Katalog

6 PORTRE Tarihsel, kültürel ve turistik açıdan Diyarbakır'ı fotoğraflanyla belgeleyen Adil Tekin'in ürünleri artık tarihe mal oldu. Bu eski kent, Tekin'in objektifınde belleğini korudu. iyarbakır'ın dününü ve bugününü anlatan fotoğraflann altına baktığıtnızda, çoğu kez onun itnzası vardır; Adil Tekin. Günümüzde Diyarbakır'ın en eski fotoğraflanna sahip kişi de odur. 1930'lardan itibaren elinde makinesi, kısaca tüm Diyarbakır'ın fotoğraflannı çekti. Yıllardır gelenlere, gidenlere, yerlilere, yabancılara Diyarbakır'ı anlatmaya çalıştı. Hem kitaplan hem anlatımı hem de objektifı ile... Yanm yüzyılı aşkın fotoğrafçılık mesleğinin verdiği zevk ona yetmedi; gelene gidene rehber olup düştü önlerine; bu cami senin şu medrese benim, gezdirdi; surlara, minarelere çıkardı, çevrcdeki kalıntılara götürdü. Şimdilerin kimi ünlü doçentlerine, profesörlerine daha öğrencilik yıllannda yardımcı oldu, tezlerini zenginleştirdi. Prof. Halet Çambel'lc, Prof. Metin Sözen'le, Prof. Oktay Aslanapa ile Prof. Ara Altun ile tarihçi yazar Şevket Beysanoğlu ve daha niceleri ile Diyarbakır'ı, Mardin'i, Hasankeyf i, Dakyanus Harabeleri'ni, Birklin Mağaralan'nı gezdi,dolaştı. Asurlulann, Hititlerin, Artuklulann, Akkoyunlann, Abbasilerin, Osmanlılann geçmişlerini aradı, araştırdı. Fotoğrafın Diy arbakır' daki ustası D DR. İLHAN AKBULUT Adil Tekin günümüzde seksenini aşmış "Yaşlı Delikanlı"; ancak hâlâ o heyecanından bir şey kaybetmiş. değil. Diyarbakır'ın dar sokaklannı, medrcselerini, surlannı, camilerini, eski evlerir.i, konaklarını gezmektcn, kente gelen konuklan gezdirmekten zevk alıyor. Bir ycr hakkında bilgi istcndiğinde klasörler dolusu arşivlerini açıp istenen bilgiyi, fotoğrafları buluyor ve izah ediyor. Adil Tekin ıçın Dıyarbakır bir ömür. "Bu kenti seviyorum" diyor: "Akrabalanmın büyük bir bölümü başka yerlerdeler; çocuklanm, yeğenlerim, yurdun dörtbir yanına dağıldılar". Kimi asker, kimi eğitimci, kımi bürokrat, kimi tüccar Tekin'ın akrabalan. Ama o aynlamıyor kentınden. Akranı dostu azalsa da o Diyarbakır'ın havasını koklamadan, hamarat suyu içmeden yaşayamayacağını biliyor... Arada sırada Mardin Kapı'ya doğru yü Blr yaşlı delikanlı... Yaş engellemiyor. O,gelecek kuşaklarabırakmak üzereDiyarbakır'ıyinegörüntüleyecek (en üstte). Ulu Cami'nin doğu cephesidetarihte yerinialdı; üstelik. Adil Tekin 'in objektiflnden (üstte solda). Fotoğrafçekilir de Diyarbakır'ın karpuzu anlatılmazmı? (Üstte sağda) rümek. Dağ Kapı'ya çıkıp motiflerle haşırneşir olmak... tşte o zaman dünyalar onun oluyor. grubun çıkanna uygun hareket etmediği için başkanlık görevi kısa sürdü. Iki yıla yakın. tstifaetti. Bugün Diyarbakır'ın hayli sorunlannın bulunduğunu söyleyen Adil Tekin, Dıyarbakırlılann kentin temızliğine yardımcı olmamalarından yakınıyor. Öyle ya eskiden Dıyarbakır'da şehirli yaşardı. Onlar da kurallara uyardı. Herkes birbirınden utandığı içın kimse sorun yaratmazdı. Örneğın kimse çevresini, sokağını kırletmezdi. Herkes evinin, işyerinın önünü siler süpürürdü. Saygı ve sevgi vardı. Şimdi öyledeğıl. Şehirli kalmadı. Herkes birbirine yabancılaştı. Kimse kimseden utanmıyor. Kimse kimseye saygı, sevgi beslemiyor. tnsanlar sokaklannı, mahallclerini, hatta kentlerıni sevmez oldu. Adil Tekin meslek yaşantısı boyunca birçok ünlü kiiji tanıdı ve onların rcsimlerini çekme fırsatını buldu. Bunların arasında Atatürk'ün fotoğraflan da bulunuyor. Atatürk'ön Diyarbakır'a ilk teşrıfi, 1916 yılındaki Kolordu Komutanı olduğu döneme rastlıyor. Ikinci geliş,i ise 1937 yılına ait. Tekin, Diyarbekır adını Dıyarbakır olarak değısjtirdiği vecı/ hitabelerını bı//at Atatürk'ün ağzından dınlemiş. O /.amanlar 27 yaşında bir genç Tekin. Fotoğrafları çekerken yoğun kalabalıktan dolayı havaya kaldirdığı kolları vc makinesini bir türlü ındircmemesını unutamıyor. lsmet Paşa da Tekin'in objcktifiylc yakaladığı devlet büyüklen arasında. Diyarbakır'a geldiğinde çektıği bu tarıhı fotoğrafları hâlâ büyük bir titizlikle saklıyor arşıvindc. Ayrıca eski cumhurbaijkanlanndan Celal Belediye Başkanı Tekin Kendini Diyarbakır'a adamış Adil Tekin'in bir de belediye başkanlığı dönemi var. 19531954 yılları ve Demokrat Parti iktidarda. O zaman başkanlan halk dcgil, meclis üyeleri kendı aralarından seçiyor. O nedenle de sık sık başkanlar değişebilıyor. Meclis üyelerinin hoşuna gitmeyecek bir ış yaptınız mı ya da menfaatlerine dokundunu/ mu birkaçı bir araya gelip sizı başkanlıktan dü^ürebilıyor. Başkanlığı döneminde tatlı ve acı anılan var Tekin'in. Tatlı anılar verdiği hizmetlerle ilgıli. Acılan ise çoğunlukla hizmetlenn engellenmek ıstenmesıne ılişkin. Nitekim bir