Katalog

P 0 L İ T İ KA BARIŞ KAÇ DOLAR? ilistinlsruil andlaşmasının politika litcralüründeki diğer adı 'Eriha Alışverişi'. Bu andlaşmaya laralları ckonomik /orluklann sürüklcdiği Amerika Bırlcşik Devletleri'nin de aynı ncdenlerle tarafları destcklediği fikrinc hcrkes katılıyor. Israil'lc Yascr Arafat arasındaki llkir birliği, kri/den çıknıak için bir ışık gibi değerlendirilse dc urdındu bıraktığı soru işaretleriyle diinyayı pek rahatlatacağa bcnzcmiyor. Andlaşmaya bakarsanı/. iki tarafın da beklentisinc scslcnccek öncmli sonııç yok; ne Filiştinliler'in istediği öıgür devlet, ne de Israil için kalıcı huzur saölanmış durumda. İki soru /ihinleri zorluyor: "Arafat ve Isıail beşon yıl önce imzalayabileceklcri andlaşmaya ncdcn şimdi yanaştılar ve andlaşma kalıcı olacak mı?" Andlaşına bu döneıne rustladi, çünkü dünyadaki gelişmeler iki eski rakibi haylı köşeyc sıkışlırmıstı. 'Soğuk Savaş'ın bilmesiylc Öıtadoğu, Batı'nın ve Sovyetler'in bölgedeki müttefıklerıni besleyerek güç gösterisinde bulundukları bir ycr olma ö/elliğini yitirmişti. Israil eskisi gibi ABD'nin Araplar'a karşı hazır tuttupu bir kale değildi. Filistin Kurtuluş Orgütü, Suriyc ve Irak'ta Sovyetler'den uzaklaşmışlardır. F politikası da günden güne zayıflıyordu. Arafat'ın taktik hatası Arafat, 'Korle/ Savaşı'nın başlangıcında büyük bir taktik hatası yaptı ve Irak'ın tarafında yer aldı. Sonra bu seçimin faturasını çok ağır ödedi. Filistinliler Kuveyt'tcn çıkartıldı, Körfe/ ülkelerinden FKÖ'ye akan yardım kesildi. Arafat Filistin hareketinin liderliğini yitirme tehlikcsi yaşarken lsrail tarafında da işler iyi gitmiyordu. ABD'deki Yahudi İobisi işgal altındaki topraklarda yapılanlan aklamaktan yorulınuştu. Aynca Yahudi katliamını sıcak tutup dünya kamuoyunda taraftar bulma Ağabsyllk görevl ABD'nln Barış bundaıı böyle ABO'nin bölgeyle daha fazla ilgileneceğini, altyapının oluşturulması için hayli para harcaması gerektiğini gösterdi. Beyaz Saray'da atılan imziilann ve politik zafcrin faturası ABD'de yönetimine hayli pahalıya patlayacak. Bugüne dek dış politikada pek varlık gösteremeyen Clinton yönetimi banşın var olduğunu ve süreceğini ispatlamak için bölgeye büyük ekonomik yatınm yapacak. ABD öncelikle bölgeye yaptığı silah satışından bazı fedakarlıklarda bulunacak. 1991 'de James Baker, Ortado ğu'nun dünyanın en fazla silahlanan bölgesi olduğunu söylerken ülkelerin gayrisafi milli hasılalannın yüzde 13.9'unun (dünya ortalaması 4.7) silaha gittiğini açıklamıştı. Körfez Savaşı'nın sona erdiği 1991 şubatından bu yana ABD'nin bölgeye sattığı silahların fıyatı tam 30 milyar dolar. Silah alımını yavaşlatıp okullar, fabrikalar, hastaneler, yollar yapmak bölgede fazla önemsenmeyen projeler. Bölgenin en zengini Birlcşik Arap Emirlikleri bile gayrisafi milli hasılasınıa ancak yüzde 2.1 'ini (dünya ortalaması 4.6) sağlığa ayınyor. Dünya bankası cski başkanı Robert MeNamara da silah alımının azaltılması için bölgeye silah ihraç eden ülkelerin aralarında uluslararası bir andlaşma yapmalannı ve ekonomik yatırımlarla zararlarını gidermeye çalışmalannı istiyor. Yardım uluslararası olmalı Ortadoğu uzmanlarından VVilliam B. Quandt'a (Camp Davit'de dc görcv almıştı) göre bölgedeki barış, ABD çıkarlanna çok uygun düşüyor. Ancak ABD yönetimi bu kez Camp David gibi yardımı tek başına yüklenmeye yanaşmıyor. Uzmanlara göre Filistintsrail andlaşmasının özünde aynntılara fazla girilmemesi yatırıyor. Ancak bölgeye kimin yardım edeceği tabii ki önemli bir aynntı. DEROİ 26 E Y L Ü L 1993 SAYI 8(2 CUMHURİYET