Katalog

13 AGUSTOS 1995. SAYI 490 YAŞAM 7 lan görkemli çiftekapı düzenini.etkileyici merdivenlerini görmek insanışaşırtıyor.Zaman.mekânbirbirine karışıyor. Zaman hep ilerliyor; ama acaba hcp ileriye mi gidiyor? KarVÜ ^ Kmlllğl ö GeorgeThomson, Mousolosaile Savaşı için karar verilmesi kararıysinin bu kısa tarihinde anaerkinin lailgili...KaryalılarPershâkimiyegüçlü izlerini buluyor. MousotinekarşıEgeittifakınakatılmakve los'un. muhtcmelen Strabon'un savaşmaya karar vermek için Labsöylediği geleneğe bağlı olarak ayranda'da kutsal havuzun başında nı 7amanda bir rahip kral olması, toplanıyorlar. Rahipler fal bakıyor. Kulakları küpeli balıklar Labranda'dakı Andron'lar (erkekleKutsal balıkların işaretlerine göre Labranda. kutsal bir kente, örnere ait oturnıa, konuşma ve ortak eğ savaşa girme kararı veriliyor. Ya balenme mahalleri) dikkatinizi çekiğin yakınındaki Miletos'un kutsal lıklar yanlış işaret vermiş ya da rayor. kenti Didima ve buradaki ünlii hipler yanlışyorumlamışolmalılar Apollon tapınağına göre küçiik, saki Karyalılar savaşı kötübirşekilde Siz bunları düşünürken Osman de. Ama sondereceetkileyiei. EtkiGürsoy. kaşlagözarasında.Mousokaybediyor.Labranda bu yamltmasindc coğrafyasının payı büyük ollosailesinin bütün "kirli çamaşırlanınbedelini.negarıptirki Karyalımalı. Kentin hemen arkasındaki rını" yan gerçek, yarı masal ortaya lar elinden değil Perslilerden görüüzerinc Zcus heykeli konmak için döküvcriyor. Idrius Mousolos'u yor; baştan aşağıya yakılıyor... nişaçılmışyüksekçetcpevchemen Labranda'da nasıl zehirlemcye Tarihvetarfhsizlik altından kaynayan su, Labranda'nın kalktı.Mousolosnasıl Milas'akaçbüyük olasılıklaçok öncelerdenbetı. Ama orada tekrar nasıl zehirlenLabranda'dan ayrılma zamanı geri bir kült ycri olduğuna işaret edidi. Sonra Idrius Artemisia'yı nasıl liyor. Osman Gürsoy. veda ederken, Labranda'da kıstırdı. Sonra onu yor. iki ay sonra emekliye ayrılacağını Alinda'ya nasıl sürdü. Ada Idrius'u Karya döneminin Labrandası'nsöylüyor. Inanamıyorsunuz. O Labnasıl tasfiyeetti vb... da da bu su çok iyi kullanılrandasız ne yapacak. Labranda onmış. Bir stoa önünde kurulu suz ruhunu. hâlâ soludugunu nasıl Güneydeki "sarayı" geiki katlı bir çeşme yapısı suzerken orada Osman Gürduyuracak? Bunu duyunca acaba yun ne kadaröncmli olduğusoy'un ba/ı harabelerle ilgiLabranda'nın kutsal suyu kcsilip nu gösteriyor. Bu dönemde li ek açıklamalan duyulukent yok olacak ve Osman GürLabranda birtapınma ve kııtyor; "Bu bir Roma duvarıdır. soy'un da rahiplerce verilen görevi sanma ycri olduğu kadar, bu Bu da bir Türk an duvarıson mu bulacak diye kehanetinizi türden kutsal yerlerdeki gibı dır".... "Budaaltınışsenelik daha da ciddiye alarak endişelenibirbilicilik, fal bakmayeribirTürk evidir. Özelliği buyorsunuz. Anıayardımcısı Ibrahim dir de. Fal, giriş kısmmdaki radaki taşlarla yapılmış olAkyar; "O duramaz aşağılarda. Yikutsal havuzdaki balıklar masıdır." Anlıyorsunuz ki ne çıkar buraya" diyerek biraz su köylülerayılarkovanlarazayardımıyla yapılırmış. Baserpıyoriçinize.. rar vermesin diye, oradaki lıkların süslendiği, kulaklaOsman Gürsoy'u tanıyınca bir taşlarla yüksek bir duvar örrına altından, gümüsten kükentin tarihinin nasıl oluştuğunu ve müşler. Ya da civardaki köypeler takıldığı söyleniyor. nasıl sürdürüldüğünü daha iyı anlıGirişkap.s.n.nyan.ndakies Tapmağa yapılan tahılbağ,$lan bu ta}ta ölçülürdü. 'ülerden birisi bir ara Labyorsunuz. Bir kenti scvmek, benimki bir binadan dönüştürülranda'da ikamete karar versemek, tanımak için çaba harcamüş bir şapel bu kutsamanın daha miş ve bir ev yapmış kendisine... baglı olan bu kent su tüınden kesisonraları RomavcBizansdönenıinlinceyokolupgidccek mi acaba, di Ama bunlar da Labranda'nın tarihi mak, korumak... Böyle olunca o kcntle yaşanıyor, böylece insanın ve dc de sürdüğünü gösteriyor. LabOsman Gürsoy için... Aynı sestonu ye diişünmeden edemiyor insan... kentin tarihi birikiyor... Kent yüzlerranda'nın kutsal suyıı artık iyice ve aynı ciddiyetle anlatıyor bunları Mousolos'un sırian azalmış. da... Aslında Labranda'nın tarihini ce, binlerce yıl sonra bile yaşamını sürdürebiliyor. Osman Gürsoy'u taKaryalıları ve dinsel bir merkez Birzamanlarçeşmelerden giirül yeniden keşfedilmesiyle, kazıların nıyınca Istanbul'un.başkakentlerin gürül akan, kutsal havuzdaki balık oiarak Labranda'yı insanlık tarihi başlamasıyla, kendisinin bekçi olve tabii buralarda yaşayan bizlerin ların içinde yüzdükleri su şimdiler bakımından öncmli kılan Kral Momasıyla ta bugünlcre kadar getiriusolos veailesinin, eski Mısır'da ol yor. nasıl bir tarihsizliğe mahkuın edilde bir hortumun ucundan ancak duğu gibi, içten evlenmeye dayanan akabiliyor... Yaşamı bu kadar suya En dramatik olan öykü Ikinci Pers diğini daha iyi anlıyorsunuz.^ bir düzen için yaşamaları. Mousoloskızkardcşi Artcmisiailccvliydi. Erkck kardeşi Idrius ise öteki kı/kurdeş Ada ile ev lenmişti. Üçüncü erkek kardeş Piksodoros'a isc evlenecek kızkardeş kalmamiştı. O da bunun acısını fena alacak daha sonra Pers kralının kızıyla evlenerek tahta geçecekti. Mousolos çocugıı olmadan ölünce yerine karısı Artemisiageçer. Kocası için Bodrum'da dünyanın ycdi harikasından birisi olan "Mousolcion" anıt mezarını, Türkçe söyleyişiylc "Mozole"yi yaptırır. Daha sonra Artemisia'nın yerini Idriu.s. onun yerini de karısı ve kızkardeşi Ada alır. Piksodoros, Pers desteğiy le bir ara kral olursa da Büyük IskenderEge'yı istilaedince Ada'nın isteği üzerine Piksodoros'ugörevinden alır ve Ada bir kez Labranda 'nın çefitıeleri kupkuru. Arkada kutsal kaya ve mezur odası. daha kraliçc olur. Labranda 'ya bııgiin, resimde gördüğiiniiz kapıdan giriyorsunuz Ibrahim Akyar göğsündeki rozeti ve giysileri ile gerçek bir bekçi havasında. Bu işlemler tamamlanınca Osman Gürsoy görünüyor. Başındaki "Bekçi" kokartlı şapkası olmasa onun görevli olduğunu anlamanız mümkün olamaz; günliik giysileri ve görünüşüyle civardaki köylerden gelnıiş birisi sanabilirsiniz... Önce sizi bir iki yokluyor. Eğer gözü tutarsa önünüze düşüyor, sizi Labranda'ningizemlerinedoğrubiryolculuğa çıkartıyor ve anlatmaya başlıyor. Hem de bazı turist kılavuzlarında, hatta Britannica ya da Larousse gibi ansiklopedilerde bıle üzeri örtülmüş.terbiyeedilmişöykülerideğil gerçek Labranda'yı anlatıyor... Labranda, Karya krallığının dinsel merkeziymiş. Kutsal birkent; bir rahipler ve tapmaklar kenti. Aynca Karya sarayının yazlığıymıij. Kral ve kraliçeler sıcak bastırınca esintili, ferah yolunu tutarlarmış. Strabon, Labranda'yı şöyle anlatıyor; "Labranda kentten (Milas'tan) uzakta, Alabanda üzerinden Mylasa'ya ulaşan gcçidin yamnda. dağ üzcrinc yerleşmiş bir köydiir. Eski birşapel ve birZeus Stration heykeli vardır. Bütün çevre halkı tarafından kutsanır. Üzerinde, onların kutsal tören alaymın yürüdüğü ve kutsal olarak tanınan, şapelden Mylasa'yakadartaşdöşenıelıbiryol vardır. Rahiplik görevi yaşam boyunca kentin en seçkinlcri tarafından yapılırdı..." O coğrafyaya, o doğal estetiğe kutsallık yaraşmış doğrusu. O taş döşeme kutsal yol, büyük olasılıkla bizim geldiğimiz tozlu yoldu. O tozlar içindeyürüyen bir kutsal alayı düşünmek... Sonra kentin bugünkü iğreti çitten kapısından sonra, o taş döşeme yolun kente girişini, kentin Alinda ve Milas tarafına açı Labranda bir rahipler ve tapınaklar kenti. Bu kentin fala merakh insanları anlatılara göre kulakları küpeli kutsal balıklardan sorarlarmış.