Katalog

CUMIIURİYHI DERCİ Paıu'l arasıııılıı, bir solııklanıyor kııılm, dııdaklarımıı arasmda sigarası... yor. Nişanlısı Ortadoğu Teknik Üniversitcsı'nden mezun olup. Almanya'ya gitmiş. "Çoeuk beni neden istesin ki?" diyor veağlamayabaşlıyor. Emine, "Nişanhnniyegelmiyor? Sen niye evlenmiyorsun?" diye çok üstüne geldikleri ve bunlara "Beni istemiyor"diyeyanıtveremediği için I yılhastanedepsikiyatriservisindeyatmış. Kollarındaki bacaklanndaki yaralan gösteripsoruyor: "Ben nasıl evleneyim?" Kimseye bir şey söyleyemiyor Emine. "Taın cosarctimi toplayıp, nişanı atacağımı söyleyeecğiın, ağlamaya başlıyorum" diyor. I lastanede yattı diye bile dedikodu yapmışlar, "Kendı keyfini dü.şünüyor, evlenmeye myetıyok"diyorlarmış. Başkasıyladaevlenemiyor vünkü zaten nişanlı, "Kimse almaz" beni diyor. Sonunda yaranın derinine inip. " Konııştuğum bir çoeuk vardı aslında" diyor, "Ama oda nişanı atamadığım için beni terketli. Başkasıylaevlendi." Arkadaşlarına da gidemiyor. Çünkü, onlar çoktan cvli, kocaları onun eve gelmesini istemiyorlar. "23yaşmdayapayalnı/kaldım"deyipyinc ağlıyor. Amayaşadıklarındanöğrendiğibir şey varfimine'nin: "Okumak gerekiyor. Aldığım dersle, kız karde.sınıı sabaha kadar ders ealışlırdım. Ünı\ersileyıkazandı,kurluldu. Ben de okumak isterdim amaolmadı. Bazenotuıupsaatlerce agladığım oluyor." Amerika bir idam havası soluyor. Son dönem Hollywood filmleri ve bu filmlerin yönetmenleri idam cezasına ateş püskürüyor. Ancak Amerikan halkının büyük çoğunluğu bu cezaya destek veriyor. İdam cezası film kareleri üzerinden tartışılıyor ama işin sonunda "Biz bu filmi daha önce de görmüştük" demek de var! Ayten: 'Avukatolacağımve...' Ayten 13 yaşında.Ortaokulagidiyor. Anııesi "şıh" aılesinden.buyüzdenncfcsi şitalı. Süreklı gülüyor. C'eketimdençekipsoruyor: "Abla nasıl avukal olunur?" (,'ünküavukalolııp.annesıni kurtamıak ıstıyor. Annesinin üzerıne 3. kadın getiriyormuş babası. Annesitleşıhailesindenolduğu leın kaldıranıaınış, babasmın köyüne döııınü.ş. 8 kardeşevde kalmışlar. Babası kumanınevinegidiyormıi!}, paıada vermiyormuş. "Dahaokul kitaplanmtamamlanmadı" diye yakınıyor Ayten ve anlatıyor: " lyi insan olsadasevmeyeceğiz ama zaten kötii. Çünküokunıa. Hrkeklerinçoğukuma alıyor. 34tane. Biıtaneyetmiyormu?Çoeuğu yoksa belki alabılir, ama kadınısuçlaınamalı, kcndincdcbakmalı. Kendi kısırsabir kadınla yetinmeli, ama kadın kısırsa kuına alınabilir. Birinci kadınadaçilcçcktirmcmeli. Babam mesela, kuma aldıktan sonra annemi dövmeye başladı. Kuma aldıktan sonra bir kercsindegördük,balkonda,akş,amdı,anncmin kulağina vurdu. Annemin kıılağı 56 ay hiç duynıadı. Sonra da sinir hastası oldu. Anııemıdoktorabilegötürmedi. Babamoııakıxıyor,annemdebi/ekızıyor,dövüyor." Ayten. çok akıllı bırkızçoeuğıı. Dersleride çok iyi, amuukuldaki derdi büyük: Arkadaşa ızinyok. Erkekleılekonuşmakzatenyasak. Bütünkızlarsuspusbütüngünokuldaoturuyorlarmış. "Konuşmayı o kadar seviyorum kı" diyor. "Ama yasak ışte..." Hepsi nasıl beeeriyorlar, konuşmalarının sonunda bir şaka yapıyorlar. Zehra, evinı anlatıp, "Gel bir gün" diyor, "Beğenipdegirebilirsen tabii." Emine, evden kaçma planlarını anlatıyor ensonveelinitabanea gibi yapıp başınadayıyor: "Baııg. bang.K.esinçözüm!" Nedensegülüyoruz. I lülya,şiirini okurken nasıl heyeeanlandığını anlatıp kıkırdıyor. Ayten. "Babam kuınayı anlatacağımızı bilmiyorki"deyip,engiİ7el yaramazlığınıkeyfıyle ulak letek kahkahalaratıyor. Nedense bizde gülüyoruz, şehirli kadınlarolarak. Neden güldüğiimüzü kimse bılmıyor, çünkü gülünecek hiçbir şey yok ortada. Gülmek, dayanmak için. Yenidcn o küçük, basık evlere düııüphayaladevamedebılmek için. Biitün bııanlatılanlarmağırlığını halifletmek için. Gündetı güne daha çok yoksayan erkek kurallarıylaba.şaçıkabilmekiçın. Inadına kadın olmayı sevebilmek için... Zehra, Emine, Ayten, Hülya... Söz biti tdamın undan60yılönce, 14 Ağustos 1936 sabahı oıı bm kişi, eınayet suçuyla yargılanan Rainey Bcthea'nın idaııımı i/lemek üzere Kentueky'nin mııııkbırkentiolanOwensboro'yaakınetti. C'inayet ile ilgili kayıtlarpek tazla olmamakla birlikte. sokak satıcılarının idam yerinde patlamısmısırvcsosissattıklan.izleyicilerin de darağacmın çevresindekı ağaç ve telefon kulübelerine tırmandıkları ve bu "gözü dönmüş insanların" kapak açılana dek öliim cezasına çarptırılan zencıninüzcrinc yabanılhayvanlargibi saldırtiıkları biliniyor. Bethea'nın idamı sırasında yaşanan tüm bu uygunsu/luklar Amerikalı hukukçulan bu cezanınkamuönündeyapılmamasıyönünde biruygulamayaıttı. Ingiltcrcbuuygulamaya altmışyıl önce son vermişti. Otarihten sonra Amerika'daki tüm idam cezaları kısıtlı sayıda insanın gözleri önündc gerçekleşti. Günümüzde hemen hemen her haüa bir yenisi yapılaninrazlardayalnızcabirikigazeteci,göıcvliler ve eezaya çarptırılanm seçeceği tanıklarhazırbulunuyor. Bukişileringördüklcri sıkı birdenetim altında tutuluyor ve bant kaydı ya da fotoğrafçekilmesine ızin vcrılmiyor. Gelgelelim.Amerikalılarölümhücresinin aeıklıdramınıherfırsattayaşıyor. Hollywood onlara bu konuda bol malzeme sunuyor. Tinı Robbins'in"l)eadMan Walking"i idamcezasını tüm çıplaklığıyla gözlerönüne serdi. lzleyiciyalnızeaMatllıeewPonceleI'indarağacına gidişini görmekle kalmayıp, ölüme adım admı yaklaştıkça onunla birlikte tcr döktü. Bu f ilmden birkaç ay sonra, Bruce Beresford'un "Last Dance"inde Sharon Stoııc aynıolayınbirbaşkaörneğini sundu. Uunuda yakında gösterime girecek "The C'hamber" izleyecek. tlk kez anlatıyorlar kendilerini. Kiiçük kiiçiik aralanıyor dudaklurı... W+ olaylardansözedergibiarkadaşınınnasıl öldüriildüğünü vebu işinkurallarınıanlatıyor: "Ikıki/vardı. Evdenızinsi/çıkıpgitınişler. I lcnıcn yakaladılar. Hiçbır şey yapnıanıışlardı,ama'Erkeklerrahatbınıknıamı.stır' dcyip, erkek kardeşlerine öldürtlüler. Köy ıııeydanındaoğlaıı, ıki kı/ıdakcsti. Ikisinın dekalpleriniçıkardı. Sonra benimkızkardeşimın arkadaşım da babası, biçerdöverin altındaczdi. Başkabirkız.tarlayagitmiş. Bıri gelmiş tecavüz etıııiş. Annesinc söylemiş. Annesi'Bi/i rezil ettin' demiş. Oğlanadcmiş ki 'Alınkızımızı.Çıkarmayınadını.öldürürler'demiş. Amcasınınoğluistiyormuşkızı. 'Ben alacağıın' demiş. 'Kı/hamiledir, bi/i rezil etme'demiş annesi. Amcasınınoğlugetirmış cvc, bakmış hamilc. Geri gctirmiş. Traktörünaltmaattılar, başınıikikercezmişler. Kızkardeşi 'Başıtakdedi'diyor." Hülya.namuscinayetininkurallarmıanlatıyor: "Babası.o yoksaağabeyi,o yoksa,aıncasıoda yoksa amcasınınoğlııöldürür. Bunlarııı hıçbiri yoksa anııesi öldürmek zorundadır. Kızın bir.şey yapması gereknıez. evdeıı kaçsayetcr. Oldiirülmezscevekapatılır.ölenekadaryemek verilir, amaodadançıkması yasaktır. Ama zateıı bu yapılmaz, öldürülür. Oldürme/lerse.aileninerkekleri insan içine çıkamaz. Alayederler. 'Orospunuzutemizlemediniz ıııı?' diye sorarlar. Öldiirünee de 'Erkek adammış' derler." Hülyanamuscinayetikadar, belki dc yasji geldiği için.başlıkparasından şikuyetçi. "Fiyatlar6(K)milyonla I ıııilyararasmdadeğişiyor'Uiyor, "Geçenlerdeenyüksek fiyattan, 1 milyar20()nıilyondanbirki7verdiler." Emine: 'Ben nasıl evleneyim?' Emine 23 yaşında. Başı kelleşmış. Süreklı gülümsüyor, anıa gLİliinısemesınde tııhat'bir şey var. Batman'dangeliyor. Dalıasormadan öyküsünii anlatmaya başlıyor. 13 yaşında kendisinehıçsorulmadan nişanlanmış. Nişanlı olduğunu 1 5 yaşına geldığinde öğrenmiş. "Daha fotoğrafını bilegörınedını" di "34 yaşmdayım ben. Inanmıyorsun değil mi? Inanamazsın. Çünkü 50 vaşındakiler bile bana 'nine' diyor. Bak yemenimin ııcuna, hep renkli. Kadcrim gibiyaptım onları, renkli'.1 Ve oyaların renklerini anlatmaya başlıyor Zehra. Zehra 'nın öyküsü Mardin den Beyrıtt 'a yolculııkla başlıyor. Halk idamdan yana... RobbiıibveBeıcsroıd, fılmlerininizlcyicide idamla ilgili açlığı doyurdugu yolundakı biryoruma şıddetle karşılar. Heriki filmde idameezasını ycrıyor. lilmler, öliim cezasının huktık maskesi ardında gizlenen dehşetinigözlerönünesermekanıacıyla.uygulama sırasında izlenen süreci tüm ayrıntılarıyla ele alıyor. Heriki yönetmende, Amerikalıların öliim cezasını soyut bir kavraın olarak desteklediklerine, aneak bu kavramı gerçek boyutlarıilealgılamalandurumıındagörüşlerinin değişecegine inanıyor. Hollyvvood idam ce