Katalog

18 CUMHURlYET DERGİ Meksika'nın efsanevi devrimci ressamı Diego Rivera Hem kadınları, hem devrimi çok sevmiştL. ^ Çok ünlü bir duvar ressamı. t/Fırtınalı yaşamıyla efsane olmuş bir devrimci. ^ Frida Kahlo 'nun kocası ve en büyük tuikusu.. ŞÜKRAN YÜCEL D evasa anıtsal eserleriyle Meksika'nın simgesi olmuş Diego Rivera. (18861957), yaşamı, devrimci idealleri ve hiç bitmeyen mücadelesiyle Meksika Devrimi'nın en önde gelen adamı. Ülkesinin sanat ve kültürüyle bütünleşmiş, insanını en güzel biçimde ifade eden Rivera, geleneksel Meksika ulusal kültürünün özelliklerini Batı sanatından da etkilenerek Başanlı bir biçimde kullanmış bir sanatçı. Duvar resimlenndeve fresklerindc Amerika kıtasının ilk büyük uygarlığı olan Maya kültürünün izleri gözlerden kaçmaz. Orta Amcrika'dan 10. yüzyılda Meksıka'ya göçeden Mayalar, devasa büyük lüktcki düztavanlı piratnitlerin üstüne büyük tapınaklar inşa edip içlerini heykel vc duvar resimleriylc süslemişlerdi. Mayalar, tanrıların doğamn içinde her yerde olduğuna inanıyorlardı. Meksika insanı doğaya bağlıydı. Bu anlayış onlann sanatına da yansıdı. lnsanlan, hayvanları ve tannlan birlikte resmettiler. Ve yirminci yüzyıl sanatını çok etkileyecek olan fantastik bir boyut ortaya çıktı. Mayaeserlenndesonralan Frida Kahlo, Tamayo, David Siqueiros ve Diego Rivera'yı etkileyecek olan rüya ve karabasanlan anımsatan gizemli bir yan vardı. Diego Rivera'da her şeye karşın gerçekçilik ağırbastı. Rivera'nın Meksika'nın sınırlannı aşan ünü Amerikan sanat çevrelerinin büyük ilgisini çekti ve sanatçı birçok kez Amerika'ya çağnldı. 1931'de New York'ta Modern Resim Galerisi'ndeki kisisel sergisi tüm izleyici rekorlarım altüst edince ünlü milyarder Nelson Rockfeller, Rivera'dan Rockfeller Merkezi 'nin girişine muazzam büyüklükte bir duvar resmi yapmasını istedi. Yeni Dünya'nın işçilerine devrimci birmesaj vermeyi isteyen ressam bu öneriyi sevinçle kabul etti. Daha sonra alevlenen büyük kavgadaböylebaşladı. Rockfeller, Rivera'nın sol fıkirlerini biliyor ve Detroit fresklerini tutucu çevrelere karşı savunuyordu. Çünkü bu sırada Amerikalı ünlü sanat eleştirmenleri Riverayı göklere çıkartıyor ve Mıkelanj'lakarşılaştınyorlardı. Hangi sanatsever Amerikalı milyarder bir Sistıne Kilisesi'ne sahip olmak istemezdi ki. Rivera, Rockfeller Merkezi'nin girişine yaptığı dev duvar resminde ikı karşıt dünyayı, zenginlerin ve işçılerin dünyasını çızdı. Resmin sol tarafında gece kulüplerindc ve sefahat alcmlerinde yüzen zenginlcr vardı. Son derece çirkin ve sevimsizgöstermişti Rivera onlan.. Ortada ise polisler... Ellerinde "lş istiyoruz" pankartları taşıyan işçileri copluyorlardı. Rivera'nın parlak sosyalızm düşü sağda yer alıyordu: Açlık, baskı ve savaş, işçilerin elıyle yok olacaktı. Duvar resmi henüz skeç halindeyken işçi lideri daha somutlaşmamıştı. Rivera'nın aklınabırfikırgeldi.Siyahbirçiftçiile beyazişçiyi vebiraskeribırleştiren figürLeninolmalıydı. iştekıyamet de o zaman koptu. Diego ve Frida iki devyaratıcu Karıkoca garip bir ikiiiydi. san yüzüne dönüştürülmesini istedi. Rivera Lenin'in resmini çıkarmak yerine Lincoln gibi bazı Amerikan önderlerinin eklenerek bir denge kurulmasını önerdi. 9 Mayıs 1933'te kalan alacağı ödenerek Rivera'nın işine son vcrildi vebinadanuzaklaştınldı. Duvar resmi, siyah katranlı kâğıtla kaplandı, önüne tahta bir paravan konuldu ve lobinin girişine ağırbir perde asıldı. Rockfeller Merkezi'nin önündc bu arada çok sayıda insan toplanmış Rivera'yadestek veriyordu. Rivera'nın eseri birandacanlandı, atlı polisler coplannı sallayarak kalabalığı dağıttılar. Radyoda kendısıy le söyleşi yapılan Rivera şöyle diyordu: "Bir Amerikalı milyonerin Mikelanj'ın eserini taşıyan Sistine Kilisesi'ni satın aldığını far/cdelim. Bu milyonerin Sistine Kiliscsi'ni imha etmeye hakkı var mıdır? Insanın yarattığı eser tüm insanlığa malolmuştur. Hiç kimsenin, sahibi bile olsa, onu yoketmeye hakkı yoktur." Rockfeller'in yanıtı: "Diego Rivcra'nın bitmemiş freski imha Fatura ve Rockfeller Rockfeller'ler o ana kadar Rivera'nın sefahat alemlerinde yüzen kapitalistleri, işçileri coplayan polısleri ve sosyalist atletlerle işçileri çizmesine karşı çıkmamışlar ve hattaSovyetlerBirliği'ndeki 1 mayıs kutlamalannı göstercn bölümü övmüşlerdi. Lenin'in resmi belirginleştikçe dedikodularyayılmaya başladı. 24 Nisan 1933'te New York 'ta VVorld Telegram gazetesi şu manşetle yayımlandı: "Rivera, Rockfeller Merkezı'nin duvarlarında komünizmi övüyor, faturayı da Rockfeller ödüyor!" Bu, savaşın ilk kurşunuydu. Nelson Rockfeller sanatçıya mektup yazarak, Lenin'in yüzünün bilinmeycn bir in "Oünyanm Meyvalan ". Toprak devrimini anlatan bu resim bir duvarfireskL(1926)