Katalog

M I NI 0 T U RU M ç Mimanlık, özgür düsünce ister üü Karsımda, kısa bir süre önce tamstığım iki mimar var; Oünhan Danısman, Cumhuriyet gazetesinin yeni tesislerinin proje sorumlusu, Tuncay Çavdar ise proje aşamasında bulunan söz konusu tesislerin tasarımcısı... Türkiye'de çağdaş mimarinln ve eğitim sürecinden baslayarak mimarın karşılastığı sorunları ele alıyoruz. 'İzmit Yenilikçi Yerleşmeler Projesi' tiiründen ilginç deneyimler de sohbet konularımız çerçevesinde... sahip oldum; çünkü o yıllarda yeni kurulmasına rağmen özgün mimarlık eğitimi ıle hızlı bir üne kavuşan Orta Doğu Tcknik (jniversitesi Mimarlık Fakültcsi'ne girebildim. Hatta bir Amerikan ünivcrsitcsinin mimarlık fakültesine kabul edilmeme rağmen gitmemeyi yeğledim. 50'li yıllann sonunda ve 6O'lı yılların başında, ODTÜ'nün Mimarlık Fakültesi'nde sekiz on ünlü yabancı eğitimci vardı, örneğin Iskandinavya'dan Prof. Rassmussen ve Spreckelsen, Amerika'dan Prof. Schweizer, kökeni BauHaus akımına dayanan eskı Viyanalı / yeni Avustralyalı Prof. Jancba gibi hocalar inanılmaz bir bilgi bırikimini beraberlennde getirmişlerdi ve bu deneyimli yabancı hocaların yanında hemen he S ohbete başladığımızda, ilk aklıma takılan soru, bugünün Türkiyesi'nde, özgün bir mimariden sözedilipedilemcyeceğiidi... T M A ÇAVDAR: Türkiye'de çağdaş miU CY marlık akımlarını izleyen ve yapıtlarında bu eğilimleri yansıtan çok sayıda genç mimar var. Fakat bu çalışmalar özgünlükeleğindengcçmediği veedinilmiş bir düşün temeline oturtulmadığı sürece bir iki pırıltıdan öte, Çağdaş Türk Mimarisi'ne kalıcı birnefesgetiremiyor. Mimarinin asık suratlı, otoriter, aşırı kuramcı konumuyla egemen güçleri yücelten ve anıtlaştıran bir çaba olmakla sınırlı kalışına karşıyım. Kullanıcılarının algılama tarzıyla ilişki içinde veçevreyibelirli bir hümor çerçevesinde yorumlayarak ileri doğru sürükleyen güleryüzlü bir mimariden yanayım. Zamansal sıralamada öncelikle sanat kolu olarak tanımlayabileceğimiz mimarlık, yararcı ve teknolojik öğeleri sanatsal özgürlüğünü öne çıkararak içermelidir. Çağdaş mimarlık akımları toplumsal çevrenin devinimi içinde çağdaş düşünün yan ürünleridir. Mimari, bir oluşum çevresinde toparladıkları ve biriktirdikleriyle anlam kazanır, bir topak oluşturmaya başlar, bu birikim süreci anlamla yüklü bir imgenin ortaya çıkması sonucuna yönelir, imgenin özünde tüm süreci görünür hale getirmek yatmaktadır. Mimarın bu kertede görevi genelde anlam yüklü şekillerin oluşturduğu dile özgün bir ses getirmektir. Pek çok genç şöyle; Doğulu toplumlarınçevreyekendilerine özgü bir bakış tarzı, şekilleri renkleri algılayış biçimi ol'iugu kanısındayım. Bu nedenle çevrede izlediğimiz tarih içinde gelişmiş yapılaşmalardan, alıntılardan ziyade toplumun bunları algılama tarzı benim çalışmalarımın kaynağını oluşturuyor. Orneğin Sclimiye'nin minyatür tasvirinc veyahut halk resimlerindeki yansımalara balyirak, halkın şekilleri, rengi, derinlik veçevrcyi algılama, tamnı se/inlemeye çalışıyor, toplumun mekânsal belleğini eşerek çalışmalarımın esin kaynağını oluşturmaya uğraşıyorum. Geliştirmeye çalıştığım tasarım dili, toplumbelleğineyönelenanımsanabilir şekillerinoluşturduğu.Doğukültürlerine özgü görme tarzının belirleyici öğelerini içeren bir dil. Çevremiz.de egemen mimari yapıların otoriter görünümlerini halkımız bir tür hümor içinde algılayıp göğüslemektedir. Halk sanatı çerçevesinde otoriteyi simgeleyen bu çatık kaşlı yapılar, renk cümbüşü içinde ağırlıklarındanarınmış,uçarı albenili, davetkâr bir anlam yüklenmişolarakyenidenüretilmiştir. Mimarın görevi, bu çerçeve içinde çevrenin süsleyicısi olmaktan çıkıp, yeniden düzenlcyicisi olmaya yönelnıek, toplum belleğinin öğelerinden yeni bir mekân kavramı oluşturmayaçalışmaktır. Günhan Bey, mimarlık eğitiminizden sonra ne yönde geliştiniz, ona biraz girer misiniz? G N A DANIŞMAN: Sanırım Ü HN Tuncay Bey ve ben mimarlık eğitimizin tamamlanmasınTuncay Çavdar<*n toMa) II* OUnhan Damşman (ortada), mlnl otıırum sırasında LUtfU Tınç II* birllkt*. dan sonra ayrı ayrı yollardan aynı amaca ulaşmaya çalışmışız. Tuncay Bey'in minyatürlermen hepsi yurtdışında öğrenim görmüş mimarımızın yapıtlarında yukarıda söden vehalkresmindeneldeetmeyeçalışgenç ve dinamik bir Türk hocalar gruzünü ettiğimiz yaratma sürecinin tatığı geçmişle iletişimi, ben mimarideki bumuzvardı. mamlanmadığını izliyoruz. tarihi mirasımızı anlamaya çalışarak elBiz öğrencilere hep aşılanan, özgün oG N A DANIŞMAN: Bu soruya cevap veÜ HN deetmeyi amaçladım. labilme tutkusu ve taklitçilikten öcü girebilmek için mimari birikimimizin en Tuncay Bey, siz, Milano Politeknibi korkmamız idi. Her şeyin üstünde de önemli dayanağı olan mimarlık eğitimiği'nibitirdikten sonra bir süre asistanlık insanın çevresini şekillendiren mimarimizle ilgili birkaç gözlemimi aktarmak yapmışsınız ve şehircilik uzmanlık danin, en önemli sanat uğraşı olduğuydu. istiyorum: Tuncay Bey ile ben, 5 veya 6 lında doktoranızı tamamlamışsınız. Bunun aslında meslek hayatına ilk asenelik bir farkla hemen hemen aynı Ben 1965'te mezuniyetimden sonra dımlarını atan yeni mezun bir mimar ineslin, yani tkinci Dünya Savaşı sonraODTÜ Mimarlık Fakültesi bünyesinde çin ne ürkütücü bir misyon olduğu ortasının, 50'li ve 6O'lı yıllar gençliğinin temkurulan Türkiye'nin ilk Restorasyon dadır. silcileriyiz. Bölümü'ne asistan oldum. Kısa bir süre Neticede kendine saygınlığı olan her Tuncay Bey, siz 1953te Robert Kosonra ise bu konuda ihtisas yapmak ügenç mimar, özgünlük arayışını, içinlej'den mezun olup önce bir süre İstanzere Londra'ya gönderildim. Daha sonden çıktığı kültür mirasına dayandırbulTeknik Üniversitesi Mimarlık Fakülra Londra Üniversitesi'nden geleneksel maya çalışır ve bunu yapmadığı sürece, tesi'ne devam etmişsiniz, fakat sonra bir ahşapyapı teknolojisi üzerinedoktorayani geçmişle geleceği bağdaştıramadıtakım yetersizliklerin farkına varıp Mimı alıp bir süre Londra Belediyesi'nde ğı sürece, kendi kültürünün mimarlık lano Politekniği'ne transfer olarak "koruma mimari" olarak çalıştım. 70'li sanatına katkıda bulunamaz. 1959'da oradan mezun olmuşsunuz. yıllarda Türkiye'ye akademik kariyer iTuncay Bey, siz mimarinizdeki kişisel Ben ise Tarsus Koleji'nden sonra Türçin döndüm ve Boğaziçi Üniversitesi Bedünya görüfünü'zü açıkhyabilir misiniz? kiye'de okumakta ısrarlı idim ve bu koşeri Bilimler Böliimü nde "Teknoloji I aT N A ÇAVDAR: Benim çıkış noktam U CY nuda sizden belki birazdaha fazla şansa C U M H U R İ Y E T D E R O İ 8 E Y L Ü L 1 9 9 1 S A Y I 2 8 7 14