Katalog

26MAYIS 19%. SAY 15.11 clclik işleriniyerinegetırecek birsıradanasker ve pol is Uıburu vardı. Aıııerıkalıaraştırmacılararasıııdabüyük bır çalkalanmaya ncdcn olan bu gözleme Almanya'daartıkyeretmıştarihsel birgerçek gözüylebakılıyor. "Yok EtmeSavaşı"başlığıyla açılan bir sergi dc gcçen yıl dolaştığı Alnıan vc Avusturya kentlerinde yoğun bır ilgiylekarşılandı.Goldhagen'inkitabındaAlman aydınlarını en çok huzursuzeden noktalar, kitabın kapağındaki "özgünlük vcönem açısından doruğa ulaşan birçalışma" biçimindeki bctimleyici sözcüklerle, yazarın soykırımaadadığı 50y ıllık çalışmalarmdan derlediğı ilkbölümleroldu. MünihBundeswehr Üniversitesı tarihçilerinden Yahudi asıllı Alman Michael VVolftsohn, Goldhagen'ın tekcrleği ve Amerika'yı aynı anda bulmuşçasınabirtavırsergilediğini ileri sürdü. Goldhagen, JuliaRoberts'ınyaşamöyküsiinü yenidcn kaleme almış olsaydı, Amerikalı biryayıncı daaynı şcyleri ıleri sürcrdi; Almanlarbugerçeğıkavrayabilirlerse, konuyadahafarklıyaklaşabilirler. Öyleolsâbile, Alman yorumcular kitabın, Ncwsweek de dahil, Amcrikalıyayıncılartarafındanböylesınc hayranlık vcderin bırsessizlıklc karşılanmasına şaştılar. The New York Tiınes gazetesiGoldhagen'ınkıtabını."birkilometre taşı özelliğindeki enderçalışmalardan biri dıye nitelecli. Ilaftalık Die Zeit gazetesınde. köşeyazan VolkerUllrıch, Amerikalılar'ın kitabagösterdikleriyogun ilgınm"yeniden birleşmiş,birAlmanya"karşısındakihuzursuzluklarını yansıttığını dılegetırıyor. Ne varkı,(ioldhagen'ınkitabı varılansonuçlar açısından da çok tartışmalı. Sıraclan Almanlar'ında"sonçözüme"kalkıdabulunduklarını söylemek.oıılart buyola itcndürtülerin.bağnazlıkdeğilse. neoldugusorusunıı gündemc getiriyor. Bıınıın yanıtı. kinıi ya/arların Almanlar'ınıra.sınayakıştırdıklan"yetkeyekörü körünebağlılık biçimindeortaya atılan birsavolanıaz. Goldhagen, Yahııdıler veyalnızca Yahudilcrkonusıında.sıradan Almanlar'ınbuğnazlık ıle sağduyu kavramları arasındaki farkı ayntedemezdurumageklıklermedikkatçekiyor. Yazar, soykırımın, kökleri AlmanYahudi kar>ıt!ıgmın babası sayılan Martın Luther'edayanan4()()yıllık bır Yahudi avınınsonucu olarak ortaya çıktığını ileri sürüyor. Goldhagen kadını tüfeğiyle vuran askcrin bu resmi gönül rahathğıylaannesinegönderebileceğını.zıraannesinınbundanonurduyacağınıbırbiçimdeokurasezdiriyor. Tarihçiler ıçin Goldhagen'in kitabı, soykırtmın"kasıtlı"oldugunıı. Hıtler'in vedolaylı olarak onu destekleyen Almanlar'ın oldunı ola.sı Yahudilcı'iöldürtmeısteğiylcyanıptutuştuklarını savunan göriişün yeniden irdelenmesi anlamını laijiyor. Goldhagen, yalnızca kimi Almanlar'ın yadsıdığı, kıyımın alabıldiğine sürdüğii bir yüzyılda bıle "son çö/.iimün" tek seçenek olması konusunaö/ellıkledıkkatçekiyor. Insanda öldürme arzusunun bırgizli güç olarak çöreklendigıni görmek ıçin Yugoslavya'ya hiıgö/atmakyeter. Goldhagen, Yahudi düş,manlığımn Almanlaıarasındakültürelbırolguolup, kalıtımsalbirö/ellik taşımadığınıöncsürerkcn özenli birlutunı scrgılıyor. Gelgelelım, bu iki.si arasındaki fark Alman clc^tirmenlcr için herzaman açıkça kavranmıyor. Kitabının tanıtımı sırasında, "Irkçı ılan edildim," diyen Goldhagen, yapıtının Almanlar'ın sonsuz bırulusalözellığınidılegetirmedıgıni, butiirbıryorunıunyanli!>oldLigunudasözlerineeklıyor. Tarihlcilgıliyazılarınyanlışyorumlanması u/un bır siiredir ulusların (Alman olsun, Yahudi olsun)gözdc bir eğilımı olarak kar^ımızaçıkıyor. BunedenleCioldhagen'inöne sürdüklerınin ne denlı lutarlı olduğu konusundaokurlarınkendılerinegörcbirsonuca varmaları gerekecek. ^ Newsweek Dergisi'nden kısultarak çeviren:R/TA L'RGAN 17 Dünyayı değiştirme konusunda kararlı olan kadın liderler, mayıs ayının başlarında Stockholm'de bir araya gcldiler. Uluslararası Kadın Liderliği Forumu'na, 30 ülkeden önceki ve şimdiki başbakanlar, dcvlet başkanları ve başarılı işkadınları katıldılar. Türkiye'den beklenen Tansu Çiller ise bu toplantıya gitmedi. Tansıı { ilhr bu önemli zirveye katılmadı. Politikada kadın iislııbu GÜRHAN UÇKAN D Hunıtu Suchochu, Polonya cski lUıshukanı. eğerlı bilimadamı veyazarGüney Gönenç anlatmı>tı. Amerika'nın efsanevihalk vcdircnı^müzığişarkıcısı Pete Seeger, bir konserinde iki şarkı arası ;>u •"anektod"usöylemiş: Adanıın bırı Boston'dakı birmetro istasyonunun girii>inde,elınde"sava>yapma,aşkyap"türü bırsesleniijinbulunduğubirlevhayladolaşıyormus.ünubırgün.ıkıgünoradagörenlcrdcn bıri duyanamamış ve adamın yanına sokularak sornıus: "Yahu sen elınde bu levhayla dola^arak dünyayı dcğıştırcccğıni mı sanıyorsun?". Adamyanıllanıış:"Yooo "Öteki ısraretnıi!>: "Pckı nedcTı sabah akşam böyle dolayyorsun'.'". "Ben dünyayı değiştirmeyeçalışmıyorum.kendımdeğişmeyeyimdiyeböyledola!>ıyorum,"yanıtını vermişadam. Dünyayı değiijtirmekonu, ~ • sunda kararlı olan kadın liderler. mayısayının başlarında Stockholm'de bır araya gcldiler. Uluslararası Kadın Liderliğı Forumu'na 30 ülk den önceki ve şimdiki başbakanlar, devlet başkanları ve başarılı işkadınları katıldılar. Türkiye'den de Tansu Çillerçağrtlıydı vegeleceginıbildırmıştı.gelemedı. Böyle bir foıunı yapma diişüncesı. Amerikalı avukat vc ışkadım Laura Lisvvood'un yaptığı belgesel bir filınin büyük ilgi görmesiyledoğdu. Laura Liswood.aralarındaTansuÇiller'indeolduğu 15 hükümetyada devlet başkanıylagörüşmüş.söyleşilerini belgesel film olarak kalıcı halegetirmişti. Temel düşüncesi, neden ABD'de bir kadının başkanlığaoynamadığı soıusunayanıt bulmaktı. "öncc nc istedığıni bılcccksin, sonra da istediğin şeyi gidip alacaksin" diycn Margaret Thatcher'dan tutun, "Ben herzaman için bir ev kadınıyım"diyen Corazon Aquino'ya dek I5kadınlider,dünyagörüşlerınidilegctirdıler.Örnegin TansuÇiller, "Kadın politikacıar. öncüdürler" dıyordu, "onlarııı arkasından gelenler dc bir bedelödüyorlarama.öncülennödediği bedcl kadaryüksek değil" Margaret Thatchcrise,"F.ğerinandığınızbir dava varsa ve politikaya tutkunsanız, politikacı olun; bu kuI, hem kadmlar hem de erkcklerıçingeçerlıdir,"dedi. Peki, Laura Liswood dünyayı dolaşıp kadın başbakanlar vcbaşkanlarla konuştuktan sonra, ABD'ye bir kadının başkan olup olamayacağı sorusunun yanıtını bulamamış. "Ancak,"dıyor, kadınlarınpolılıkaya daha çok atılmaları halinde lıderlerın ufuklarınıngenişleycceğininkcsin olduğunu saptadım. "Kadın sorunu"deyişinihıçsevmem. Busoıunlar. tüminsanhğınsorunlarıdır ama. çö/.ülmesı daha çok kadınlara düşüyor. Kadın liderler. olaylara bak ış açılan, yaklaşımları bakımından erkeklcrdenfarklılar;sayılarınınartmasının daha iyi birdünya yaratmakta yararlıolacağınainanıyorum." Daha kötü bır diinya yaratılamayacağı açık... The International VVomen's Lcadership Korum (IWLI") ıçin Stockholm uygun görüldü. Belkıdebukararınahndığı zaman Isvöç'de bir kadın başbakanın.MonaSahlın'ııı görev yapacagı sanılıyordu. Olmadı. Izlanda'nın 16 y ıllık devlet başkanı Vıgdisf'innbogadotlir'in yöncttığı tbruma katılan kadın politikacılar şunlardı: Mary Robın.s (Irlanda Devlet Başkanı). LugenıaC'harles(Dominik eski başbakanı), lidith Cresson** Edith C resson, Fransu eskı Haşbukunı. K. Pruııskienc Litvunyu eski liaşhakunı,