Katalog

26MAYIS 19%. SAYI531 dığı Multepe Askeri Mupuslıanesinden vı^ kitliceserbest bırakılaydı yasar nuydı dersiniz?LipoSarkom ıın tedavisi vokmıif, kanserlerin en acımasızı oymııs. Ama gene de vakitlicc tahliye elseydi onu generaller. yasar mıvdı dersiniz'.' Sümeynı Ç 'akır 'ın siirgün günleri hasladı.. ... 198()'de Dcmokratik Alman Cumhuriyeti'ninbaijkenti Berlin tlc"Uluslararası Politik Şarkı Şenliği"nekatıldı... Enlernasyonal 'in azgiine söylendigini gördii. Birlikte mınldandı. Çoksastı. Yanındaki.yöresindekiAlmanlar. Enterneısyonali bu kadargüzel nurıldanaıı genç kadına kulak verip çok sastdar. ...1981'dc... Ncdemck hiliyor mıısun 19HI? 12 Eyliil karanlıgının Avrııpa da bir genç kadının du vüreginikararlnıasıdu: Biitiin vıırda döniis umutlannın tükenişidir. Sen siirgiinii hilir misin '' Yurdundıın uzak olmayı ve bedeninde ölümiin ıııianvla vasanıayı ögrenmevi bilir misin ? ...Alman veTürkiyelisanatçıtarındüzenlcdiği "Memlcketimi ScviyorumNa7im llikmct"turncsinckatıldı. 1984'dcBcrlinli liyatrosanatçısı PegyLukacs'labirlikte"K.admlarımi7in Yüzleri Şiirler, Türküler" programını hazırladı. Piyanist VcraSebastianeşliğindc"UrcchtEi.slcrRuhiSu Türküler" programı Ingiltcre, Hollanda, Fedcral Almanya'nınbirçokkentindebüyükbirilgi ilekarşılandı... "KonserbirçokTürkiçin 'yabaneldebir nebzcvatan', Almanlar içinse farklı bir küllürdünyasmdayapılmi!) birgeziydi. Sazın ;ılişılmadıktınısıvedeğİ!}ikritm,dencyimsiz kulaklariçinyaşanılası birolaydı. Herkese ıımut aşı layan bu ba<>arılı konser, birl ikte y ürünccek yolda, kaı^ılıklı yakınlaijinanın oncmli biradıniı olmu^tur."(Erlangcn NachrichtenGazetesi/1984) "Gcrmanisch National Museum'unsaloınınu tıka ba.sa dolduran Türk vc Alman konuklara konser veren Sümeyra 15. Yüzyıldan başlayarak Na7im Hikmet'e kadarTürk I lalk Müziği 'nin dününc vc bugiinünc ait örncklcrsundu. Sümeyra yalnı/kcndi 'Banş veCnırbet şarkılarım' söylcmckle kalmadı. Benzer bir Alman lıalk şarkısı olan' Bir Kara BulutGeçiyor'udayoıumlayarakkültürlelarası yakınlaşmanm sinyalini de verdi." (Nürnbergen AnzeigerGazetesi'nin müzik yazarı Dirk Andreas) Bunlar salınevi avdınlcılcin onlaıvu kilovallıknımpısıklahnayunsıvanı. Yasalıııeninarka\ı. Ya sivascılhırsları, kiiltürlerinin, iıısancılduvgıılannııı kcıl hc kal ötcsindcki Puıtişefleriııin hoynıllıgıııı ncıvvc vazımdı? Yaşamlunnda Sümeyra ile tanışmalannı bilebiYogıvlıli'rinealmalarıgeıvkenadamla/ // o geıu, kııdını ilıp kakmalarıtu nerede •/, anlatmalı'.' Kanser urıı mıı daha çok acılır. gönül verilmif, yaşam adunmıs sosyalizm ülkiisii uğnına katlanılan kabalıklar, örselenmeleı; iirgiit.sel dii} kmklıkhın nıı ? PAZARIN PENCERESINDEN "Şişman tavuk" ağlatınca... Nâzım'ın bir mektubu ... Alman tiyatro sanatçısı Erich SchafFner'le birlikte hazırladığı "Pir Sultan AbSELÇUK EREZ dal'dan Nazım Hikmet'e Şiirler, Türküler" âzım Hıkmet'ın evrakının programının ilk gösterisi Nürnberg National arasında vaktıyle Refik Muscum'da yapıldı. Sümeyra 1987'de Erduran'a yazmış olduğu bir Avustralya'ya davct edildi. Sydncy Operamektubun suretının bulunduğunu sı'ndaveMelboumclakonserlerverdi ... ancak tarıhının, uzerıne bir şey Frankfurt 'ta bir konseri izlemevı' arkadaş dökülmüş oldugundan çok sılik zornylu gclen kibiıii, kiistah vesarıijin bir Al olduğunu, okunamadığını öğrenmiş man, ayağinda kalın çonıplat; üstündedünı bulunuyoruz. düzsiyah bircnları. entanden daha kara bir çi/l kocaman göz. bir baglama ile sahncYe Sayın Refik Erduran Istanbul, çıkan geııckadmı grirdiigiinde. yamndakilere dııyurmçtcasma sordıı: Canım Refikciğim, Buşişmantavıık nerden<,ıktı$imdi.' "Sişman Tavuk "Alman 'ıduydu. Onalaf Son ıkı mektubuna cevap yazmakta yetistirmeyi denemedi. Yı'iziinii allar ba.stı. şimdiye kadar gecikmemın sebebi yenı evınin adresını bılmememdi. Tiirküye hafladı. Neyse, geç de olsa gene Konserinhitiminevukınosanşın "Aricn " mektuplaşmak imkanı hasıl (jglıyordıı. Bııkeznekibirli. ııeküstahtı. Sa oldugundan dolayı fevkalade nalın değerini bilccck kadaregilılnıişlı. Salı memnunum. Moskova'da hayatım şu ara durgun geçiyor; onümüzdeki neden yükselen giimrah sesin türküleri ise mevsıme bir piyes yetiştirmeye acıyı, kedeh veyıırt sevgisini unlalıyordıt. çalışıyorum. "Arien "inçocukluğunungeçtigiokaranlık Sana bu mektubu bılhassa ikı 2. Dünya Savu$ı sonlannm yıkınılarını sebeple yazmak ıstedım: llkı Sımone anımsatırcasına... de Beauvoır'in yeni kitabından ...Sümeyra 5 Şubat 1990'dasonsuztürkübahsetmek.... Ikincısıni birazdan süne başlayarak aramızdanayrıldı... Nâztnı lliknırl'tfiı Refik I ulııııııı ' söylerim..: S. de Beauvoir, "La Ya 5 Şubat 'a giden günler ?... Sen hiç kun Force des Choses" adını verdiğı serıınımın öldürüciilügünü bilincinde taşıkitabında bak bızım macerayı nasıl varak ve son ameliyatlardan sonra da ıırla nakletmış.. Gerçeğini ikimız de bıldığımizden yüzde kaçının doğru rın biitiin hedeni sardıgını ögrendıginde Örnegin otomobil ehli) eti alman için siirtit ii olduğunu sana anlatacak değilım: "Palette'de Nâzım Hikmet'le öğle kursuna yuzıldm mı ? "Dıırumıımız çok iyi yemegı. 1 7 yıllık hapis hayatı ve Fnııı (, 'akır. Alın bu raporlurı haslane başheşımdı kalp yüzünden günde 12 saat kiınine göıiiriin " devip eline luiıışfıınılan yatmak zorunluluğu. Çok tatlı ve rar/ıakiorapora, bindigi arabada ka^lagöz cazıp bir adam. Hapisten çıktıktan arasındagözalıp vedoktunın "Azızmeslekbir yıl sonra kendısını nasıl ıki defa raşım. artık vapılacak hiç birsev kalmadı. oldurmeye teşebbüs ettiklerini kanser biitiin hedeni sardı " dive vuzdıgını anlatıyor... Sonra.. askere alınmak ıstenıyor. Yaşı ellıydı ve muayenesını okudugunda içiniçekeçekeagladın mı.' yapan doktor bınbaşı şöyle demış. Ve sen nasıha giinesli bir Şııhat giiııii Guneşin altında yarım saat ayakta Frank/ııriHaval.inıanı nda. ıbadetedergihisessizeetoplannus "voldaslar "ınııı ıslak kalırsanız olürsünüz; ancak ben, sıhhatınizın iyi olduğunu bıldıren bir gözleriyle izledigi tabutunun ıçinde vızesiz. belge ımzalamaya mecburum1 izinsiz ve valandaslıktan atılmıs vekedeıii, Bunun üzerine motorlu küçük bir Anayurdunıınyolııntt tııltun mıı'.' sandalla, fırtınalı bir gecede, Yaşasavdı bııgünlerde 50 vaşını hitiıvcek Boğaz'dan Karadenız'e açıldı. lyı havada Boğaz sıkı kontrol altında tı. Yarım ı iizvılıgeridebırakac aklı. olurdu. Bulgaristan'a varmak IW6da. bugecikmis bahargünlehnde, istlyordu ama bu havada kirazlurııı, eriklerin ve zerdalilerin gelin ımkansızdı.. Yanlarından bir Romen olııpduvuk tuktıgı, kavaklarınpamııkladıgı şılebi geçtı. Adını haykırarak şılebin hu gıinlerde o anayurdunda. Zineirlikuyu etrafında dönmeye başladılar. Mezarlıgı 'nda vutıyor... ^ Mendıl salladılar ama durmadılar. Onları tam ıkı saat ızledı. Ikl saat sonra durdular ve Bukreş'ten talımat Sakın ozünü Hazer'in petrol hilesinden ıstedıler. O sırada kayığın motoru bozulunca aman! Nâzım bir ara her şeyın bıttiğini düşündü.. Aman oyun oynamasınlar sana Sonunda kendinı gemıye aldılar..." Aldırma bacım ne çıkar ne çıkar bir seçim boyu, Refik, o günü hayatta kaldıkça unutamam, kudurtsun seni de benı bütün tehlıkeleri gözönüne karayel alarak o hırçın denızde o şilebe kadar suları, götürduğünden anmamam mümkün değil. Hazer petrolleriyle başlayan, foyası çıkınca Bu mektubu yazmamın ikinci bir nedeni de Hazerdir mezarıl var demıştım: O hatunun seni evine çağırıp Çıkıyor reyting'i anketlerın bazı konularda danıştığını, bazı şeyler, bu ıniyor reyting, ara kendisine bana yaptırdığın gibı bir motor Çıkıyor reyt. gezısı yaptırmanı kendısını karasularımızın inıyor reyt.. dışına çıkartmanı istediğini öğrendim. Çık.. Onu yeterince tanıyıp tanımadığını bilsem belkı bu mektubu sana yazmaz, yazarsam ın.. çık. da bu kısmını katmaz, sadece havadan tesırınde kalmış, onun için bazı şeyler yazmıştım: "Saçları saman sarısı kirpıkleri mavi . ellerıyse gümüş şamdanlarda mumlardı.." Ancak foyası çıkınca, gerçeklerı anlayınca şıırlerimden birinı o"Ruhu Lordlar Kamarası Kadını" az bılenlere tarif etmek için yazdığımı belkı de bilmezsın. Sana şımdi bu şiırimin en can alıcı kısmını orıjinal haliyle sunuyorum: Yaman esiyor be karayel yaman! sudan bahsederdım. Eskıden ben de onun ın.. Yaşasaydı, ellisinde olucaktı. Siyah gözleri, birlikte büyüdüğü sesi ve gülüıüyle... Refıkçığım, sakın kımseye bizlere sunduğun bu hizmetlerı sunma, bu memleketı gerçekten sevenlerı bulundukları yerlerde muazzep etme. Sakın gafıl avlanıp ıtimad etme; tutar, Liberya bandıralı ama Yunanlı armatöre ait gemıye varınca seni denizin ortasında tek başına sırılsıklam bırakır rezıl eder.. Sevgili Refik, gözlerinden hasretle öperim. Macıt'e halama, Samoşa selamlar. Nâzım 4