Katalog

25 ARALIK 1994. SAYI457 lirdi ki? Tabii, öpüşmcyi vc sıgara içmcyi dc öğreniyorduk ya da cn azından görüyorduk. Perdedc siyahbeyaz kocaman dudakların oral işlcvlerinî seyredıyorduk. Ancak zaman ilerledikçebunun, sinemadabizehiç öğretılemeyen tadını ve hazzını da almaya başladık. Büyüdükçe animatör olmak istedim. Resimleri kare kare hareket cttırmck bır yerdc tannsal bir işlev gibi görünürkcn öte yanda sınemada oturup tüm yaşamını fılmlcre bağlayan kiiçücük bir crkck çocuğunun egosunu da tatmin edccck bır işe benziyordu Ben Mickey Mousc'dan tam 4 yaş küçüktüm. Bu ncdcnle de 1937'dc galası oynayan 'Pamuk Prenses ve 7 Cüccler'i görememiştim. O günden bugünc isc, artık saçlarım bcyazladığı halde, hiçbir Dısney çızgi fılminı kaçırmadım. Eski ama bencc hâlâ en iyi olan fılmlerı Pınokyo, Fantezi, Dumbo vc Bambi ideal koşullarda, büyülenmiş bır çocuk olarak seyretmiştim. Birgcnç olarak savaş, filmleri dönemine rastgeldim. O günlcrde çızgi filmler cazibelerini vc başlangıçtakı masumiyetlerıni kaybetmeyc başlamışlardı. Birarkadaşımla, renklcrı vcçizgileriyleyarattığı kanşıklıkla gözlcrimi/i acıtan Alicc Harikalar Diyarında'ya gıtmiştik. Ünivcrsite yıllanndaydı. Çocuklarımla gittıgım çizgi filmler de oldu. 6O'lı yıllarda çizgi fılmlcrin hiç tadı kalmamış gibiydi. Gcçen zaman içindc ise artık torunlarım bana, vahşileşen vc teknik imkânlarla donatılan, garıp bır Rönesans PAZARIN PENCERESINDEN Demokrasi ve Gümrük Birliği SELÇUKEREZ vrupa Birliği" ile gümrük birliği konusundasurdürülentemaslar, m m Türkıycdc"ycterincedemokrasinin bulunupbulunmadığı ve"insanhaklanna saygının varolupolmadığı"tartışmalannayol açtı: Birgörüşcgöre.DKPmıllctvekillerinin mahkum edilmesi, ülkemizde Avrupa Konscyi'nin"lnsanHaklarının veTemel Özgürlüklcrının Korunması Hakkındaki Sozlcşme"siningcreğincebenimsenmediğini yansıtır. Bugcrekçc ilc hareket eden Yunanistan ve bazı diğer ulkelenntemsilcileri, Avrupa Parlamentosu'nda gümrük birliği görüşmclerimuınertelenmcsıkarannı aldırttılar. Bu gerekçc ve karar doğruysa Türkiye, DEP milletvekıllcrınınmahkumiyetıncyolaçan bazı anayasa maddclcrını ve bazı yasaları değiştirıpbumılletvekıllenniserbcst bırakınca,bu ulkcdcdemokrasi vcınsan haklarına saygı sağlanmı^ olur. Bu koşullarda da Avrupa Parlamentosu "gümrük birliği" ile ilgilı karşı çıkışına son vcrir! Böy le düşüncnler sadece Avrupa Parlamentosu'ndadeğilTürkiyc'dedevardır: insanhaklarıbakanlığınınkurulmasıiçin yapılanacilgirişimlerinardındabugörüşyer alır. Bu düsüncc tarzı yanlışlır. Yasaların değıştırilmelerı.yada daha çarpık bir yol ızlencrckyasalarauyulmaması.birülkede insan haklarına ve demokrasiye saygıyı sağlamaz! Bir ülkededemokrasinin, insan haklarının hangıboyuttavarolduğu,yasalara,tüzüklere bakılıpsaptanamaz. Eğerbuböyleolsaydı Pakistan'ınkuruluşundayürürlüktebulunan "kişinin dinini başkalanna tanıtıp benimsetmesinc olanak sağlayan" maddeye bakıiarak, bu ülkcnin, dini hoşgörüsü en geniş Islamülkesiolduğusonucunavarırdık. Bir ulkcdc demokrasınin ve insan haklarının varolupolmadığını.hangiyöndegeliştiğini gösteren başka ipuçlan vardır. Bunlanndoğru olarak saptanması o ülkedc dcmokrasinin gelişmesini, ınsan haklarına saygının yer etmesiniistiyorsakızleyeceğımızdoğru yolun ne olacağını bulmamıza yarar. Bir ülkededemokrasıninvc insan haklarına saygının düzeyininanlaşılmasııçin iyi tasarlanmışveuygulanmışanketlere, edebiyatın ve diğer sanat escrlerinin yansıttıklannabakılması gerekir. Türkiye'yi, bu ülkedeki insan haklanna saygının düzeyini aıılamakıçınMahmutMakarı.MuzafTer Buyrukçu'yu.TarıkDursun'uokumak gerekir. Sonra gazctchaberlerine,okuyucu mektuplarına, televizyon tartışmalarına bakmakyararlıolur. Türkiye'dedortyıldabirserbestvehilesiz seçimlcryapılıyor. Bu dcmokrasinin varlığını mı yansıtır? Geçen yıl Boğaz yolunda başımdan geçenler bu konuda daha iyi bilgi sağlar: Bir arabanın delıkanlısürücüsüönündegidenarabanın sürucüsünün kadın olduğunu fark etti. Sonra #y | « XA ikidcbirönünegeçipduraraksıkıştırmaya başladı; ardından yandan dalıp kadın sürücününkendineçarpmasına yol açtı. Durdu, kadının üstüne y ürüdü!.. Bu şoförşikâyet cdıldiğinde ben de yurttaşlık görevimi yapıpşahit olmuştum. Karakoldakimemurlaröncebugıbışeyleriçin rahatsızedilmemelcrı gerektığini hatırlatmış, ben ifadcmi yazdırmakta ısrar edınce bcni caydıracak tavır ve sözler sarf ctmiş, bunlann ötesinde üniversitc öğretim üycsi olduğumu belirttiğim halde ifadeverirken söylediklerimi değıl kendilcrinin uygun gördükleriniyazmaktadırenmişlcrdi Buna şahıt olan kuçuk kızlarımın "Baba sana boy le davrananlar, daha fakır, eğitim düzey i daha kısıtlıbırvatandaşaneyaparlaracaba"diye sorduklarını unutamam Karakollanndabutürmuamelelcrin görülebı!diği,kocanınkarısınıdövmesini, .' öğrctmcnın öğrencisını pataklamasını Bugün Amerika 'da birçok eski sinemanın kiliseye dönüştürülmesine şaşmamak gerekir. Bizler eskiden de sinemalardatapınırdık... yaşayan çizgi sincmalardaeşlıkcdiyorlar. Çizgi filmin biiyüsü, çizgılcrdcn yeni bir dünya yaratmada vc ölümü bılc yadsımada yatıyor. Hayal kırıklığı sonra geliyor. Klişelerle dolu yaşamımız vc realitc dayatmaya başlayınca... Disney stüdyolarında bir ışc talıp olacak kadar büyüdüğümde, çizgi filmler iyi dönemlerini çoktan gendc bırakmışlardı. Birçok diğer Hollyvvood ürünü gibi, onlar da kriz yıllarının getirdiği ekonomik sorunları aşamamışlardı. 50'li yıllann ortasından itibaren kent sinemaları scyircilerinı yavaş yavaş Amerıkan cvlerinin oturma odalarına kurulan telcvizyonlara kaptırdılar. Sincmaya gitmck için giyinmek, evdcn çıkmak gcrekirdi. Sincma sosyal bir olaydı. Sinemaların dızaynı vc dekorasyonu, aynalarla bezenmış, vc altın kaplamalı tavanlan, kadife kaplı koltukları Binbirgcce Masallan'ndakı sarayları andırırdı. Vc kadınlar vc crkckler orada başka bir hava solur, başka insanlar olurlardı. Yıldızlara benzemeye, onlar gibi giyinmeye çalışırdık. Onlar kadar cesur ve acılara dayanıklı olmak istcrdik. Bugün Amerika'da birçok eski sinemanın kiliseye dönüştürüldüğüne şaşmamak gerekir. Bizler eskiden de sinemalarda tapınırdık... ^ Türkçesi: AŞKIN ELÇİ Çağdaş Amerikan yazarlanndan John Updike, 1932 Pennsylvania doğumlu. Şiir, eleştiri, öykü ve romanlanyla tanınan yazarın kitaplanndan bazılan: "S" (Yapı Kredi Yayınları) ; "Benimle Evlen ", "Giivercin Tüyleri", "Darbe", "Eastwick'in Cadıları". Updike, eserlerindedaha çok orta sınıfAmerikalısını konu alıyor. hoşgörcnlerin sayılarının hiç de az olmadığı millctvckillerininbirbirinıyumrukladığıbir ülkedc hangi yasanın varlığına bakarak demokrasi varyadayokdıycceksiniz? Eğerbir ulkededcmokrasiyi insan haklanna saygıyı egcmenkılmakistiyorsanız,şuyada bu yasanın varlığını gerekçe kılıp o ülkeye gelecek yardımları engellemck, o ülkeyi gümrük birliğine götürcn yolda önünü kesmek çıkaryoldeğildir! Özellikle o ülkc, uygar ve çağdaş normlara saygılı olmayı yeğleyen bir birliğe katılmak isterkcnbunuönlerscnizalacağınızsonuç umduğunuzun tam tersi olur: O ülkede doğacak umutsuzluk ortamında antidemokratik, ınsan haklarından uzaklaştırıcıtepkilerağırbasar. Böylebir ortamdaRefahPartilibirmillctvckiliçıkıp "ihkakı hak"ın yani suç işleyenin cczasını bıreyinvereccğıbirdüzengctireceklenni söyler ve bu umutsuzluk ortamında bu milletvekilıninpartisiiktidaradoğruyürür. Bunu anlamamız vc ınsan haklanna, eksiksiz demokrasiye doğru yürüyüşümüzde bize samimiyctle yardım ctmek isteyenlere bunlarıanlatmamızgerekir 1 ^