Katalog

ARALIK 1996. SAYI 558 "Last Dance" (Son Dans). Filnı idatn mahkumunu unlutıyov, aıııa oyiııe de Shuroıı Stone... perdedeki yüzünde zası konusunda yoğunbirsavaşımiçindeolmakla birlikte, Amerikan halkının aynı acıyı paylaştığı söylenemez. Amerika tia hâlâ bir ıdam havası yaş,anıyor. Kamu araştırınaları halkın yüzde sekscninin ıdam cezasını destcklediğini ortaya koyuyor. Bu cezaya karşı eıkan çok az sayıda siyasct adamı isc ya görevdenatılıyoryadaayrılmakzorundakalıyor. Gecenyıl ABD'de56kisjidamcezasına carptırıldı. Bu, 1957yilındanbuyanaulaşılan cn y iiksek düzey. Say ının bu y ıl daha da yükselmcsi bekleniyor. Ölüm cczasına karşı kampanya yürütenler gözaçıpkapayıncayadekgerçekleştirileninfazlarkarijisında halkın durıımu bir kczdaha düşünüptartacağını bckledilcrarna sonuçta düşkırıklığına ugradılar. Amerıkalılarınçoğuölümcezalarınınyeterincekısabırsürede yerinegetirilmediğıneinanıyor. Ölümcezasınaçarptırılan kişınin ölümünü 15 yıl uzatan çapraşık veçok pahalı dava sistcminc duyulanöfkekarsjisında Amerikadavasürecini kısaltmakzorundakaldı. Filmeleştirmeni Michacl Medved, Hollyvvood'unolayabakışı ile halkın bakışaçısı arasındaki uyuşmazlığı hiç de şaşırtıcı bulmuyor. Medved, "Bu, eğlcnce Buinsanlarkamunungörüşüneaykırıbirrol takınmaktan büyük bir haz duyarlar" diyor. "Pictures at an Execution" adlı, Amerika'ııın öldürmc konusuna yakiasjmını ele alan yapıtın yazarı Wendy I .esser okurıı uyarıyor"lzlediğinizfilmlerdenyolaçıkarakbir yargıya vamıay ın!" Lesser, bu tür fılmlerin, özcllikledeSharonStonc'lubirfilmin.durumunsıyasalçehresiniyansıtmadığını.yalnızca insanlara hos.ça vakit geçırtmek amacını güttüğünü ilerı süriiyor. Tıpkıkımı idammahkumlanııınsucsuzolduklannakar^ıçıkanavukallargıbı.bu fılmlerin dcodaknoktasınıhaklıbıryargılamaııın ölümgerekçeMsayılabılccegıgörüsüolUîjturuyor. Ikincitüregırenfilmlcriseölüıncezası karşısındaki tutumumuzu bir kezdaha sorgulama olanağını tanıyor. "Angels Wıth Dırty Faces"fılmindeRocky Sullivan'msucluolduğu konusunda hiçbir kusku duyulmuyor. Ama James Cagney 'incanlandirdığıkışinin elektriklisandalyeycbağlandığıanİ7İeyıcininıçindebırhuzursuzlukyaratacakdenlietkilı oluyor. 1952 yapımı "Nous SommesTous Des Assassins" filmınde suçlunun sııçıı sorgulanmıyoramayönetmenızlcyıcidengıyotinin acımasızlığı üzerınde durup düşiinmesini istiyor. Gerek "Dead Man Walking" gerek "Last Dancc" bu sınıla girıyor. "Dead Man Walking"de Sean Penn iki genç sevgıliyi öldürcn kıbirli bir ırkcıyı canlandırıyor. Robbins izleyicinin katılden nefrel ctmesı içincinayctinnasılİ!)lendiğinıenincei)yrıntılarıyla veriyor. Ötc yandan , onıın insaııcıl yönlcrini ve idam sırasında adım adım izlenensürccide,ölümcezasıkari)isındatıksıntı uyandıracak birboyutta ışliyor. Böylecc Robbinsölümcczası konusunda insanın kendısinisorgulayabılmesııçine^si7birortamoluşturuyor: Bu aşağılık adamı da öldürmeye lıazırdeğilscniz, kımiöldüreccksiniz? AmaoSharon... "Last Dance" dc Sharon Stone' ıın canlandırdığı kis.il iknedenli sevecenseodenlı suçlıı da. Onun ölümle cezalandınlması konusunda ızleyici isteklı olup olmadığını uzun uzun düsünmek durumunda kalmıyor. Yüzünde boyadan eserolmasa da o Stone. Ölüm cezasını konualan filmlcr, halkın bu türölümlerin nasıl gerçekleştirildiği konusunda için için duydukları meraktan da yararlanıyorlar. Elektrikli iskemlenin nasıl çalıştığını, ölüm sürecınin nc kadar zaman aldığını. elektrodlann nereye iliştirildiğini, ne kadar elektrik verildiğini kim merak etmez ki? ABD'ninçoğu eyaletindc bu kaba yöntemlerin yerini bir bakıma daha insanca sayılan iğne aldı. Ama Robbins bu yöntemin de en az kurşuna dizilmek denli acımasız olduğunu kanıtladı. ölüm cezasını işlcyen film ve kıtaplar. Amerika'da bu cezanın töresel nıtcliği ilc ılgili yapay birtartışma baijlattı. Gazetelerın köşcyazıları vetelevizyonlardakisöyleşıprogramları bu konuda düşüncclcri belli olan çevreleri akıntıya kürek çekercesıne yokluyor. Nevarki,ülkedcgerçekbirtartışmadaneser olmadığı gibi, ortada devletin insanlan öliime göndermesineson verecek belirgin birönlem dc yok. Idam cezasını ısjeyen filmlcrcduyulanaçhkbilebirsürcsonrayokolabilir. Bundan sonraki idam filmlcri eskisi gibi izlcyici cekmeyebilir. "Dead Man Walking"den sonra insanlar, "Ben bu filmi daha önce de görmüştüm"diyebilirler.^ The Guardian 'dan çeviren: RlTA LIRGAN Gerçeğe uymayan son... Bu tür fılmlerin gcçrnışi 1938 yılı James Cagney klasiğı "Angels With Dirty Faccs"dan bıle daha öneesine dayanıyor. Çoğu ıki sınıftan bırine uyuyor. Bırınde, Robert Altman'ın"ThePlayer"filmindeolduğugıbı, haksız yere suçlanan masunı adam ya da kadının öyküsü anlatılıyor. Ikı Hollywood tutkuıuı da Tım Robbins'den etkılcncrek "HabeasCorpus"adlı biroyunsahnclenıeye kararverıyor. Oyundayınebukadını haksız yere öliime gönderen bir savcı anlatılıyor. Son anda haksızlık yaptığını anlayan savcı soluk soluğa gaz odasma koşturuyor ama ne yazık kı ış. ışten geçiyor. Geleceğın yönetmcnıfilmınsonukonusundadıretıyor:"Kadın ölüyor. Zıragcrçeklerböyle.Suçsıızolanlar ölüyor."Nevarki,gerçeklikstüdyokapılarınındışınaçıkamıyor. Sonundafilmgösteri megirdiğindeizleyicıninkarsjisınagazodasına koş.up camı kırarak kadını ölümden kurtaran bir savcı cıkıyor. Ikı genç yönetmenin isteklerıdcgözardıediliyorvesavcıyıBruce VVills, kadını daJulıaRobertseanlandırıyor. Birstüdyogörevlisi,"Peki,yagerçekler?"diyeınlıyor. Birçok kezbeyazperdcycaktarılan Broadway güldürüsü "The Front Page" de aynı konuyu gülmece bıçiminde ele alıyor. Filmde haksız yere ölümc mahkîım edılen bırinin öyküsünü ölümünden önce toparlamaya çalışan birgazeteci anlatılıyor. Kuşkusuzsuçsuzlann tümii kurtulmuyor. (ierçckten ölüm yürüyüşiincçıkanları Hollyvvoodbilekurtaramıyor. 1958 yapımı "1 Want To Live" fılmındc Susan Hayward haksız yere s'uçlandığı yönünde kanıtlarolmasınakarşıngazodasındankurtulamıyor. 199! yapımı "Let Him Havclf'filmındede ölümc mahkum edilen kişinin gerçckten suçlu olup olmadığı konusunda bir kuşku yaratılıyor. Yukarıdasayılanörneklerintümüdeölüm cezasınakar^ı vekahramanınölümcezasına çarptırılmaması gerektiği düşünccsinden yola çıkıyorama bu cczanin gerek töresel yönünü gerek gecerliliğini dogrudan sorgulanııyor. Dead Man Wulking. "Ben hıı filmi daha önce de gorınüştünı..." James Cagney Uusiği "Angels With Dirty Faces"de idam mahkumunu anlatıyor...