Katalog

duruyor. Oysa bizim kaldığımız gibi kerpiç köy evinden dönüştürülmüş otellcrde yerel doku bozulmadan Nemrut'un konuklan banndırılabilir. Kahvaltıda otelin sahibiyle sohbet ediyoruz. Geçmiş yıllara göre turistlerin azaldığını anlatıp işlcrin durgunluğundan yakınıyor. Gerçektcn de daha önceki ziyaretlerimizde karşılaştığımız zirvcdcki heykeller arasında neredeyse adım atacak ycr bırakmayan Almanlardan Japonlara değin çeşitli uluslardan gczginleri bu yıl görmüyoruz. Yeni turizmci köylüleri sıkıntıya soksa bile, Batı'daki turistik tesislerin yol açtığı çevre tahribatı anımsandığında, tunst sayısının azalmasını "Nemrut'un şansı" diyc düşünmekten alıko'yamıyor insan kendini. Bu Nemrut'u kıskanan ve belki biraz da bcncil düşüncemizi eski kerpiç cvinde, kendi pişirdiği ycmekleriyle müşterilerini konuk gıbi ağırlayan yeni turizmci Karadutlu dostumuza açıklamıyoruz. Eski Kâhta Kalesl Karadut köyünden Kommagcne Krallığı'nın günümüze kadar ulaşan diğer kalıntıları görmck iizere bir minibüslc Nemrut Dağı'nın güneybatısına doğru yola çıkıyoruz. Yaklaşık beş kilometre sonra karşımızda kayaların üzerinde Eski Kâhta Kalcsi. Kayaların dıbinden gelen sular biraz ilerde Kâhta Çayı (Nymphaıos) ile birleşiyor. Kalcnin güney yamacındaki Kommagene'nin yönetscl merkezi Arsameia'da, ziyaretçileri 3.43 metre yüksckliktcki Kral Antiochos'un babası Mithradates'le kuvvet tanrısı Herakles'i el sıkışırken göstercn kabartma karşılıyor. Hemcn yanındaki dehlizin girişi üzerinde kayaya oyulmuş büyük bir yazıt duruyor. Yazıtın önündeki patika yoldan çıkılan tepedcn Eski Kâhta (Kocahisar) köyünün üst üste teraça gibi dizilmiş evleri görülüyor. Eskikâhta'daki ortaçağdan bu yana çeşitli uygarlıkların izlerini taşıyan ortaçağ kalesi de gezildikten sonra yorgunluktan bitap düşmüş durumda herkes. Fotoğraflar. HATİCE TUNCER Bizim Karadut köyünden başlayan ve minibüsle yaptığımız gezıyi, Eleneore Dörner katır sırtında Eski Kahta'dan Nemrut'a doğru yapmış. Eleneore Dörner 1951 yılında yaptıği kazilarla Arsemia'daki muhteşem yazıtı bulan Prof.Friedrich Karl Dörner'ın eşi. Bayan Dörner "Nemrut Dağı'nda İlahlar Arasında" adlı kitabında bu kazının öyküsünü anlatıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınlan'ndan çıkan kitabında, Nemrut Dağı'na yol yapılmasını biraz sitemlc karşılıdığını anladığımız Bayan Dörner "Otoyolunun yokluğunu fark etmedik bile. Kayalık dağlar arasından hayvan sırtında ilerleyişimiz, büyük yorgunluğu unutturan o ıssızlığın ve o yüce yalnızlığın anısı hıç silınmcmıştir bizde" diyor. Kommagene ülkcsıni bizim gibi bir güne sığdırmaya çalışanlara da bir çifl sözü var Bayan Dömer'in: "Nemrut Dağı zirvesine sabah çıkıp azıcık kaldıktan sonra öğleden sonra aşağıya inen gruplar gibi acelesi olmayanlar, yalnız çcvresine bakmayı bilen ve yavaş gezen seyyahlar ortaçağdan kalma yeni kaleyi görüp eski kaleye çıkarlar, orada ihtişamla tannlan selamlayan kralın yüksek kabartmalannı ve büyük kaya yazıtını hayranlıkla seyrederler". Kommagene ülkesindeki gezinti Arsamcia'nın on kilometre güneybatısında saray kadınlarının mezarlarının bulunduğu Karakuş tepesine doğru süriiyor. Antiochos'unkinc göre oldukça mütevazı küçük yığma taşlardan oluşan tümülüsün altında yatan kadınları, üçünün üzerinde boğa kartal ve aslan heykellcri bulunan sütunlar ölümsüzleştiriyor. Oüneş'ln doğmasını bakllyor tanrılar. Har gün, bir taş Içln blla yanl başlangıçlara g*b«.. Ve"H"harfl Nemrut'a dönüş Cendere Çayı üzerinden 2000 yıldır yol veren dört sütunundan biri tarihte kaybolmuş olan Cendere Köprüsü üzerinden. Roma lmparatoru Septimus Severus adına Kommagcneliler tarafından yapıldığı tahmin edilen köprünün altından geçcn kurumuş Cendere Çayı'nın yatağından hayvanlannı su içirmeye götürcn iki köylü kızı da yüzyıllardır burada unutulmuş gibiler. Krallar, kendilerini ölümsüzleştiren halklan adına ne bir sütun ne de bir yazıt bırakmış. Hitit, Hurri, Mitanni, Kommagene ve daha nice uygarlıkların gcçtiğı Adıyaman'dan döndüğümüzde Nemrut Dağı'ndaİci altardaki " H " harfınin ne olduğunu eğer helikopter pisti olarak kullanılıyorsa, dünyanın sekizınci harikası diye adlandınlan tapınağa zarar verip vermeyeceğini, Kültür Bakanlığı Basın ve Halkla ilişkiler müşavirliğine sorduk. Gelen ccvap yazısında bakanlığa bu konuda herhangi bir bilgi veya belge iletilmcdigi, konunun ivedilikle incelenmesi için Adıyaman Müze Müdürlüğü'nün görevlendirildiği bildiriliyor. Dergimiz baskıya girdiğinde bu araştırmanın sonucunu alamamış durumdaydık. Kommagene Kralı'ysa Nemrut Dağı'nda ölümlülcrin zararlanndan ruhunu koruyacağını sanmıştı: "Hierothesion yapısını zamanın zararlarına dircnecek biçimdc göksel tahtın hcmen yanıbaşında kurdurmaya karar vennce bu kutsal ycrı bütün tanrıların ortak taht yeri yapmaya da niyet ettım. Benim görünüşümün yaşhlığa kadar iy ı kalmış kalıbı, tanrının scvdiğı ruhu Zeus Aromastos'un göksel tahtına gönderdıkten sonra ölçüsüz zaman boyunca buradadinlcnecektır." ^ Adtyaman'dn yaşamın lüm rankl«rlnl gCrnıah oiası. Ikl kadının renkleri de yaşamdan yan Namrut'un eteklerinde Karakuş tepesl. CUMHURIYET Kommagene Kralı'nın mezarı bu tümülücün altında blllnlyor. Ama hâlâ ona ulayılamadı. DERGİ 17 T E M M U 2 1 9 9 4 S A Y I 4 3 4