Katalog

18 ( l ' M H U R l Y l . r DF.RGİ Kcdiler, az bulunur bir manzara, kötü kadınlar ve kötü adamlar, geniş sokaklar, travestiler, sanatçılar, inmesi de çıkması da incelik isteyen merdivenler... Işte burası Cihangir. Tarihini anlatmaya kalksanız 1673'lere dokunmalısınız. Yangınları, kürek yarışlarını, eski konakları, yeni betonarmeleri, naracı tnce Arap Mehmed'i Kaygılar değişmi$, evler terk edilmi$, Beyoğlu 'nuıt ağaları tarufındun satııt alınmayu başlamış... Bazlamacı Apt. işte o günlerden kalnıa. düşünmelisiniz... Basamak basamak Cihangir YAZI VK FOTOtfRAFLAR: KMEL ERATLI gün,pazartesiyedenkgelen 1681 yılıııın6Temmuz'unda ya/ılı tarihimi/cgecmiş.olanilkkürekyurışları yapılıyordu. Padiş.ah ve ınaiycti Fındıklı'ya.CJünırükemini yalısınateş.rifbııyıırdular. Tahminimizodurki.C'ihangir'de,konaklarımnbahecsindekcyifçatan cfendileryarıs.ı,haremlen vehizmetlileri ile birlikte izledilcr. Çünkü, taracalı bahçelerdcn birindc oturulduğunda, yarıijin başlangıç yeri olan Kadıköy dahi net birşekildegörülüyordu. Denizyoluile 1673yılıncia Fındıklı'yagclcn Antoine Cîalland. huradaki dağın sırtında taraealardanolu:>aııbirbalıceyi vckonağını ziyarct etti. Bahcede hircok fıskiyclcr, oldukca gü/el birceş.me, portakal agacları ve dikkatc değer birçicek baheesi vardı. (ialland, vcvrcyi pek beğendi ve lâlcç. iccginin bu kadarçok ce^idini ıle ilk kezgördü. Konak, devrinilerigelerîlerindenbirzatımuhteıeme aitti. Biıbirine çok yakın olan bu iki tarihsel alıniı ile tamnılamaya calışjığımız yer Cihangir. Peki.bııgün, "Cihangir" denincencgelir aklmı/a? Kediler, esj az bulunur bir manzara, kötü kadınlar ve kötü adamlar, geniş sokaklar, travestiler, sanatçılar, merdivenler, birbirindcn güzelbinalar,azınhklar,zenciler,satasatabitircıncdiklcricşyulan ilecskiciler,delisaraylılar vesemtinyeni nıeraklıları cntelcktüellcr... Cihangir, Istanburdaolmaktanhazduyan, ama pek de ortacla görünmck istcıneyenler içiıı geıcek bir siğınak. lIıı önemli merkezleıin yanı basjinda biitün taıih yazıcılarınadirenen birsenıt. Gecmi^iylc ilgili bilgi devsjnııek scvdasınadüijerseniz,hayal kırıklığına uğıarsmız, cünkü sürckli gizlenir. Kiınleryas.ar, gcli^cn ulayların içindc nasıl yeralır, hemen hiç anlatılma/. Sanki istanbura.^öylebirbakması içingörevlendirildi veoda.nıavimavibakardururkayalıkbirtepeden.Ncsevinçli,nehüzünlü,hicbirİ!jaret 4İ':" yollanıazkendisincdaır. Uysasokaklannda bırazdola^ırsanizgörcceklerinizbirbirikimirı güne yansıması ve mcraklandıracak sizi. • • • Evliya Çelebi'nin Cihangir'i... Sayl'aları karı^tırdikçahissedilen, uzun süredevlet ilerigclenlerininınckânıolduğu. Hayalinizde yaratm^k zoruıida kaldığınız Cihangiröylebiryerdi ki, birzamanlargörü1 len o 'naho. » kadınlar'ın dahi göstcıi;)li konaklarda.hi/.ıııetlileri ilesalındıklarınıdÜ!>ünürsünÜ7. Biiyük bahçeler içindeki görkemli konaklarkarşılarsizi. Ayaktakimı dola^mazsokakaralarında,dolayıs4y]agünlükgeliijmelerclen uzaktır. Akşamdah alcsjama ağırlar, giincdiokiijturanhafjmetlilerini. Re^ad Ekrenı Koçırnun"PatronaHalil"isımliedcbi romamndadadogrulamrbubilgilcr. Kitapta, hsiıcibaji MuhsınÇelebi'ninCihangir'de, setler üzerine kurulnuı^ bir bahce ivindeki konağı ve MııhsinÇelebi'nin bahceyeserili birhasir üzerinde sabahkahvesi içmesiayrıntilarıylaanlatılır. Ayaklanmanın eneivcivligünüdürveosabahkahvesinden sonraMuhsinÇelebi'yigörcnolmaz. Patrona Halil veçapulcuları kalburttstütakımını fenahaldcbasar. Semtlc ilgili en eski bilgiyi Evliya Çelebi aracıligıyJacdiniriz.Odanaınlıbirki.'jidirki, her söylediğine güven olmaz. Ama biitün araştırmacılar da ona bir göz atmadan cdcmezler.Üstclik.tartı^malı görünsedahi her söylcdiği.sıksıkdikkatealınarak satıraralarınayerleijtirilir. Çelebi'yegörc, Fındıklı Mahallesi mamur bir yerdir ve oradan Cihangir'e muntazam merdivenlibiryol vardır. "MehmedAğaCamiidibirrdekidik;sokaktan,yüzkademdetaş mepdirvenlebirsaattezorçıkılır. Niccyiğitlcr hiç dinlenmeden çıkmaya ç,alışmışlarsa da basjaranıaını^lar" dcr. Bazı kapı önlerinde dinlenmcyerleriolduğunudaekler. Yine Kvliya Çelebi'yegöre"lkindiden sonrabütün eenıaat,ahbaplar, dostlartoplanarakdenizdeyüzen gemilerı seyrederler." Fındıklı'nıneskiadı Ajantios'tur. Buradan Taksim'ecıkan vadininadı iseFındıklıdeıe olarakanılır. Argyropolisyaııi Fındıklıdere, Bizansdönemindedinibakımdanitibarlıbir yerdir. Bizunslılara Hıristiyanlığı vaateden Aziz Andrc.oradabirtapınak in^aetmi^tir. Asjağıları fındıklıkoldıığunagöre sulak.bereketliycrlcıdir. Eh.tepeyedeancakmanzarası ieinçıkılırki.budapeksıkyapılacakbir iijdeğildir. Semte isınini vercn Şehzade Cihangir, 1553 yılıııda babası ilcgittiği llalep'teölür. Daha 22 yaşmdadır ve hastalığına bir türlü çarebulunamamı^tır. llürrem Sultan ve Kanııni üzgündürler. Şöyle, cihannuma bir yerdebircamiyantırırlar, enküçükoğulları anısına. Böyleeclstanbul'undörtbiryanını ballandıra ballandıra anlatan seyyahların "l^tcoradadaCihangirisimli bircami vardır" diyerek geciştırnıclcıine de, bilmeden önayak olurlar. Yeıinde. bir pagaıı tapmağı daoldugusöyleneneaıniyi, 15591 560 yıllarında MimarSinanyapar. Tarihiboyunca beş kez yanar vc onarılır. Son yanı^ında ise II. AbdülhamidtarafındanSarkisBalyan'a yaptınldığı söylenirscdcbubiraztartı^malı birbilgidirvedoğrulanıııa/bir türlü. Semt.Cihangirve Piirtela^ Hasan f.fendi isimli iki ayrı mahalledenolu>ur. Adını aldığı sokağın üzerinde, bugündcgörebi leceğiniz Pürtela^ Hasan Efendi 'nin ees;mcsi, kendisincçöplük muamelcsi yapılsadahi ayakta durmaktadır. Üst üstc dökülen astaltlar yüz.ünden de biitün benzerlcri gibi giderek yeraltınagömülmcktedir. (Sanırımönüınü/deki yü/.yılda"lstanbul'un Yeıaltı Çcsjmeleri" isimli birealı^mayapmakgerckeccktir.) Cihangir Camii'ne biti.'jik kiiçük keıncrli ee;,me ise IV Murad'm musahiplcrinden SilahdarBıyıklı MustalaPaşataralnKİaıı 163S yılıııdayaptırılniüjtır. Yineeanıieevresindc, güniimüze ulaşamayan sübyan nıektebi ve tckkc bölüınleri olduğu da söylenir. Yangınlar ve Cihangir... !jeyh Hasan BurhaneddinCihangirî, Halvetîligin Cihangirî kolunun kurueusudur vc CihangirCamii'nimeskentutmu.'jtur. Tekke, 19. yüzyılın ikinci yarısında Halvetîligin Cihangir Arslanyulağı sokağının yulnızlığını şinıdi çöpler anlalıyor...