Katalog

PAZARIN PEIMCERESİIMDE der, 5Şubat 1973tarihinde, Devirdergisinde bu aktarmayı yaptıktan sonra şöyle sürdürüyordu yazısını: "Gerçekten iyi bir başlangıç noktası Galata Köprüsü. Mevsimlerden ilkbaharsa, keyfiniz yerindeyse, renkleri görebiliyor, çiçekleri koklayabiliyorsamz, hâlâ değilse bile hiç değilse bir ara sevmiş ve sevilmişseniz, ilkbaharın kısa ömürlü, dolayısıyla telaşlı, ama gene de neşeli ve güzel ve anlamlı ve yaratıcı gençliğini içini/de bir yerlerde duyabilivorsanı/ bira/, bir mayıs akşamı, Galata Köprüsü'nün parmaklıklarına yaslanıp bakınız İstanbuPa. Mavi ile pembenin stssi/ce, telaşsız bir hı/la karışıp, dünyanın en sihirli efiatununu yarattığı dakikalar... Dalga geçersiniz, her şeyi kaçırırsınız bir anda!." Otu/ yıl öncesinin ünlü dolandırıcısı Sülün Osman, taşradan gelenlere Beyazıt Kulesı'ni ve Galata Köprüsü'nü satardı. Bayramlarda, seyranlarda tstanbul'dan yollanan kartpostallarda Sultanahmet Meydanı ile başbaşa yarışan bir Galata Köprüsü vardı bır de SüleymaniyeCamisi. Galata Kulesi niçin İstanbul'un sözü geçince akla gelen, zihinlerde bclıren odaklarından biri olmuştur? Köprünün iyıye, güzele taşıyan sımgesel nitelıkleri bu konuda rol oynamış mıdır? Soma'daki Hızır Bey Camısi'ndekı, İstanbul'da Bebek'tekı 18. yy'dan kalma Kavafyan Konağı'nın sofasına açılan odasındaki, Topkapı Sarayı'nın Harem Dairesi'ndeki Valide Sultan'a ait yatak odasının duvarlarındaki tablolarda köprüler vardır. Belki de yapı özellikleri ya da tstanbul'da Boğaz'a, Haliç'e, Adalar'a, Asya cihetine gideceklerin bıriktikleri hareket noktasında yer almasıdır onu böyle kılan! Dünyada nüfusu en hızla artan kentlerden biri olma bahtsızlığı lstanbul'u bugün zorluyorsa, yerine daha genış bır köprünün yerleştmlmesıne çoktaaan karar verılmış ve bu karar uygulanmışsa, yenı uygulamalar eski köprünün bır tarafa kaldırılmasını gerektıriyorsa ne yapılmalıydı? En doğru yol seçildi! Konuyla ilgilı kim varsa belediyeyedavetedildi. Konu bütün alternatiflerıylc tartışıldı. Galata Köprüsü'nün yok edilmcmesinin gerektiğı bılınıyordu, ama nereye ta^ınılacağı bu tartışmalar sonucu belirlendi: Köprü, eski yerınden Haliç'e doğru kaydırılacak ve yenıdcn köprü olarak kullanılacak. . Böylece İstanbul'un sımgelerinden,odak noktalarından biri korunmuş, daha önemlisi belleklerımizdeki yeri ve niteliğine en yakın bır şekilde korunmuştur. Buna sevinirken "Keşke kentimizin, kentlerimizin yok olup gitmiş, tüketilmiş odak noktaları, simgeleri konusunda hcp aynı duyarlılığı, titizliği gösterebilseydik!"diyedüşünüyoruz. < D E R 0 I 8 A R A L I K 1991 SAYI 300 Su bizim Galata Köprüsü ebek Koyu'na "kazıklı marina" dikmeye kalktığında, Dalan'ı kınamıştık: Korhan Gümüş, "Şehir, her gün neresi y ıkılacak, neresi değişecek, şehirlilcr için bilinmez bir gösteri mekânı olarak kullanılıyor. Şehirliler bu şehirin sahiplcri değil misafirleri ya da bu göstcrinin seyircileridir. Bunu böyle seyrederken ncler kaybediyorlar? Aslında kaybettikleri özgürlükleridir! Çünkii >ehirleri şehir yapan sadece mekânda değil hafı/alarda da yarattığı birikimdir. Şehir, ancak bu birikimi ile özgürlükleri ve katılımı geliştirir" demıştı. Haklıydı: Sadecc kentleri değil, en küçük köyleri bile yaş,amımızın tutanak noktaları, dayanakları kılan bclli odaklar vardır. Köyün yaslandığı bır yamaç gibi bazen Tanrı yapısı, bazen de bir cami gibi, bır çeşme gıbi kul yapısı olabilen bu odaklar sayesinde canlanır ve yer eder belleklerimızdeki köylerimiz, kentlerımız. Hangı kul yapısı, hangi doğa parçası bir köyün, bir kentın halkının çoğu ıçin böyle bır odak oluşturur? Bunu kamuoyu yoklamalarıyla da o yöre halkının şarkılarına, türkülenne, öykülerine, özdeyışlerine geçip geçmediğine bakarak dasaptayabilirsıniz. Galata Köprüsü, tstanbul'un böyle bır odak noktası mıdır? Hıç kuşkusuzevet, öyledir! B Hellmut Ritter'ın dcrlemiş olduğu Karagöz oyunlanndan bırinde adı geçer (C. Kudret: Karagöz. II. s. 537. Bilgi Yayınevı). Ortaklar adlı oyunun bir yerindc Hacivat anlatır: "Arabanın peşini bırakmadım. Dilber gitti, ben gittim. ...Karagözüm, bunlar araba ile Mahmutpaşa başından doğru ctrafii eknafı temaşa ederek Cısrı Cedıde indiler.." Cisri Cedid, yeni köprü, yani Galata Köprüsü'dür. Hacivat devam eder: "Köprü başında indiler. Arabacının pa rasını verip köprüden geçtiler. Doğru Boğa/içi'ne işleyen vapurların yanaştığı mahalle geldiler. Orada bulunan vapur memurlarından birine Rumeli cihetine işleyen vapurun kaçta hareket edeceğini sual ettiler." Karagöz oyunlarında adı geçen Galata Köprüsü zamanımızda lstanbul'u konu edinen şairlerimizin, yazarlarımızın yapı tlarında da önemli bir yer tutar. "Dikilir Köprü üzerine, Key ifle sey rederim hcpinizi. Kiminiz kürek çeker sı va sıy a; Kiminiz midye çıkarır dubalardan; Kiminiz çatanadır, kırdığı gibi bacayı Şıp diye geçer Köprünün allından.." Orhan Veli, Galata Köprüsü şiirinde, bu köprünün 1947'de İstanbul'un yaşamındaki yerinı vurguluyor: "İstanbul üzerine y a/ılnııs tngilizce bir kitap şöyle başlıyor: Bundan 14. yy önce yaşamış bir şair İstanbul'un sudan gerdanlıklarla çevrili bir kcnt olduğunu söyler. O günden bu yana çok şey değişmiştir, ama modern istanbul ruhunun ve güzelliğinin hâlâ büyiik kısmını kendisini çevreleyen ve bölen sulara borçludur. Galata Köprüsü belki de en iyi noktasıdır kentin, bu gerçcği değerlendirebilmeniz için. İstanbul'un daha muhk'şem man/.aralı başka yerleri de vardır, ama bu kentin deni/lc ne denli haşır ncşir olduğunu ve denizin onun karakterini ve tarihini nasıl etkilediğini en iyi Galata Köprüsü üzerinde duyabilir, Galata Köprüsü üzerinde anlayabilirsiniz. Böylece, İstanbul'u görmeye gelen bir yabancı, kente ilk olarak Galata Köprüsü üzerinden bakmalıdır." Günümüzün yazarlarından en beğendiklcrimden özcan Ergü 6O'll yılların Galata KöprUsU (an Uatte) va köprünUn SO'lardakl görüntüsü (iUtta): Utanbul'un haman har donamlmla Oaiata KöprUaü, kantkı bir almflaal olma tfzauiftlnl korudu. 10 C U M H U R İ Y E T