Katalog

Laonardo da Vlncl'nln Hallç KAprOaO •sklsl. Ser Pietro di Antonio'nun, köylü kızı Caterina'yla olan evlilik dışı ilişkisinden doğdu. O zamanki kurallara göre, babasının mesleğine gıremezdi; çok ilgisini çektiği halde, doktor da olamazdı. öte yandan, sanatçı olabilirdi. Çünkü o devirde sanatçılar, varlıklı ve asil kişilerin koruduğu alt tabaka insanlarıydılar. Sanat, ızin verıldiği ölçüde yapılıyordu. Gençlik yıllarını Floransa'da geçirdi. 1482'de Milano'ya taşındı ve tüm yaşantısı süresince kendine en uygun kent olarak bulduğu bu beldeye yerleşti. Daha önce çağdaş sanatçılardan Botticelli, Ghirlandaio ve Lorenzo di Credi gibi en ünlülerıyle Floransa'da tanışmış ve 1472'de sanatçılığı "Sanatçı Nişanı'ylaresmenonaylanmıştıama Milano, onun ufuklarını genişlettıği en önemli kent olacaktı. Milano'nun egemeni, Dük Ludovico Sforza'ydı. Onunla arasın Insan FlgürUnün Orantılan. da, diikün 1499'da Fransızlar tarafından iktidardan indirilmesine dek özgün bir sanatçıpatron ilışkisi oldu. "Mağaradaki Madonna"yı yapması bu zamana rastlar. "Son Akşam Yemeği" (Last Supper) adlı Milano'daki en ünlii freskini 149598 yıllan arasında gerçekleştirdi. Bu arada, Sforza'yı onurlandırmak için 14 m. yüksekliğınde atlı bir savaşçı yontusu yaptı. ltalyanlarla Fransızlarıh savaş içinde olmalanndan ötürü bronz isteği karşılanmayınca yontuyu, kilden yaptı. Savaşı kazanıp Sforza'yı Lyon sokaklannda vahşi hayvan gibi dolaştıran Fransızlar yontuyu, oklara hedef tahtası yaparak yerle bir ettiler. Sforza'nın yenilmesinden sonra Milano'dan ayrıldı; Venedik'e, Floransa'ya ve Roma'ya gitti. Venedik'teyken anatomi ve matematik üzerine çalıştı. Zamanın en eli kanlı egemenlerinden Cesare Borgia'nın yanına "askeri mühendis" olarak girdi (1502). Orta ttalya'daki çalışmalan sırasında, Rönesans devrinin önde gelen yazar ve düşünürlerinden Niccolö Machiavelli (14691527) ile tanıştı, yaşamının sonuna dek sürecek olan bir dostluğu başlattı. 15O3'te Floransa'ya döndükten sonra geride bırakacağı en ünlü yapıtı olan Mona Lisa'yı yaptı. Floransalı bir ipek tüccarımn kansı olduğu söylenen modelın kimliği konusunda bugüne dek otuz kadar tahminde bulunulmuştur. Tabloyu kimseye vermeyen da Vinci, ölenedeksakladı. 1506'da Mılano'yadönen sanatçı, bu kez Fransa kralı 12. Louis'inemrinde olarak Charles d'Amboise tarafından bir kez daha mimar ve mühendis olarak işe alındı. önceleri fızik, hidroloji, jeoloji ve botanik dallanna ağırlık verdikten sonra, 151011 yıllarında anatomiyi ön plana aldı. Aynı zamanda, resim ve yontu sanatında çalışmalarını sürdürüyordu. Çevresinde çok sayıda öğrenci toplanmıştı. Bugün bile, öğrencilerinin ürünü olarak bılınen bazı tabloların gerçekte onun fırçasmdan çıkıp çıkmadığı tartışılmaktadır. Aziz Anne, Mary ve Çocuk adlı en önemli tablolarından biri bu devrin ürünüdur. 1513'te Roma'ya gitti. Oradahem Machiavelli'yle, hem de bu dostunun büyük etkisinde olan sanat ortamıyla karşılaştı. Vaftizci Aziz John'u burada yaptı. Leonardo da Vinci, Fran Maftaradakl Madonna. Laonardo farfclı yıllarda bu tablonun Ikl ayn yaralyonunu sa kralı 1. Franz'ın çağnsını kabul ederek Amboise'e gitti ve 1519'da ölene dekoradayaşadı. Leonardo da Vinci, kararlı bir vejetaryandı. Bu kararlılığı, et yememeyle bitmiyordu. Büyük bir hayvan dostuydu aynı zamanda. Anatomi merakı, at konusunda hayvan tutkusuyla birleşiyordu. Atların kas yapısı, hareketleri onun birçok siyahbeyazçizgilerinekonuoldu. Kadınlarlailgilendiğı halde, "mutsuz çocuklar yapma korkusu", onu eşcinselliğe itti. En azından, çağdaşlarından Vasarı ve Castiglione'nin saptamaları bu yönde. 12 pornografık tablosunun modeli Salai adlı delıkanlıya tutkun olduğu biliniyor. Leonardo da Vincı'nin nasıl bıri olduğu konusu, psikanalizin babası Sigmund Freud'u da epey düşündürmüş. Burada "Leonardo da Vinci: BırÇocukluk Anısı"adıylayayımlanan kitabında Freud, "Sanatçı olmak is temeyen sanatçıyı" annesinin memesinden Mona Lisa'ya dek inceliyor. Freud'a göre da Vinci, yetişkin yaşında büyük bir sinirsel bunalım içindeydi. Bu bunalım onun için, "Cinsel istekten ve sanatsal yaratıcılıktan, bilimsel araştırmacılığa, edilgen homoseksüellığe, proje isterisine ve ekonomik baskıcılığa kaçış" olarak ortaya çıkmıştı. Freud'un, da Vinci'yle ilgili yargısı kesindi: "Yapıtlaryarattı ve onlan yüzüstü bıraktı; aynen babasının onu yüzüstübıraktığıgibi." Yazımızı, 30 trilyon liraya patlayan bu sergide yer alan da Vinci imzalı notlardan biriylebıtiriyoruz: "Yaşamın armağanlan ve yeryüzünün güzellıklenyle yetinmeyen harisler, yeryüzünden yararlanamama ve güzelliklerine sahip olmama cezasıyla yaşamlarını berbatederler." Zaman nehızlı geçiyor, değil mi?... ^ DERGİ 1 0N İ S A N 1 9 9 4 S A Y I 4 2 0 14 C U M H U R İ Y E T