Katalog

CUMHURlYET DERGİ. 24 TEMMUZ 1994. SAYI435 KADIN 9 Tam şu anda, durduğumuz yer Manolya Geçiti' nin köşesi ve Klavye Caddesi Daha aşağıda Tesisatçı Gezisi'nin Çeşmesi. Şu görünene bir bakın: Dev bir bide sulan fışkıran güneş ışıklanyla pırıl pınl. 3. Politikacılarmı? onlardan bizde yok çoktan lanetlendilcr. Asker yok ilahiyatçısı yok, hattabirtek fılozofbile. Ama kalabalık bir bahçı vanlar ordusu çömlekçiler, teknisyenler ve zanaatkârlar var. 4. herkasabanın merkezine bir salon yaptıkgeniş ve aynalarla kaplanmış Çocuklanmızı getirdiğimiz yer burası Yağmurlu günlerde. "Çevrene bak," diyoruz. "Bu, gücün kaynağıdır. İşte kahramanlar. tşte önderler. Şarkı söyleyenler Şarkısı söylenenler işte hepsi burada. "Bak ve gör Senınle nasıl da göz göze geliyorlar. Eleanor Arnason Çeviren: Nesrin Arman Ütopyacı bir şiir denemesi Sıradan insanlann ülkesi (John Lennon tçin) I. Sıradan insanlann ülkesine hoş geldiniz Bizim binalanmız alçaktır. Yollanmız bisikletler için yapılmıştır Limuzinler için değil. Anıtlanmıza gelince, onlar günbegün Yaşamın güzelliklerini kutluyorlar. Burada, büyük meydanda, bronzdanbirküp uzunluğu on metre Kimemi? Bilinmeyen ürcticisine fasulye tanesinin. Ve işte şurada, bulvann üst başında, akan su görüntüsü ağır plastikten yapılmış çeliklerleasılmışbirselam ev kadinlanna ve çamaşırcılara tarihin tüm evrelerindeki. Kaslı kollarıyla kadınlar nehirkıyılarındaçarşaflannıdöve döve yıkayan sizinle onurlanıyoruz! Unutmayacağız temizlik adına harcadığınızemeği! 2. Bizim sokaklarımız çiçeklerin ve sanatın adını taşır. daklaştırdılar. Ütopyalar çoğunlukla geleceği değil de yazıldıklan zamanın eleştirel panoramasını yansıtır. 19. yüzy ıl ortalanna doğru Flora Tristan, yazdığı "Işçi Birliği" adlı kitapta erkek ve kadın işçilerin eşit biçimde rol aldıgı bir birliği kurdular. Alternatif sistem arayışına iyi altüst oldu; çünkü bizler eziyete uğradık." Çağdaş And kültüründe, Puna hâlâ "kadınların hükümranlığındaki topraklar ve kadın toplumlarının merkezi" olarak geçer. Yöre köylerinin erkek sakinleri Puna'ya gitmeye korkarlar ve "Puna'daki kadınlar yaptıklarımızdan hoşnut olmazlarsa bizi taş yapacaklar" derler. öte yandan şu bilgiyi eklemeden de geçemezler: "Puna'daki kadınlar atalarımızın yıllar önce yaşadığı biçimde yaşıyor, geleneklerimizi, kültürümüzü koruyorlar." (VVomen In Search OfUtopıa kitabından) bir örnektir bu yapıt. Ütopyanın özüne uygundur, var olan düzenin değiştirilmcsi. Feminizm, gelişme süreci içinde ütopyalarla bcslcndi zaten hep ve bugünkü çağdaş konumuna ulaştı. lki yüzyıl önce ütopik sayılan görüntüler bugün yaşama biçimimiz artık. Northrop Frye, "Yeni ütopyalar," der, "biçimlerini derece derece yaşam içinde sabit yerlerini belirleyen toplumlann çözülme ve yer değiştirme harcketlerindcn türetmek zorunda kalacaklardır. Bunlar, bir felsefecininmantığıylageliştirilmiş kentler olmayacak; bunlar akıl kadar bedende, bilinç kadar bilinçsizlikte, otoyollar ve binalar kadar orman ve çöllerde, şölcnmişçcsinc yatakta köklcnmiş olacak." Ütopyacı düşünür, görevi olarak işte gerçek dünyadaki bu özgürlüğü ve zcnginliği bulmayı ya da yaratmayıgörür. Kadınların ütopya aray ışları sürccek. Ta ki düşlcdikleri o eşitlikçi, özgür vc insan doğasına en uygun dü/lcmibulduklarıana kadar. ^ Berktay: Erkekler, düşsel 'mükemmelliğe' kurallar, kısıtlamalar ve denetim aracıhğıyla ulaşmak istiyorlar. Fotoğraf: GARBtS ÖZA TA Y Kadınların bütün düşüncesi kısıtlamalardan kurtulmak! topyacı düşünce ve kadın ütopyalan konusunda bir araş%tırma yapmakta olan yazar Fatmagül Berktay' la konuşruk: Genel çizgileriyle ütopyayı nasıl tanımlarsınız? Ütopyaların ortak özclliği iyimserlik, eşitlik ideali ve paylaşmadır. Var olan düzenin eleştirisi ve o düzene altematif yaratma çabasıdır ütopyalar. Daha doğrusu, yeni ufuklar ve yeni toplumsal yapılar için başlangıç olabilir. Bu yüzden de çok öncmli. Ütopyanın kendisi onu arayış serüveni içinde değişir En ıyi, en mükemmel düzen düşüncesi durağanlık ve statikliği de banndınr içinde. Bireyin hayatının bir üst otorite tarafından herkcsin i Fatmagül Berktay kadın ütopyalarını Cumhuriyet DERGÎ'ye anlattı: Ü yiliği adına her alanda düzenlenmesi elbette sonunda totalitarizmi getirecektir. Klasik ütopyanın çelişkisidir bu. Eşitlik ve iyilik adına herkesin tek tiplcştirilmesi, aynılaştınlması. Bu aynılaştırmanın getirebileceği faşizm ve Stalinizm dcnemelcrinden sonra pratikte de yaşanantotalitarizme tepki olarak da bireyselliği öne çıkaran tcrs ütopyalar doğmaya başladı. Klasik ütopyanın aşka bakışı? Platon bile 'Devlet' adlı yapıtında bircyscl erotik aşkı ortadan kaldırmaya çalışır. Kadınlar vc çocuklar üzcrindc ortaklaşmacılık önerir. Sanatı da dışlamaya çalışır bu arada. Toplumun birliği ve dayanışması için tehdit olarak görür. Sanat vc aşk, bireyselliği özendirici unsurlardır çünkü.Islâmiyette de aynı mantığa rastlarız. Cemaat dayanışması önemlidir. Kadınerkck arasında doğabilecek derin aşkı tehlike olarak görür. Erkeğin poiigamisi ve kolay boşamabunu önkmeyc yöncliktir. Son yıllarda oldukça ses getiren ve yeni tartışmalar açan kadın ütopyalarının farklılıkları nedir klasik ütopy alardan? Kadın ütopyalannın en büyük farkhlığı, farklılığı doğal kabul etmeleridir. Biyolojik, toplumsal, krültürcl farklılıkları, kabul cdiptanıyorlar. Onları törpüleyip yok etmiyorlar. Bir denge kurmaya çalışıyorlar. Birey özgür bırakılıyor, aynı zamanda toplum çıkarları da gözetiliyor.^