Katalog

Y T 0 A S M R I S A L P A Y reti düşük olan eyalet üniversitelcrine gidcnlerin yanı sıra düşük fai/le dcvlet eğitim kredisi alarak özel üniversitelerde okuyanlar yüzde kırkı oluşturuyorlar. Kızlar bu yanşta crkeklerden geri kalmamış. Lise eğitimini tamamlayanlar, oto tamirciliği öğrenip, benzin istasyonu yanında atölyeyi kuruvermişler. Yeni kuşak, babalannın işi ile yetincceğe benzemiyor. İki işi bir arada sürdürerek daha çok para kazanmayı amaçlıyorlar. Hafta sonlan, cemiyctte iki kuşak bir araya geliyor, dcrtleşiyor, vatan haberlerini paylaşıp, özlem gideriyorlar. Dini bayramlar, resmi tatillerde yemekli toplantılar da dü/enlcniyor. Düğünler, nişanlar, sünnet düğünicrinin bir ayrıcalığı oluyor, Amerikalılar tarafindan da bu amaçla kiralanan PartyHouse'larda, anavatandan gelen kasetler çalınarak oyunlar oynanıyor, danslar ediliyor, kısaca hoşça vakit gcçiriliyor. planlıyor musunuz." "Hayır", diyorlar kesin bir dille. Arkasından açıklama geliveriyor. "Bu ülkedc herhangi bir devlet veya özel kuruluşta işiniz olsa otuz kırk dakikada yaran İngilizcenizle sonuclandırırsını/. Oysa, askerlik yaptığım, vcrgi ödcdiğim ülkemde bir işi izleyip bitirebilmek için tanıdık vc çok uzun sürc gcrekli. Bu bizîm gücümüzc gidiyor. Vatana dönsem, Malatya'da nc yaparım. (iiresun'da nc yaparım? İstanbul, Ankara, tzmir yutar bi/Jeri." Ncm oranının yüzde doksan olduğu söylendi sabah raporunda. Yeşil denizinin ortasındaki Rochester, bir diğer adıyla "leylaklar kenti"nde, ısı yükselmesiyle birlikte ncm oranı da artıyor. Beyaz, açık koyu mor, pcmbe lcylak ağaçlarıyla, onların görkcmi ile ünlenmiş burası. Birden ortalık aydınlandı. Güneş bulutlardan sıyrıldı. Gö/.lcri kamuştırdı. Bu kentte iki üç saatlik zaman dilimleri içinde dört mevsimi yaşayabilirsiniz. Rıx;hestcr'dcki Türk topluluğu, girişimcisi, emckçisi, doktoru, öğretim üyesi, imamı, öğrencisi, dolar milyarderi, sahibi Türk olan gece kulübü, amatör futbol takımıyla Amerikan toplumuna uygun bir çcşitlenme örneği oluşturmuş. Türk Gücü Amatör Futbol Takımı, Rochester içi ve dışı ligde oldııkça sö/ sahibi. Pazarları 90.1 l'M'dcn yayın yapan Türk Cemiyeti Sesi radyosundan Dr. Kadri Bey sağlık sorularına yanıt veıiyor. Giresunlu Kalnıa, önce kocasını yollamış. Yıllar sonra tek kı/.ını yanına alıp, o da lııtmuş Rochester'in yolıınu. Diğer aileler gibi, birbirine, fabrikaya yakın Greece'e (Yunanistan) yerleşmişler. Greecc bugün 6000 Yunanlı'nın Türkler'le içiçe yaşadığı bir işçi kenti. Yunanistan'ın bağımsızlık kazanması anısına bu bölgeye Yunanistan denmiş. Greece, kentin kuzey bölümünde, Ontario gölüne yakın. Gölün üzerinden geçen rüzgarlar yosun koktuğu için, Giresunlu Fatma'ya deniz özlemi çcktirmcmişler. Onun gibi kıyılardan gelenlere de. Fatma aynı dikimevindc kocasıyla birlikte dört yıl çalışmış. Sonra işten çıkarılmışlar. Onlardan önce gidenlcr aracılığıyla Boston'da iş bulup oraya yerleşmişler. Tek kızları evlenip, Rochester'e yerleşince, Fatma bir gün kocasını karşısına almış. İki can kaldık, demiş. Benim altınlanm ikimize on yıl ycter. Evimİ7 de var. Kızımız oralarda, biz burada. Birbirimizc bakar dururuz. Haydi onların yanına gidclim. Yedi yıl sonra Boston'dan Rochester'e bir göç daha. Fatma şimdi diğer yaşıtlan gibi torun büyütüyor. M ava raporlan hafla sonu için sağanak bildiriyor. Hava güneşli de olsa, yazın başladığı bu uzun günde, misalîrleri güneş ve yağmurdan koruyacak tenteîer Rochester Türk Cemiyeti'nin bahçesinde bir gün öncesinde kurulmuş. Türk Halk Dansları ve El Sanatları Festivali'nin altıncısı biraz s&nra Türk müziği ile açılacak. Cumartesi gününü yerleşmiş bir alışkanlıkla alışverişle tüketen bu ülke insanları, pazar günii olunca çocukları ile birlikte açık havada keyifli saatler geçirebileceği bir toplantiyı kaçırmamaya özen gösteriyor. Kapısının üzerindc 1969 yılında kurulduğu belirtilcn Rochester Türk Cemiyeti'nin ycşil çimleri üzerinde Türkler, Amerikalılar, Pakistanlı ve Hintliler cıvıl cıvıl çocuklarıyla birlikte kaynaşmişlar. Amerika'da yaşayan 300 bin Türk'tcn, 1300'ünün toplafidığı Rochester kentinin değişik bir öyküsü var. Ali Bey anlatırken, gö/.leri dalıyor ve yirmi yedi yıl öncesine gidiyor.1966 yılında Rochester'e gelen yetenekli terziler topluluğuna girişini anımsıyor. Bond's şirketi yetkilileri Yeni Dünya için yetenek sınavı açıyor Türkiye'de. Birçok terzi, dükkânını kapamayı göze alarak sınava giriyor. Izleyen yıllarda, New York kaynak'1 HickeyFreeman İlrması da ülkemi, »n çok sayıda aynı iş kolunda çalıştırfmak üzere terzi gönderiyor. Ali Bey o günleri hatırlarken, asgari ücret saat başı 1.70 dolar diyor. Yirmi yedi yıl sonra, bugün asgari ücret saat başı 4.50 dolar, çok fazla değişmemiş. Giyim endüstrisinde hep asgari ücretle başlanır diye ekliyor. Yeni Dünya'ya giderken eşler çocuklar geride kalıyorlar. Düzen kürulduktan birkaç yıl sonra onlan da aldınyorlar. Çocuklann çoğu okula Rochester' de başlamışlar. Devam edecekler için dil fazla bir engel oluşturmamış, kısa sürede bu barajı aşabilmişler. Kadınlann yüzde yetmişi, eşleriyle birlikte veya başka yerlerde çalışarak aile bütçesine katkıda bulunuyorlar. Çocuklar büyürken yatınmlar da başlıyor. Kira vermekle olacak gibi değil. Oysa ev alınsa, ipotekli ödemeleri vergiden diişme olanağı ek bir kazanç getirecek. Yıllar geçerken, kardeşler, amca, dayı çocukları, diğer yakınlar, birer birer Rochester'e geliyorlar. Kırmızı beyaz çizgili tentelerin altında Türk yemekleri, döner ve şiş kebapla başlıyor, kısır, dolma, çeşitli börek, patlıcan kızartma, baklava, revani, lokma ile gidiyor. Biraz ilerde dört kadının açtığı hamurlar kızardıktan sonra puf böreğine dönüşü AH GÜZEL VATANIM H yorlar. Eşler festival komitesinde aktif rol almışlar. önümüzdeki yıl dernek başkanlığına bir kadın aday olacak. Sahne olarak kullanılan platformda Toronto'dan gelen, Anadolu Folklor Ekibi, üstün yeteneğini sergiliyor. Ne de olsa komşu. Böyle bir günde Rochester'dekileri yalnız bırakmak olur mu? Yirmi beş ailenin birleşmesiyle kurulan cemiyetin 1979 yılında satın aldığı yapının içinde de çeşitli el sanatlan, Karagöz figürleri, Türk evinden canlandınlan bölümler yer almış. Bir köşede yavaş ateşte pişen kahve içildikten sonra, fal da bakılıyor. Amerika'nın girişimci düşünceye ver diği primi gözönüne alanlar, Rochester'le yetinmiyorlar. Bu kez de Amerika'nın içinde harekete başlıyorlar. Boston,VVashington, Denver ve California'ya, daha iyi iş bulup, göç ediyorlar. Terziliğin yanı sıra, paça, etek boyu ayarlama, elbise değişimleri gibi ufak dikiş işlerine kuru temizlemeyi de eklemeyi unutmuyorlar. Şehir merkezlerinde yürürken sık sık gördüğünüz Türk isimleri sizi şaşırtmasın. llk alınan evlerde otururken, yatırımlar sürüp gitmiş uygun faizle banka kredileri sayesinde ikinci evi alanlar veya birkaç daireli apartman alıp, oda oda kiraya verenler gelirlerine gelir eklemişler. Çocuklann eğitimi geri plana atılmamış. Maddi durumlanna göre, yıllık üc İlk kuşağın emckliliği yaklaşırken, yerlerini memleketten gelenlere veya yakınlanna bırakma hazırlıklan başlıyor. Geçen yıl Türkiye'den yirmi iki aile gelmiş. Amerika'daki ekonomik durgunluk hepsini arkadan vurmuş. Binbir emekle yüksçk öğrcnim yaptırdıklan çocukları iş bulamıyorlar. Gençlere dönüp soruyorum, "İyi bir üniversite eğitimini/ var, Türkiye'ye gidip iş aramayı düşünmez misiniz?" u H a yır," diyorlar hep bir ağızdan. "Bizlcr orada saf ve çok toy kalıyoruz. 1980ü yıllardan sonra vatanda gcçerü olan kazan da nasıl kazanırsan kazan düşüncesine ayak uydurmamı/. olanaksız. Hete köşc dönmeyi hiç aklımız almıyor." Annelere babalara dönüp soruyorum: "Emekli olunca vatana dönmeyi CUMHURİYETDERGİ25TEMMUZ1993SAYI383 15