 Gr. unutmay ın, rakının kendisinden çok. meclisi güzeldir. Tekba^ınaoturuprakı ıçilmez. Birkaç göniil arkadaşı, kafa arkadaşı olacak. Sonrarakı.öylebirsaattelıkırlıkıriçilipkalkılmaz. Konuşakonuşa,yudumyudunı içeceksiniz. Rakımutlakasuylaiçilir. Kngiizcli birrakı, birbuçuk sudur... Meze, mevsimin meyveleri olacak: Kışın elma,portakal. mandalina... Yazın kavun, çilek, vi^ne, hıyar, domatesvc beyaz peynir... Bittimi'.'Hafif sıcak birycmck...L:niyisiyağsızızgaract..." Abdülhak Şinasi I lisarda, "Boğaziçi Mehtapları"nda "çilingir sofralı kayık sefalan"ndan s.öylesözcdiyor: "...Bukayıklannarkatarallarındakidü/ve hayli uzunca kısımlan hanende ve sazendclerinoturmalarına, sazaletlerinin,birdeişret tepsilerininkonmasmapekelvcrişliydi. Bu kayıkta saz sahibinin bir adamı bulunur; o, herseyinefendisininistediğiyoldagitnıesini tcmin edcrdi. Yalnızbu kayıkta, hanende vc sazcndclcrin kuvvctlerini tazelemek ve neşelerini artırmak için, Erdck Rakısı, Umurca Rakısı gibiozamanıniyi rakılan. mastikaları vemuhtelifcinstazebalıklar, siyah vcsarı havyar,(Jelibolusardalyası,Tırılyezeytini, balık yumurtası, türlü türlü peynirler, çeşit çeşil salatalar, turşular, zamanın makbul mezeleri, iizüm, s.eftali, elma, kavun, crik gibi meyvcler bir dc karlıklar içindc buzlu sular bulunduruldu." "Hususi âlu Rakı", halis iizüm ve Çeşme anasonundan yapılmış. Piyasaya sunulun rakı ves.arapların aynı kalitedeolına.sınagözengösteriliyor. Dcponunönündeduranbirkamyonayükleniyorveaks,amcılamezdınde"değerli"Tekirdağ mcnsjeeli aslan sütü, "Gclibolu, Çanakkalc, lidirne, Kırklareli ve Istanbul'da Avcılar'a"kadargönderiliyor. Şinıdi Ycni Rakı, akşamcı sofralarının baş köscsindedir. Pcki, ya nerede Ala Boğaziçi Rakısı, Hususi Ala Rakı, Aliyül'ala (îaziayıntap Rakısı? Ya Nazilli, Aydın, Yalova, Istanbul ve Filurya Rakılarf na ne demeli? Hepside.sofralarınıpaylaştıklarıinsanlargibiçokgeridelerşımdi... İçiminegelince "Rakıniniçimi,kiş,ininzevkinebırdkılma~ lıdır. Amayinedeıakıyısusuziçmemekgerek. 45 derecedeolan rakıyı 2022 derecede içmek en iyisı. llcm içiıni kolayla.stırıyor lıem de anason kokusunu vcriyor ve beyazlık olusuyor." "Rakı yemekle birlikte içılmeli. Soğuk mezeler, beyaz peynir, kavun ve sıcak yenıekler rakının lamamlayıcı unsurlarıdır. Aıııa son yıllarda rakıyı mezesiz içenlerde var." MüdürKadir Albayrak'ınönerileriböyle. Ya Ahınct Rasım... Bakmnasılanlatıyorrakı içmcninınceliğinı... "Rakı nasıl içilir size anlatayım. Önce Ya, Yunan vc Bulgar rakılarının bizim rakımızdan farkı? Bu soruyu Kadir Albayrak şöyleyanıtlıyor: "Bulgar ve Yunanlılar, genellikle bizim uyguladığımızdamıtmasisteminiuygulamıyorlar. Onlar ctilalkolü, çalkalayarak elde ediyorlar. Hammaddeleri dc üzüm değil, erık. Böyleoluncada, bizim rakımızlaaynı kalitederakıüretmeleridebekleneınez." Vefa Zat. "Adabıyla Rakı ve Çilingir SofrasT'nda Osmanlı döneminde de, yaş üzüm sumasının ımbiktcn ikinci kezdamıtılarak "şarap rakısı" elde edildiğini kaydediyor. Zat, bu s.arubm, tadı konyağı andıran bir içki kıvamında olduğunııbelirterek,"lçımiağzı yakardcrcccdescrtolanbu içki, 'Türk rakısı'nın ilklerinden birinin. (...(Osmanlı halkı tarafmdan çok sık olarak içilen 'şarap rakı.sı'nı Istanbul'da konuk olarak bulunan yabancılarpekbeğenmezler"diyor. Ve ^öyle devam ediyor: " Dostumuz Yunanlılar'ın'rakıbızimdir'fcryatları.yalnızcadiinyaiçki piyasasındaki pazarpayını arttırmaçaba.sıdır. Böyleolmasaydı,ansiklopedilerindegeleneksel içkilcri uzo'nun(ouzo) mucidininbile bir Türk doktoruolduğu gerçeğini yazarlar mıydı?.. Osmanlı Ordusu'ndaaskeritıbbiyeli.Gülhancli Rumdoktoru,Osmanlı 'tebası' KiriosStavrakis'i uzolarının etiketlerinde dile getirirler miy I Al I 4 IIIS4 II rcısı DERGİ'DEN Ipek Çalışlar yıllık izninin bir bölümünü kullandığından yazılarına bir süre ara verecektir. CUMHURİYETDERGİ İMTİYAZSAHİBİ BERİNNADİBBASANVEYAYAN: YENİGÜN HABER AJANSIBASIN VE YAYINCILIK A.Ş. BGENEL YAYIN YÖNETMENİ: ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ: HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MUDURLERİ: DİNÇ TAYANÇ(SORUMLU),İBRAHİMYILDIZB YAYIN YÖNETMENİ: İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YÖNETMEN: AYNURÇOLAK • REKLAM:MEDYA C