Katalog

PAZARIN PENCERESINDEN Sınırlann ötesindeki şiir dünyası Mayısta, İstanbul'da bir uluslararası şiir forumu düzenlenecek. Büyükşehir Belediyesi Kültiir İşleri Daire Başkanı Hilmi Yavuz ile özdemir İnce bu girişimin başını çekiyor. atı (ve Doğu) Türk şiirini tanımaz. Dışarıda, Nâzım Hikmet'ten başka Türk şairinin çevirisini bulmakta güçlük çekersiniz: Derek Patmore'un "The Star and The Crescent: An Anthology of Modern Turkish Poetry"si (Constable. Londra, 1945), Nermin Menemencioğlu ile Fahir Iz'in 'The Penguin Book of Turkish Verse'(1977), Talat S. Halman'ın "Contemporary Turkish Literature'ü (Associate Univ. Press, 1982) ve Yüksel Pazarkaya'nın "Die Wasser sind Weiser sind Weiser als wir'i (Scheeluth Münchner, 1987) gibi uç beş yapıttan ibarettir Batı'da Türk şiiri konusunda bulabilecekleriniz... Ha, bir de Michele Aquien, Güzin Dino ve Preve Chuvin'in otuz iki çağdaş Türk şairini tanıttıkları bir eser vardır: "Entre les Murailles et la Mer" (Unesco François Maspero, Paris, 1982), "Batılı okurun Türk şairlerinden sadece Nâzım Hikmet'i tanıdığını" vurgulamakla söze başlar... Talat Halman'ın Türkiye'de Dost Yayınları'nca lngilizce yayımlanmış "Living Poets of Turkey" (1989) adlı bir eseri daha vardır. Bu da "Türkiye'de cumhuriyet devri şiirinin tngilizce konuşan âlemde az bilindiğini, 1950 sonlarına kadar Ingiliz dilinde yayımlanmış modern Türk şiirinin sayısının 200'den az olduğunu" hatırlatır. Türkiye'de şiir var mıd'r? Türkler şiir yazarlar mı? Batı bilmez (Doğu da bilmez). Türk şiirini hudutlarımız ötesinde kim, nasıl tanıtsın? Hilmi Yavuz, Orhan Veli'nin Aragondan çevirdiği "Elsa'nın Gözleri'nin bir çeviri başyapıtı olduğuna inanır (H.Yavuz: Denemeler, Karşı Denemeler. Bağlam Yayınevi, lst. 1988). Bence asıl çeviri başyapıt! Orhan Veli'nin Charles Cros'tan çevirdiği "Çirozname"dir. (Bkz. Ülke Ülke Çağdaş Dünya Şiiri, Milliyet Yayınları, 1979, s. 511). Sonra Behçel Necatigil'in Erich Kaestner'den çevirmiş olduğu "Politika Dışındakileri Kutlama" da birinci sınıf bir çeviri başyapıtıdır: "Ne çıktı ne de çıkar sesiniz Diledikieri gibi yapsınlar dersiniz Olur mu devletin işine karışmak Siz oturun bekleyin o kadar Sanki bir dişçidir başımızda kader Sizin ödeviniz de ağzınızı açmak..." Görüyorsunuz ki en güzel çeviriler şairler tarafından yapılanlardır! ö y l e ise Türk şiirini tanıtmanın yolu, önce bunu diğer ülkelerin şairlerine tanıtmak, sevdirmektir. tstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanı Hilmi Yavuz ile Özdemir tnce bir araya gelerek bu soruna bir çözüm sağlamak için güzel bir girişimde bulundular. Onları Talat Halınan ABDden, Liitfi Özkök Isveç'ten, Yüksel Pazarkaya da Almanya'dan desteklemekteler: Bu yıl mayıs ayında İstanbul'da bir uluslararası şiir forumu düzenleniyor: "Poesium: International Poetry Forum" adı ile anılacak bu toplantıya yirmi kadar yabancı ve yirmi dört Türk şairi davet edildi. Bir şairi davet ettiklerinde gözettikleri kıstas neydi? Özdemir İnce şöyle açıkladı: "Yabancılar için ülkelerinde bilinen iyi şair olmak yanında Türkçe*ye çevrilmiş olmak, başka yabancı dillere çevrilmiş olmak ve uluslararası iletişimde kullanılan bir yabancı dili bilmek gibi nitelikler aradık. Bu ara Paris'teki Mallarme Akademisi bu forum çalışmalarımızı desteklemeye başladı. Bu nedenle Mallarme Akademisi'nin başkan yardımcısı, genel sekreteri ve diğer önemli üyeleri de gelecekler arasında yer aldılar!' Davet edilen yabancı şairlerin listesine baktığımızda şu isimler dikkatimizi çekiyor. Abdullatif Laabi (Fas): Acı ve Güliimseme, ö . İnce tarafından çevrilmiş, Can Yayınları'nca yayımlanmış (1990), Laabi, 1990 kasımında TÜYAP Fuarı'na gelmiş. Adonis (LUbnan): New York'ta Mezar adlı eseri ö . İnce tarafından çevrilmiş, Varlık Yayınları'nca yayımlanmış (1991). Kuşatma Altında Beyrut Günlügü, Güz Yayınları'nca yayımlanmış, 1989 TÜYAP Fuarı'na gelmiş, geçen yıl Nobel Ödülü için aday gösterilmiş, son yapıtı Fransa1 da "best seller" olmuş. Alain Bosquet (Fransa): Evren tçinde Evren adlı eseri ö . ince tarafından çevrilmiş, Cem Yayınları'nca yayımlanmış (1979), Söyle Alain de ö . İnce tarafından çevrilip 1989'da Cem Yayınları'nca yayımlanmış. Egilo Gonçaivez (Portekiz): Şiirleri ö.lnce tarafından çevrilip Yazko Çeviri' nin 2. sayısında yayımlandı. A.Kadir'in Demokrasi Şiirleri'nde ve A. Behramoğluö. Ince'nin Dünya Şiiri Antolojisi'nde (Söylem Yayınları) Cilt 4'te yayımlandı. Henrik Norbrandt (Danimarka): Türkiye'de yaşar, Türkçe ve Osmanlıca bilir, arkadaşları arasında "Baba Henrik" olarak anılan Norbrand'ın bazı şiirleri Dünya Şiiri Antolojisi'nde yayımlanmıştır. Bir kitabı da Gölge Yayınları tarafından yayımlanacaktır. Jean Orizet (Fransa): Mallarme Akademisi Genel Sekreteri'dir. Bu şairler yanında Marin Sorescu (Romanya), La.sse Söderberg (lsveç), Caj Westerberg (Finlandiya), Gyorgy Somlyo B kısıtlar. Elli şair bile çoktur. Buna rağmen biz, bu ilk forum olduğundan sayıyı biraz kabarık tuttuk. Poesium'un önümüzdeki yıllarda da tekrarlanmasını, gelenekselleşmesini dilemekteyiz. Bu forumda yer almayan yerli ve yabancı şairlerin önümüzdeki yıllarda düzenleneceklerde ön planda yer almamaları için hiçbir neden yoktur!" F. Hüsnü Daglarca, M. Cevdet Anday, tlhan Berk, Cahit Külebi, Salâh Birsel, S. Kudret Aksal, Necati Cumalı, Ahmet Arif, Attila tlhan, Arif Damar, Can Yücel, Sezai Karakoç, Gülten Akın, Ahmet Oktay, Cevat Çapan, Kcmal Özer, Hilmi Yavuz, Özdemir ince, Ülkü Tamer, Ataol Behnunoğlu, Refık Durbaş, Güven Turan, T.S. Halman ve Şiikran Kurdakul'un davet edildikleri bu forum konusunda düzenleyiciler yayımladıkları bir bildiride şöyle demişler: "Forum, büyiik bir birikime sahip olan Türk şiirinin özellikle Batı'da daha iyi fanınmasına yol acacak dünyanın önde gelen şairleri ile,.. Türk şiirinin yaşayan ve önde gelen şairlerini bir araya getirecektir..." özdamlr lno«, Hllml Yavuz II* blrllkteı Poaalum 01, uluslararası bir yalpazayl kucaklıyor. (Macaristan), Judith Herzberg (Hollanda), Maurizio Cucchi (ttalya), Clara Janes (lspanya), Miroslav Holub (Çekoslovakya), Seamus Heaney (lrlanda), Stelios Geranis (Yunanistan), Ted Hughes (lngiltere), Vlada Uresoveç (Yugoslavya) ve Victor Sosnora (SSCB) de beklenmektedir. Türk şairler için gözetilen kıstas neydi? "Eğer bir antoloji oluştursaydık çoğunu alırdık: Seçimde kişisel beğeniden çok Türk edebiyatırun nesnel eleştirel yargıları bahis konusu olmuştur. Davet edilenler, etkinliklerini halen sürdüren özgün şairlerdir. Bu kriterlere uyan başka şairlerin de bulunduğu kuşkusuzdur. Ancak bir foruma davet edileceklerin sayısını zaman "Böyle bir girişim için neden 1991'i bekledik?" diye düşünmek gerek! Hans Magnus Enzenberg de gelecek mi bilmem; ama söyledikleri denk düşüyor: "Bir şey yapılması gerektigini ve de hemen çoktan biliyoruz ama daha erken olduğunu bir şey yapmak için ama artık geç olduğunu bir şey daha yapmak için çoktan biliyoruz!"... 1991 mayısında çoktan bildiklerimizin, çoktan yapılmış olması gerekenin gerçekleştiğini görmek bizi mutlu kılacaktır! Ha gayret Hilmi Yavuz, hagayret özdemir İnce ve onlara Poesium için elverenlcr. 4 DERGİ 1 7MART 1 9 9 1 SAYI2B2 14 C U M H U R I Y E T