Katalog

4 ÇOCUK fsveç'teçocuk göçmenler ortak dilleri olan masallarda buluşuyorlar. Buradaki yastıkların da inanılmaz biröyküsü var... Bir masal odası GÜRHANUÇKAN Ç ocuklar. . Çocuklar... Çocuklar... Çoğunluğu kara saçlı, yüksck seslc oynayan vc hcr dilden konuşan çocuklar... Onları okul bahçesindc, parklarda, alışveriij merkezlerinde gördüm; kütüphanelerde de birlikte oldum. Ccbraıl'le, Mcmo'yla, Zeyno'yla.Halime'yle, birçoğuyla. . Onlan sevcnlcri de gördüm. Hcmcn hepsi sarı saçlıydı, mavi gözlüydü. Hiç bulunmadıkları bölgclerin çocuklarını, kendi çocukları gibi seviyorlardı. Adları Ingrid'di, Anja'ydı, UllaBritt'ti, Lcif di, Aina'ydı, Pirkko'ydu, Gunilla'ydı... Bizim çocuklarımızı, bizim kadar seviyorlardı; üstelik birçoğununadını zorlanaraksöyleyebildikteri haldc. (Sonra bakıyorum gazetemizin birinci sayfasında, "polis abilcri" tarafından işkcnce görcn 13 yaşındaki A.S.'nin gözleri bantlı, mutsuzyüzüne...) Konumuz, Stockholm'ün dış semtlcrinden Fittja'daki "Çokkültürlü Mcrkez". Fittja, Bottkyra bclediyesine dahil. Göçmenlerin en yoğun olarak bulunduğu bölgelerin başında geliyor bu belediye. Dünyanın her köşesinden gelen insanlar burada yaşıyor. Kütüphanesinde otuzdan fazla dilde kitap var. Çokkültürlü Mcrkez, Leif Magnusson'un başkanlığında çcşitlidallardaetkinliklcrdcbulunuyor. Stockholm Ünivcrsitesi 'nin dc bir kolunu barındıran Merkez'de, göçmenler ve göçmenlerin olduğu Isveç'Ie ilgili bclgeleme, arşivleme, sergilemc işleri yapıldığı gibi, düzenli olarak da kitap yayımlanıyor. Ayrıca, çoğunluğu göçmen çocukların geldiği, çocuklann gcldiği, çocukların ortak dili olan masallarda buluştuğu bir de "Masal Odası" var. Araştırma yapanlar için, bilgisayarlı çalışma odaları bulunuyor llerde yatılı konuklan bilc ağırlayacak hale gelccck. En son girişımi ise, Isvcç'te azınlık dillcrindc yayıncılık yapan 40 yayınevinin 18 dildcki kitaplarının dağıtımı için bir katolog hazırlamak oldu Bu satırlan okuduğunuz sırada da, Is veç'te göçmenliğin 50. y ılında genye bir bakış atan ilginçbirsergi açılmıs, olacak... Çokkültürlü Merkcz'in ikişer katlı, san renkte üç şirin binası var Fittja llkokulu'nun hemen yanında. Öbür yanı ise, bu yeşil vc mavi kenttc cksik olmayan öğelerden, göl. Bu merkezin oluşumunu Lcif Magnusson anlattı: "Bottkyrka, Stockholm çevresindeki cn eski yerlcşim yerlenndendir. 6O'lı yıllann sonunda, özellikle 70'li yıllarda Isveç'tcki bazı yerlcşim yerlerinin görünüşü ansızın değişti. Ortaya öyle bir toplum çıktı ki, daha önce görülen hiçbir topluma benzemiyordu. Fittja'da da yapılan gökdelenlere, ilk konuk işçilcrimiz taşınmaya başladı. Yunanlılar, Türkler; gcçici olarak ycrleştirildikleri villa tipi evlcrdcn çıkmışlar, bu semte yerleşmcye başlamışlardı Biz bu zamana, 'birleşme zamanı' diyoruz. Çünkü birçok ailcdcn yalnızca baba/koca buraya gelmiş, bulaşıkçıiığa, temizlikçiliğe başlamış, geride kalanlarına para göndcrır hale gelmişti; ailelcr bırleşmişlerdı. O sırada ortaya, daha önce hiç akla gclmcmiş bir soru çıktı: Böylesine dcğişik ortamlardan gelen, birbirleriyle iç içc yaşamak zorunda kalan insanları içcren bir toplum nasıl idarc cdilirdi? Bilgi yokluğu çekiliyordu. Işte biz, bu yokluğu gidermek için kurulduk. lkinci önemli konu ise.etimolojik biraraştırma için ortam yaratmaktı. Bu insanlarla günlük yaşamında birlikte olan, onlara hizmet eden ücrctlilcrin de bilgiye gereksinmesi vardı. Irkçılık gıbi buyük bir tehlikcyi, bilgi ile göğüslemek gcrckiyordu. Isvcç'tekı çokkültürlü değişimi belgelemek, arijivlemck ve bir müzc olarak saklamak gerekıyordu. Bu görcv dc bizim mcrkezeduştü " Çokkültürlü Merkez, Stockholm Üniversitesi vc Isvcç'in cn büyük müzcsı Nordiska Museet'lcışbirlığiyapıyor llkıaraştırmada.ikincisi ar^ıvleyip saklamakta işc yarıyor Aralıkta açılacak olan büyük scrgı de bu ışbırliğı Çokkültürlü merkezin şe/î Magnusson. nin sonucu. Serginin tanıtım broşürünün başlıÇokkültürlü Mcrkez, başlangıçtan bugünc 25 proje gerçekleştırmiş, 30'dan fazla kitap, dergi yayımlamış. Ayrıca, irili ufaklı sergiler açıp, çeşitli okulları dolaşmış, bilimsel araştırmalar, kişilerin günlük yaşamlannı bclgelerheye yönelik. Stockholm Üniversitesi'nin öğrencileri, belirli bir puan kazandıran bu tür ctnolojik çalışmalannı burada yapıyorlar. Ayrıca, yurtdışından da gelip, Isvcç'in çokkültürlü topluma geçişini öğrenmek isteyenlerin sayılandahızlaartıyor.20yıla kadar görevlininçalıştığı mcrkczde herkesin görevi ayrı. Çalışanlann önemli birbölümüsosyolog,psikolog ğı,"İsveç'te50yıl".. Bir Kulu uzmanı: Ingrid Ingrıd'ıbizyetışkınlerdcnçocuklara.Türkiyeli olanlarımız iyi tanırız. Türkçe de bilir Kulu üzerinc yayımladığı iki kitapla (bırı Ingvar Svanberg'le birlikte, buradaki Türkiyeliler'ın çok büyük bölümünün geldiği kazamızı tanıttı, "Araya koca bir kıtanın girdiği" Stock holmKulu/KuluStockholm yolculuğunu Isveçli okurlara anlattı bazı tavırlannı pek iyi anlamadığı komşusunu tanısın diye). Ingrid Lundberg'ın hcm "Isvcç'te 50 yıl" sergısinde, hem dc "Masal Odasf'nda buyük payı var. Sergiyi tanıtan kıtapçıktaki önsözdenbirbölümüalıyoruz: "Karanlıkta uyandığım zaman, uykuya nerede daldığını anımsamıyorsun. Ayağa İcalktığın zaman, bastığın döşcmcnin seni taşıyıp taşımayacağını bilmiyorsun. lştc bu gerçekle düş arası anda hcpimız, yabancılık kavramıyla buluşuyoruz. Bu kavram karşımıza, çocukluğumuzdaki gözdağı gıbi çıkabilir: Bizim bahçemizde oynama! Varlığın bilc görülmeyebilir: Sen yoksun, sana burada yer yok, görüşlerin bize uymuyor. Bazen ölüm kalım meselesi olabilir. Yine de değişmeyen bir hak, onurlu yaşama hakkıdır. Gidecck bir yol bulma, bir yere ait olmadır. Içimizde hepimiz, kök salan uç ile olan dengeyi bozan ucu arıyoruz." Ingrid Lundberg, lsveç'teki müzelerin 19871992 arası ülkeyi baştan başa kapsayan, göçmenliği tanıtan bir projelerini anlattı: "Biz, buradan, geniş kapsamlı bir sergi ile bir tartışmayı başlatmak istedik. 'Işte durum bu, Isveç'in yeni şekliböyle', dcdik. 'Isvecli' tipi, artık değişiyor. Bunu anlatmak istedik. Yabancı düşmanlığıyla ilgi tartışmalara açıklık getirmek istedik.." Ingrid'in büyük emeği geçcn birbaşkaköşe ise, "Masal Odası." Bu odada dünyanın her köşcsindengclcn, herdilinı konuşan çocuklar, tek bir dünya yaşamanın mutluluğunu duyuyorlar Masal dünyasında. Oda da rahatça resim çckcbilmek için yalnız bırakıldığımda yerdekı yastık örtüsü, gözlcrimi kamaştırdı. Odanın ortasına şöyle bir uzanıp, bırinın anlattığı bir masalı dinlemek gcçti içimdcn. Hemen sonra ise, içimdc gıderek yokluğunu çektiğirn birşeyin ncolduğununbilincıne vardım Gözlerim çocuk arıyordu; her renktcn, her dilden,