Katalog

27K.ASIM1994.SAYI453 burg'daki binasında 10 bine yakın memur çalışıyor. Bakanlığın buraya taşınmasında başlıca ncden, tskoçların milliyetçi hcyecanlarını bır ölçüde bastırmaktı. Çünkü tskoçların milliyetçi hisleri hiç sönmedi. Kuzey Dcnizi'nin doğalgazı gibi hep yandı durdu. Ve fskoç Ulusal Partisi kurulmuştu o sıralarda. lskoçya'ya bağımsızhk isteyen... lskoçya'nın tngiltere'den ayrılarak bağımsız olmasını canla başla savunan Iskoç Ulusal Partisi'ndcn üç rnilletvekili bugün Avam Kamarası'ndagörevyapıyor. Kimseonlann sözünü kesmez, dokunulmazlığıru kaldırmaya kalkmaz, üstlerine yürümez. Iskoçya'nın, Avrupa Parlamentosu'nda da 8 milletvekili var. Bunlardan ikisi de yine Iskoç Ulusal Partisi'nden. Bu milletvekılleri, lngiltere'yi değil, lskoçya'yı temsil ederler. Iskoç milliyetçiliği de bir tuhaftır yani. Çünkü Ingiltere'de siyasal yelpazede ola ola iki parti var çok uzun uzun yıllardır: Muhafazakar ve tşçi Partileri... Iktidar bir birinde, bir öbüründe. On yıldır bir de Liberal Demokratlar var ikisinin arasında. Ama onlarhcpmarjinal. Yaşadıklan bölgeyi "ülke" olarak görüyorlar Iskoç milliyetçileri. Geleceklerini, Ingilterc'ye yamanmak değil, ondan bağımsız olmakta görüyorlar. Ayrıca, bu "bağımsızlıklarını" Avrupa Birliği de tanısın istiyorlar. lngilizlerden çok daha fazla Avrupa 'ya yakınlar zaten. Ana muhalefet Işçi Partisi ise şu sıralarda milliyetçilcrin en büyuk rakibi. Oysa halk, gidip de milliyetcilere oy vermiyor. tşçi Partisi 1992 seçiminde sandalyeleri neredeyse silip süpürdü: 49 üyelık. Muhafazakarlar sadece 11 sandalye aldılar. Liberal Demokratlar 9, tskoç Ulusal Partisi ise 3. Bir önceki 1987 seçiminde deaynıydı durumları. Ne olacak bu milliyetcilerin hali? Valla çok zor.. Çünkü seçmen, onlan yok da etmiyor, var da. Çünkü seçmen, Ingiltere'siz olunamayacağınınbilincinde. Özerklik istemez... lşçı Partisi ve Liberal Demokratlar ise lskoçya için yerel parlamentoya evet diyorlar, ama bağımsız eğilimlcrehayır! Ancak kamuoyu yoklamaları, Iskoçya'da Işçi Partisi'ne oy veren her üç kişiden birinin, bağımsızlıktan yana olduğunu da gösteriyor. Bu lskoçlar bir tuhaf. Madem öyle, gidip Ulusal Parti'ye oy versene! Öte yandan, Muhafazakar Parti'ye oy veren her üç kişiden birı de, aslında tskoçya için ayrı parlamento istiyormuş. Yani bu lskoçlar ıyicebiraacaip... Daha bitmedi... Bir başka kamuoyu yoklamasının sonuçları daha da hoş: Herüç Iskoçtan ikisi, kcndisini Iskoç olarak görüyor, lngiliz vatandaşı (yani British) saymıyor. Sadece yüzde 9'u önce lngiliz vatandaşı (yani British), sonra Iskoç olarak görüyor. Kısaca, milliyetçilik bilinci güçlü. lskoçya'nın Ama bu güç, oy sandığına yansımaya gelince fos. Kimiz neyiz nereden geldik nereye gidiyoruz niçin gidiyoruz nasıl gidiyoruz hayatın anlamı nedir gibi soruları soran sadece biz değiliz yani. Elin oğlu da kendine özgü şizofrcnisini yaşıyor taa oralarda. BankofScotland(1727), Clydcsdale Bank (1838) para basmayayctkili. lngiliz gazctcleri de bulunmaz her bayide. Merkez bazı bayiler dışında hep satılan, lskoçya'nın yerel gazeteleridir. Ve bunlar önemli ga/.etelerdir. Yerel özel televizyondaöyle. Bitmedi... lskoçya'nın ulusal kilisesindeki örgütlenme de Güney'e hiç benzemez. Piskoposları yoktur ömeğin. Ulusal Kilise'ye lskoçya Kilisesi denilir. lngiliz Kilisesi değil. Yaklaşık 800 bin kadar cemaati vardır. Bir o kadar da Katolik Kilisesi 'nin Katolikliğin güçlü toplumsal etkisi nedeniyle lskoçya, aslında neredeyse Katolik bir toplum sayılır. Ve Katolikmiş gibi hissedilir. Tarih boyunca Fransa'ya yakııilığının temelinde yatan, bu. Hem din, hem de "düşmanımın düşmanı dostumdur" felsefesi. Ingilizlerle Fransızlann en romantik şatolanndan Craigievar. yıldızı hiç barışmamış ya? Hâlâ bile öyle ya? lskoçlar da koçların kendi bankaları var çünkü. Fransızlann dostu. Romantik bir Ve kendi paralarını basma hakları dostluk bu. Edinburg'da Viktor Hüda. Üzerinde o bankantn adım taşır go Bakkaliyesi var örneğin. kağıt paralar. Bunlar, güneyde Ingilterc'de de geçer. Ama çoğunlukla bu paraları bir bankaya gidip değiştirir lngilizler. Ömeğin güneyde artık 1 Sterlinlik kağıt parakalmadı. Ama lskoçya'da var. Vehem de ayn ayrı bankalarınbastıklan türden. Pardon? Yani Iskoç bankaları kendi paralarını mı basıyorlar? Hvet: BankofScotland(1695),Royal Iskoç mahkemelerinde örgütlenme de farklıdır. Yargıç ve avukatların unvanlan, ceza infaz sisteminde görevleri de. Bundan da önemlisi, Iskoç Hukuku, Güney'deki hukuktan farklıdır! Nercde kaldı ülkenın bölünmez bütünlüğü, birliği vesairesi? Avrupa'da hukukun temelini o İSKOÇYA 11 luşturan, Roma Hukuku'dur. lskoçya'da uygulanan ise, bu hukuk ve bunun doğurduğu ceza infaz sistemidir. Güney'de uygulanan hukuk ise tamamen lngilizlere özgü çok farklı bir hukuk anlayışıdır. Içtihatlarla, yani ömcklerin birikmesiyle oluşanbir hukuk sistemidirbu. Avrupa'da örneği yoktur. lskoçya'da ceza muhakeme usulü de farklıdır. Polisin yetkileri de Güney'de farklı, lskoçya'da farklıdır. Çok basit bir ömek: Güneyde, komşunuz gürültüyaptı da sizi uyutmadı mı? Polis çağırsanız bile yasal olarak yapabileccği bir şey yoktur. Çünkü lngiltere denilen güneyde, gürültüye karşı bireyi koruyan bir yasa yoktur. Amalskoçya'davar. Oradapolis çağırdın mı, gelir ve işlemi neysc onu yapar... Bu tek bir örnek. Bunun gibi daha çok var. tskoçya, yasama bakımındançok daha sağlam ve iyi tanımlanmış temeller üzerine oturuyor. lngiltere ise, sağduyu ve hakkaniyeti esas almış. lnsanların cibilliyeti değiştikçe sağduyu da hakkaniyet anlayışı da değişiyor. Bunu hesap edememişler. Ve Iskoç futbol seyircisi Avrupa'ya gitti mi olay çıkartmaz. Ingilizlcr ortalığı batırırken tskoçlar efendi efendidir. Pek de efendiliklerinden değil belki de tngiliz olmadıklarını göstermek için! Ingilizden farklı olduğunu vurgulamak, Iskoç içinesastır. Kraliçe Elizabeth, tarihteki ikincisı. Birincisi, 16. yüzyılda lngiliz ımparatorluğunun yükselme devrine damgasını basan Elizabeth. lskoçya o dönemde henüz lngiltere ılc birleşmemiş. Bu nedenle, 2.Elizabeth tahta 1952'de geçince milliyetçi lskoçlar bunu kabul etmediler. Ve kendisinin, onlara göre, 1 .Elizabeth olduğunda ısrar ettiler. Öyle ki, posta kutularının üzcrindeki kraliyet armasını bugün bile karalayıp, iki rakamını bir yapanlararastlanır! Sadece lskoçlarla lngilizler arasında değil, lskoçlarla tüm dünya arasındaki en büyük farklardan biri, gerçek viskiyi sadece ve sadece lskoçların yapabilmesidir. 190 ülkeyc yapılan gerçek Iskoç viskisi ihracatı 2 milyar sterlinc yakın gelir sağlıyor. Bizim parayla 1 katrilyon lira. Iskoçya'da 110 viski imalathaııesi var. Kimi mülti milyonluk çok uluslu tcsislcr, kimi ufacık. Ama 5 değişik türüyle gerçek Iskoç Viskisi, tamamen bu ülkeye özgü bir ürün. Ve malt viski olarak bılinir. Şişesindc "Blended" yazanlar, başka viskilerle karıştırılarak elde edilen, içimi daha yumuşak, orta halli bir içkidir. Malt viski ise sadece bir kaç yudumluk kadar konulur bardaklara. Susuzvebuzsuziçilir. lskoçya'yı ve lskoçları tanıdıktan sonra lngiltere, düz gelir çok. Tıpkı ovalangibi. ^ Farfclar uzun bi r I i ste lngiltere ile lskoçya arasında farklarçok. Bırkaçörnek: • lngiltere'dcki bankaların şubelerine Tskoçya'da pek rastlanmaz. Is Bağımsızlık ikilemi lskoçya ile lngiltere'nin birleşmesi 18. yüzyıl başında kağıt üzerinde de kolay olmadı. Hele gerçek hayatta iyice olaylıydı. Sokaklarda çatışmalar çıktı. Ölenlcr oldu. Glasgow kenti, en şiddetli protestolara sahne oldu. Ama bırleşmeden en kârlı çıkan da yine o kentti. Çünkü Amerika ile ticarette lngiliz lımanları kadar hak sahibi oldu. Bağımsızlıktan vazgeçiş, Glasgow'a yaradı. lskoçlar bugün bile bağımsızlık konusunda ikilem içinde. Seçim sonuçlan bunu sürekli gösteriyor. Milliyetçilere geçit yok. Muhafazakar Parti de statükonun sürmesinden yana. Yani İskoçya, Bırleşik Krallık'ın bir parçası olarak kalsın. Bu masalımsı tskoçya şatosu ise Eilean Daran Şatosu olarak anüıyor.