Katalog

CUMIIURİYHTDERC;! Ozgürlüğe düşkün kalemleı indokuzyiizonyedi ilkyazındaParıs. onbinlerce gene Amcrikalı taralmdani:>galedıldı.Gclenlerarasında21 yas,mdakı K.L.C'ummingsde vardı; Nortonllarjc'nmambulansckibindc görcv yapmaktaydı. (Aımmings iein Paris, bir serapgibiydi:"Kentinbulvarlarındagençlcr yağmurla yıkanıyorlardı." Bıı kcnttcyaşam. ABD'dekinden larklı birgerçeklıgesahiptı; Amerıkacok geri kalmıs.tı. C'unınıings'in l'aristanımlumaları,yakındabas,lıbaş,ınabırya7in dalı halinc geleeekti. Hcmingvvay'dcn Henry Miller'eu/ananbir"yankee". Amerikasavas,a 191 7Nisanı'ndagırdi \eo anlamM/ kandökümününbılmcsinckatkıda bulundıı. Aıııcrıkan işgalinın kalıeı ctkisi ise. 190()'lü yılların kiiltürünc vıırutandamgaidı. Savaştan sonra hîrçokları Paris'tc kalarak, çok canlı bır Amcrikan kolonisınin oluşnıasını sağladılar. 192()'li yıllarda Anglosakson yazındünyasınınmerkezi Paris'ti. Bclki kökleşmiş inançlaraaykırı birdüşüncegibi gelecck ama. 1920'li yılların başındakiortamdüsünülürse.gayetdoğalbirçözümdübıı. Amerika'dayasaklarvekültürelbaskı devriya!janıyordu;cinselheryaklas.ımakarşı çıkan görüş cgcınendi. Joyce'un "Ulysess"i yasaklanmıştı; Sylvia Beach'inanılarındayeraldığı gibi ABD'yegizlicesokulması içinözelbirkapakbileyapılmıştı. 192()'li yıllar, Paris'teki Amerikan sürgün kolonisi için cfsanevi bir dönem oldu. Önde gelen tiim Amcrikalı yazarlaroradaydı: Ezra Pound, William Carlos Williams. Jon Dos Passos; Shcrvvood Andersson, E E Cummings, Scott Fitzgerald, Ernest Hemingway... Hcmingway'in"A Movable Feasf'adlı yapıtmdabu dönem canlı olarak tanıtılmi!}tı. Paris'teki Amerikan yazını II.DünyaSava^ı'ndansonra,ta 1970'liyıllaradckctkinlıginikorumu^tu. Yazınsal olarak alternatıf'bır kültür söz konusuydu Paris'te: Avangard yayınevleriylc.yayıncılarıyla, dcrgilcrıyle vezıtla^angıuplarla. Bu yazınsal "altkültiir". ABD'de ya7arların "ahlaka aykırı yapıtlarmdan ötürü" suclanmalarının sona eınıcsıyle.yokoldıı. Butürdavalann sonuncusu 1%5'te Boslon'dagörüldü. VVılliam Buırouglıs, "Naked l.unclı" adlı kilabından ötürü sanık sandalycsincoturtulmuijtu. DublindoğumluPeteıLennon, 60M. yıllarda Paris'te (îuardian gazetesinin muhabirliğini yürütmüştü. Lennon Paris'e geldiğinde sokaklarda, Cezayir bunalımının plastik bombaları patlıyordu. Paris'i terk ettiği zamanda ise sema, mayıs devriminin barikatlanndan yükselendumanlakaplıydı. 196O'lı yıllar, yaratıcılığın ve dinamizmin yıllanydi;ç.atışmanın,barikatlarınonyılı.Ne varkibirçokşey, 50'li yıllarda filizlenmis.ti. Champell,dahasonraları Beat Hotel olarak ünlenen Hötel Rachou'yayeni gelen Amerikalı konuklardan sözederkcn, "Altmışlı yıllar Paris'e 1957'degeldi,"diyeyazmış,tı. Söz konusukonuklarşunlardı: AllenGinsberg, Gregory Corso, \Villiam Burroughs. Aynı rahatlıkla, 1%0'h yılların, SamuelBeckett'in "Cîodot'yu beklerken" adlı oyununun 1953'teThcâtredeBabylone'dagalasmınyapılmasıylabaşlamıştı."Absurd"tiyatronun altındevri, 1960civarındayaşandı. yüzyılın başında Paris bir zamanlar ozgürlüğe hasret yazarlarca işgal 1920'li Anglosakson merkezi Paris'ti. laıla yapılan eksantnk sö> le^ilerle kimlık k; zanmı^tı. Merlındergisi,o/amanlar Paris'tc yaijaya ve hcnüz ünlcnmcmİ!} Irlandalı bıryazarl kurduğu ilı>ki ncdcnıyletarıhteycretti.Sı muel Beckett ilc. Merlm'in ıkınci sayısınd (1952), Ingilizce olarak yayımlanan ilk dcm. mesinc^uba^lığı attı: "Saınuel Beekett: A lntıodLiction"(Birtanıtma). Bcckelt'inelındc. Ingiltcrc'dekıyayıncv lerı taraCindan geıi cevrilmİ!>olan Ingılizc bır romanm da olduğu lıaberı yayıldı. Yaj murlubirilkbaharak^amı Merlm'in t'aredc liği gibidaracık lokalininkapısınasessizc yanas.anbirgölge, clindekı kâgıt tonıarını k: pmmkolunaili^tırıpkaranlığakan^tı. Beı kett'ıngüney I ransa'daCiestapo'dan kaça kcn (1943) ya/nıaya ba^ladığı romaı "Watt",artıkyayıncısınıbulnıu!jtu...Rcdal siyonda çalışanlar gcce sabahadek oturara romanıyükseksesleokudu. Albert Camus Beckett'inbubüyükromanını, Paris'tel Altı ay sonra. 1960 Ocagı' nda Albert Cakendi yayınevi Olympia Press'den 1953'! mus birtrafikkazasındayaşamınıyitirdi. Ay yayımladı. nı yıl, 1946'da ABD'den ırkçılık yüzünden Henry Miller'in "Tropic of Cancer" ad kaçarak Paris'e yerlcşmiş, olan kara tenli yapıtı Paris'teki Obelisk Pressyayınevinc Amerikalı Richard NVright da öldü. Onunla 1934'te yayımlanmi!}, bu kitabın "ahlakdı aynı yıl Paris'egelenlerarasındaöğrencisive olmadiğı" ABD'de ancak 1964'temahkeır rakibi JamesBaldvvinde vardı. karanylasaptanmi!jtı.Girodias,birazbelde Ancak Boris Vian'labirlikte;bu çok yönlü . aşağı olan kitapları yayımlamanın kazanı; bir iş olduğunu bundan öğrenmişti. Paris' sanatçı, fizikçi ve Club du Tabou'nun caz bandının bateristiy le birl ikte St. Germain des aç dolaşan çok sayıda yazar vardı ve bunl, pornografik kitapları fantezi yanızenginç< Pres'dcki egzistensiyalizmin efsanevi dcvresi de son buldu. Yine de sürcklilik gücünü ko sitlitakmaadlarlayazıyorlarveyayımlıyo rudu. Çünkü 50'lı yılların Paris'i, ycni yazın, lardı. dergilcrveyayınevleriiçinyaşamsalönemi Bukitaplarokyanusuaşarak ABD'yeula olan kurumları kurmayı başardı. tı Girodias'ın deyişjyle "erotik bir dona1 ma"olarak Anglosaksondünyanınçıtkırı Ortaya ilk çıkan, Mcrlin (Cüce Şahin)adlı avangard dergiydi. En tehlikeli rakibi de Pa dımlarınınmahremmekanlarını işgalctti. Girodias Fransa'da ahlakdışı yayımcılı ris Revievv idi. Bu dergi, kolay okunan yazar Döneınler arasında daha kesin birsınır, bu süreyerastlayan üc. ölüm olayıylaçekilecekti. 1959 yazında Boris Vian. 39 yaşında öldü. C'hampsKlysses yakınlarkındaki küçük birsinemasalotuınakimseycgörünmcden gırmi^, ahlaksızlıklasuçlanarak yargı önünegetırilnıı^romanının beya/ perdeye uygulanı^!>eklinı i/lıyordu. Komanınadr'Mezarlarınıza'l'üküreceğim" idi. 1946'da Vernon Sullivantakmaadıylayayımlanmı^tı. Borıs. fılm projesinden pek ho^nut kalmamısjtı ama, cngel lcıııcy i de başaramamı^tı. Filmi izlerken kalp krizigeçirercköldü.