Katalog

^ KASIM 19%. SAYI 554 lutıımlaralmayı rcddcdiyoru/. Sonuçtaonlar dakadınlıkdurumunubirs,ekildeyaş,ıyorlar ve bunu yasadıklarmı birgun farkcdcccklcr. Onlarladiyaloğumu/.ukesmcmeyeçalısıyoruz. Bu ilginç. Türkiye'dc ise laikMüslüman kadınlar ayrınıı belirginleşiyor. İki tarafda politik olarak birbirine göre konumlandıkları için kutuplaşma eğilimi ağırbasıyor. Birlikte katıldıgımı/."'Kadın ve Diıı" konulu atelycçalışmasında Türkiycli kadınların (daha çok Türk kökenlilcrin) "Onlarla bir araya gclemcy iz, birlikte çalışamay ız" düşünccsi ağır basıyordu ve yüksclenİslamtchlikcsinedikkatlcrçekiliyord'.ı. Birlikte çalışmasak da si/.lcrin yaptığı gibi aramı/da tartışma ve diyaloğıı sürdürmekveşiddetcvarabilecekkutuplaşmadankaçınmakhcpimi/.içinyararlı olacak gibi gö/.üküyor. Evetbirarayagelmcnınkoşullarıolmayabilir ama onlarla diyaloğu sürdürmcni/ iyi olur. Bu hcr iki tarafi geliştireccktir. Düşınanlıkvcaynlıklanndcğilkadınolmabilincinin ve kadın dayamşmasının ön plana çıkmasına yarayacaklır. Sizc katılıyorum. Tekrar Pakistan'adönersek, ilk haFckelliliklcrin kampanyalar şeklinde olduğunu görüyoruz, Türkiye'dckine ben/.cr bir şekilde. Nasıl bir harcketlilikti bu si/.ce, politik çerçevesi baştan çi/.ilıniş vc bclirginleşmiş miydi, yoksa kitle tabanlı ve kcndiliğinden bir hareket miydi? 1 llc başia ne yapacağımızı pck bılmiyorduk. 1981 yılındaçokbüyükbirtoplantıdüzcnlcdik. Katilım mua/zamclı. Fakat çoğumu/.un politik bir geçmişi olmadığı için ne halklailişkilcrdenanlıyorduk.ncbasınıyönlendirmcy i biliyorduk. Basından bu konuda yararlanma sonradan harckcl gcniş.ledikçe ortaya çıktı, Shirkat Ciah kadın harcketinin bağımsı/lığınısavunmasıyla, lcministçıkışlarıylaönemlibirbaskıgrubuolu:>turuyordu. Kadınlar için birkaynak yaratma merke/i gibi çalısıyorduk.Hcrtürlülalebikarşılamaya gayretcdiyorduk vebirdayaııışmaağıoluy lurmuştuk. Türkiye'deki kadın harckctiylesi/.inanlattıklarım/ arasmda paralelliklcr var. Öncelikli bir Pakislanlı ve bir I ürkiyeli kadın olarak herikimi/de"İslam Kiiltiirü"nün hâkim olduğu toplumlarda femini/m yapmaya çalışıyoruz. Bu bir yandan şöyle bir kolaylıkda getiriyor: Birbirimi/.insö/ünü kolay ve çahıık anlayabiliyoru/., so> runlarımı/İK n/e>i>or...amailkeldeki ayrılıklardan birini, I ürkiye'deki kadın hareketi içjndegüçİü bir milliycl^i akımın vaıiığı olarak anladım. LllkenİAde,budeson yıllarda yaşanan laik/milliyetçiler ile İslanıcılar arasındaki kutııplaşmaya ben/.er bir karşıtlıklan sö/.edilebilir nıi? Mılliyelçıük Pakıstan 'da çuk nnde gelen bir düşüncc akıını dcgil. Söıııürgeciliktenkurtulu^lamilliyetçilik bir süre için güçlennıi^li. ancak sonradan Islaıııla^lınııa programıyla ycrincdoğulslaın kiillürii lc/leri geçirildi. Yanı bı/ daha çok Islam referansçerçevesi içindckalıyoru/. lîi/dcde sekülaristlcrlc İslanıcılar arasında bir çatı^ma yaşanıyor. Şunu unutmamak lazım ki, Pakistan'da tüm dcmokratik kurumları yıkanlar yinc sekülarist darbeciler ve silahlı kuvvetlcroldu. Daha sonrada Islamlaslınııa programı ağırbastı. DERGIDEN MerhaİHi, Bu haftuki dergimizin kapuğınüa, mitifiin içinden ^clij) sivil İHifkahlınnm cn tcnn'l notasınıı dönüşmüş Ştınar Yıtrdcıtapan ın vaşcımöykıhiinı'i okııvaccıksınız. Ankanı Merkcz Kapcılı L'czacvi ndc neler yaptığını, nclcr düşündüğünii tız çok kestirebildigimiz Şaııar Yıırdatuptın 'ın anlamsız tııtııklııluğıınıın hir an öncv son bıılmasmı hckliyorıız. Onıın lııtıtklanması üzerine sayısız yazı yazıldı. Ama Rerat Günçıkan ın yakınlanyla konuşcııcık ortaya çıkurdığı portrede hambaşka ayrıntılar bııhıcaksınız. Şanar ın ^iizel bir fotoğra/ını cırşivimızde bıılanuıdığınuz için ürkadcifimız Mıısa Kart 'tan yardıın istedik. O da biitün bir gihninii Şanar 'a avırdı ve kapuğınuzı çizdi. Kısa bir süre önce Istanbııl 'da çoğunluğunu şeriat vasaları altında yaşayan kadınların ohıştıırduğu bir toplantı yapıldı. "Sınırlar Ölesi Kadın Dayanıymast "na katılan kadınlardan ikisiyle Yaprak Zihnioğlıı konııştıı. Pakistanlı h'arida Shaheed ile İranlı Homa Hoodf ar neler yaşadıklarını, nasıl baskaldırdıklarını anlaltılar. Çoğıımuz için bir yabancı olan Norveçli öğretmen ve çevirmen Johanna Sclıwartz'/ llalim Sptılar yazdt. 60 yaşında bir molosiklete kavustuğıtnda kilomelrelerce ötedeki Tiirk meklııp arkadaşına /ötoğraftnı • \ göndernıeyi ilımal elmeyen bu lıayat dolıı kadın ne yazık ki arlık yaşamıyor. Nâzım Hikmet leıı Norveç diline çeviriler vapcın Johanna Sclnvaıiz ı hiz çok sevdik. Daha vakından tunıyaınadığımıza da hayıfhındık. Heın Istanbullulara. fıem de Ankaralılara ser^ileriyle ayııı günlerde ınerhaba diyen Komel 'le Ankanı da Nevin Ünalın konuslıı. Önümıizdeki lıafia veni bir Cıınıhuriyet Dergı de bulıışmak ıımııdııyla... İpek Çalışlar CUMHURİYETDERGİ İMTİYAZSAHİBİ BERINNADİ• BASANVEYAYAN: YENİ GÜN HABER AJANSIBASIN VE YAYINCILIK A.Ş. • GENFL YAYIN YONETMENİ ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRU' HİKMET ÇETİNKAYA •YAZIİŞLERIMUDURLERİ DİNÇ TAYANÇ, İBRAHİM YILDIZ (SORUMLU) • YAYIN YÖNETMENİ: İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YONETMEN: AYNURÇOLAK • REKLAM: MEDYA C haraçı ve l.ahor'da kadınlar içîn bir kuynak merkezi olan ve kadını kendi kendine yeterli hale getirmeyi hedejleyen Shirkat Ciah 'da $ef koordinatör. Ulusal kadın lobisi Eylem h'orumu kurucu üyesL FARİDA SHAHEED Nüfusunyüzde95'inin Müslümanolduğu birülkePakistan.Bunabirdelslamlaştırmayıeklersenizbi/imkonumumuzaçıkça ortaya çıkar. Ancak Islam'i dcğişmezbirbiçim olarak ele almamak la/ım. Din kavramı da dcği^cbilir, evrilcbilir. Sistemin içinden mi dışından mıdircncceğizsorusunagelince.bu ikiliği ben canlı olarak yaşıyorum. Bu hiçdc yabana atılacak bir konudeğil. Ancak bizler günlük hayatta kadınların Islam'ın içinden dahi nasıl mücadele cttıklerine, nasıl direndiklerincgö?lerimi/i kapamak istemiyoruz. llattajbuörneklerbızigüçlendiriyor. mutlu ediyor. Süt veıen anne örneğini toplantıda anlatmıstım.Buracladayincleyeyim. Pakistan'da gcnç bir anne yeni doğmus bebcğini em/irirken kocasının bir kadınla daha cv lenmckistediğiniöğreniyor.Önccitiraz ediyor, kocasını vazgeçiremcyincckabul ettiğini eve gelmelerinisöylüyor. tkisinin birlikte geldiğigünonlarımisafirodasınadavct ediyor ve çay yapmaya gidiyor. Mutfakta göğsünden sağdığı sütü hcr ikisinin de fincanlarına boşaltıyor ve kocasına ve eşine ikram ediyor. Çaylar bitincc ayağa kalkıp: "Bu iş bu kadar!"diyor."Şimdiartıkikinizdesütkardeşsiniz.çünkübenimsütümüiçtiniz.bendesi/inanncnizim.Sütkardcijlerolarakevlenemczsiniznikâhınızdüşcr. Hatibakalımşimdi hcrkescvine!"diyor. Buöyküyüduyduğumdasevinçtenyerimdc7ipladığımıhatırlıyorum. Kadınların çok deği^ik direnis biçimlcri olduğunu unutmamami7gcrckiyor. Homa Hoodfar: İranlı kadın molladan hesap soruyor BugüDkü İran'da kadınların gcrçekdurumunu nasıl değerlendirivorsunu/.? Bugün Iran'dakadınlarındısgörüniişünclcchkkatı çekcn en büyük değisiklık kadınların örtünmcsidir. Devlet kadınların kapanmasını zorunlıı hale getirdi. Peçe takmayan. çarşaf giymeycn kadına 70 değnek cezası var. Scçmeözgürlüğümüzelimizdenalındı. Negiycceğimizckarar vcrcn devlel olmamalı. Biraz geri gidorsek; I979'da İran'da>asanaıı radikal reaksiynna hen buna i/.nini/.lc dcvrim deme>eceğim vc Şah'a kar>fi nerede>se tüm sınıflar kalılırken, /aferden soııra llumev ni ve İslamcılar'ın öteki siyasal grupları alt ederek iktidara hâkim olduklarını gördük. tlemen ardından da bir temi/.lik hareketinc giriştiler. Bü(ün bunları yaparktn Humeyni kıırdıığu totaliter rejimi gcrekçelındirebilmek için antiemperyalizmi öne çıkarıyordu. "Amerika ve İsrail şeytanına karşı" en sağlam duruşu kendisinin ve yandaşlannın gcrçcklcstirdigi varsay ımını sürekli olarak işlcdiğini hatırlıyorum.O yıllarda bir İranlı arkadaşım bana anncsiııin durumunu anlatmıştı. Annesi Şah /amanında laik ve sosyal demokrat eğilimli bir öğretmendi. Arkadaşım annesinin Humeyni'nin anticmpcryalist söylcminden çok etkilcndiğini ve "Ne yapalım, eğer Amerika ve Rusya'ya karsı direnmek için« Vatanseverler, insanlar, doğaseverler, toprak erozyonu size sevebileceğiniz hiçbir $ey bırakmıyor. Bu da belki sizlcrin önüneöncelikle Islam ile mücadeleyi ya da "İslam içinden" mücadeleyi getirtyor. Bu konferansınençoktartışılan konulanndan biri de "sistemin içinden mi dışından mı mücadele edileceği sorusuydu. İranlı Homa Montreal Concordia Oniversitesi HOMA HOODFAR Heifer''in ve si/.in anlattıklarınız Sosyoloji Bölümü 'nde profesiir. sanki "her ikisi de" yanıtını doğru Islam hukukunun İranlı kadınlar üzerindeki etkisi, Kahire'de luyorgibiydi. kadın ve kalkınma gibi konular üzerine çalı$malan var. T.E.M.A. Türkiyc Hrozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı TeL (0212) 281 10 27 (0212)26X09 85