Katalog

Ey <AME. THEY SAW THEY WAT<HEI> MTV nemli birboşluk vardı. MTV International adlı yeni bir versiyon hemen devreye sokulurken, lspanyolca yayın yapan bu kanal, Latin Amerika ülkelerinde toplam 11 milyon insan tarafından izlenerek kıtada rekor kırıyordu. "Müzik televizyonu"nun yöneticileri, dünyanın diğer ülkelerindeki boşluğu çok hızlı görmüş ve çok iyi değerlendirmişlerdi. Hemen hiçbir ülkede^popüler müziğc ayrılan özel bir kanal ybktu; oysa izleyici kitlesinin önemli bir bölümünü oluşturan gençler, böyle bir yayın için önemli bir talep potansiyeli oluşturuyorlardı. Dünyanın çoğu ülkesinde, geleneksel değerlerin ve düşünce biçimlerinin etkisiyle "hızlı düşünme" yeteneğine sahip olamayan televizyon kuruluşlarınınhandikapını,yüksek"manevra yeteneği" ile değerlendiren MTV, tekelleşme yolundaki girişimlerini hız kesmeden sürdürdü. Amerikan kökenli bir müzik kanalı, hangi ülkelere giremezdi? Bu soruya birkaç yıl önce, "Doğu Bloku ve Islam ülkeleri dışında her yere girebilir" yanıtı verilirdi. Oysa Glasnost ve Perestroika sonrasında yaşanan hızlı dcğişim rüzgârları, Batı standartlarına susamış sosyalist ülke gençlerini "potansiyel pazar"halinegetirmişti. 1989'danitibaren Bulgaristan'ın BT1 ve Romanya'nın T VR televizyon kanallarına paket program satan MTV, uydular aracılığıyla izlenen "MTV Europe" aracılığıyla da Polonya, Çekoslovakya ve Macaristan'a zaten ulaşıyordu. Doksanlı yıllarla birlikte uluslararası girişimlerini hızlandıran Amerikan müzik kanalı, öncelikle Sovyetler Birliği'ne yöneldi. Imzalanan bir resmi anlaşma sonrasında MTVhemhaftada 1 saatlikyayınlatoplam 88 milyon Sovyet vatandaşının evine giriyordu, hem de Leningrad kablo dağıtım şebekesine girerek, ilk pilot uygulama süresince Avrupa versiyonu yaC U M H U R İ Y E T DERGİ 1 0K A S I M yınını 130.000 haneye ulaştmyordu. Yayınlarını Intelsat'tan çekip Avrupa'da çok yaygın olarak izlenen Astra uydusuna satan MTV, Ortadoğu pazarını gözden çıkarmış değil. tçinde bulunduğumuz günlerde sürdürülen çalışmalar, MTV Asia adlı yeni versiyonu, Türkiye de dahil Ortadoğu ülkelerine ve Orta Asya'ya ulaştırmayı amaçlıyor. Çin, Tibet, Hindistan ve Sovyetler Birliği'nin Asya cumhuriyetlerine de ulaşacak bu yayının yanı sıra MTV, bir de Japonya, Kore ve Kampuçya'ya da uzanmanın planları içinde. Böylece, 1 Ağustos 1981 tarihinde Rod Stewart, The Who, Pat Benatar, The Buggles ve The Pretenders'ın şovlarıyla yayına başlayan MTV, bir "dünya televizyonu" olma çabasının sonuçlannı almak üzere. Başlangıçta MTV Europe'u dudak bükerek izleyen, kaale almayan Avrupa televizyon kuruluşları, kısa süre içinde "Amerikan İşgali"nin paniğini yaşamaya başladılar. Gelecekteki gelişmeleri tahmin ederek televizyon yayıncılığına girişen ve "Music Box"ı başlatan Virgin plak şirketi, yüksekmaliyetlerlebaşedememiş ve Italyan Videomusic kanalıyla ortaklığa girerek bir "Avrupa müzik televizyonu" olan "Super Channerı kurmuştu. 24 saat yayın yapan ve Avrupa'•da toplam 20 milyon haneye ulaştığını söyleyen Super Channel tam anlamıyla bir müzik kanalfdeğildi; ama yayın süresinin dörtte üçünü video klip ve konserlere ayırarak MTV yayılmacıhğıyla mücadele etmeyc uğraşıyordu. Avrupa ülkelerinin resmi televizyon kuruluşları ise, "mevzuat" ve "bürokrasi" gibi geleneksel engellerin yanı sıra müzik kanalı konusundaki önyargıların da etkisiyle geç kalmışlar ve kendi pazarlarını adeta gümüş tepsi içinde MTV'ye sunmuşlardı. MTV Europe hemen her ülkede yaygın biçimde izlenebiliyor ve reklam pastasından da önemli bir payı cebeindiriyordu. Avrupah televizyon kuruluşları, doksanlarla birlikte MTV'nin sıradan ve "mütevazı" bir müzik yayıncılığı yapmayıp, son derece iddialı biçimde hem 2 9 1 reklam gelirleri dengesini alt üst ettiğini, hem de boşluktan yararlanarak Amerikan plak şirketlerinin promosyonunu yaptığını farkettiler. Acaba bir Amerikan kanalımn müzik yayıncılığı alanında tekel olmasını engellemekte, en azından alternatiflerini yaratmakta geç mi kalınmıştı? Gelişmelerin ttalya cephesindeki görüntüleri, sanıldığı kadar geç olmadığını kanıtlıyordu: MTV'den önce yayına başlayan "Videomusic" adlı 1talyan müzik kanalımn yaygın bir izleyici kitlesince beğenilmesi, bu ülkeyi Avrupa'da MTV'ye karşı tek "kale" ha line getirmişti. Italyan izleyicileri bir müzik kanalını istiyorlardı; ancak "kendi dillerinde" ve kendi pop sanatçılarını da ekrana getirecek bir kanalı kuşkusuz tercih ediyorlardı. Bu nedenle MTV Europe'un Avrupa'da üstünlük sağlayamadığı tek ülke, Italya oldu. Bu seyri yakından izleyen Fransız televizyon kuruluşları da benzeri girişimlerde bulunma gereğini hissettiler. Pazarı MTV'ye kaptırmanın yanı sıra bir "kültürel yayılmacılık" kokusu da alan ve paniğe kapılan Fransız televizyoncuları, bir ölçüde de olsa gelişmeleri denetleyebilmek için alelacele "Euromusique" adlı müzik kanalını devreye soktular. lngiltere, Almanya ve Ispanya'da da benzeri çalışmalar söz konusu. Gelelim Türkiye'ye... Bugün özel televizyonların da devreye girmesiyle kanal sayısı hızla artarken, bunlardan bir tekinin bile müziğe ayrılmaması, Avrupa'nın beş yıl önce yaşadığı "boşluğu" gündemde tutarken, pop müziğin genç kesimden hayli ilgi gördüğü ülkemizi de MTV için cazip bir pazar haline getiriyor. Bugün TRT'nin elinde 5 kanal var; ancak kanallardaki yayın politikası birbirinden hiç farklı olmadığı için, birbirinin benzeri 5 kanalı izliyoruz. Birkaç ay içinde Intelsat uyduları aracılığıyla Ortadoğu'ya yansıtılması beklenen ve Türkiye'den 1 metre çaplı antenlerle izleneceİc olan MTV, bu uyuşukluk devam ettiği takdirde, "boşluğu doldurmaya" hazır. Evet, müzik televizyonu MTV 10 yaşında... Pekiyi, "bizim MTV'miz"nerede? M Yayın polıtikalarını müzik üzerinde yoğunlaştıran televizyon kuruluşları, seksenli yılların olgularından birı. Ozellikle iletişim alanırtda elde edilen büyük teknik gellşmelerden ve televizyon yayınlarını çok geniş alanlara yaygınlaştırıp evlerdeki çanak antenlere ulaştırabilen "dogrudan uydular'dan sonra, müzik yayıncılığı da popüler hale gelerek sınırları aştı. ABD'de 1981 yılında yayın yasamına başlayan MTV, bu uydular aracılığıyla birkaç yıl sonra yayınlarının Avrupa versiyonunu hazırlayıp "MTV Europe" adıyla pazara ıddıalı biçimde girdi. Buna altematif Avrupah müzik kanalları iseşunlardı: Virgin plak şirketi tarafından Ingiltere'de kurulan Music Box, yirml dört saat yayınyapıyor ve izleyicilerine video klip ağırlıklı bir program akışı sunuyordu. Eutelsat 1 F4 uydusu aracılığıyla yayınlarını yaygınlaştıran Musıc Box, tüm Avrupa'ya ulaşmayı da başarmıştı. Ne var ki bir süre sonra finans sorunlarından öturü bir prodüksiyon şirketi halıne dönüşerek yayınlarını kesti ve Italyan Videomusic'le de ortaklığa girerek, Super Channel'ı oluşturdu. MUSİC BOX yapıyor ve geceyarısından sonra klip miks sunuyordu izleyicilerine. Intelsat VA serisi uydulardan biriyle yayınlarını yaygınlaştıran Tele 5, 1969dan ıtibaren hem yayınlarını bu uydudan çekip yalnızca Almanca konuşulan ülkelere yöneldi, hem de yayın içeriğınde değışıklik yapıp, müziğin ağırlığınıiyiceazalttı. Seksenli yıllarV İ D E O M U S İ C da Italya'da yayına başlayan bu özel müzik kanalı, pop müziğin yanı sıra, Italyan popuna da yer veren 24 saatlik yayınıyla kısa süre içinde geniş bir izleyici kitlesme ulaşmayı başardı. Italyanların kendi dillerinde sunulacak ve kendi sanatçılarına da yer verecek bir müzik yayınını tercih edeceği varsayımından yola çıkan Videomusic, kendi sınırları içinde MTV Europe'a pazarı kaptırmayarak bu varsayımında haklı olduğunu kanıtladı. Seksenlerin ikinci yarısında yayın yaşamına başlayan bu Alman özel kanalı, agırıklı olarak müzik yayını Bir müzik kanalına duyulan ılgi ve talep giderek artarken, bir yandan da MTV'nin Avrupa çıkarması, Avrupah televizyon kuruluşlarını bu konuyu ciddiye alıp müzik kanalları oluşturmaya motive etmış durumda Sözgelimi Fransa'da yeni kurulan Euromusıque adlı müzik kanalımn varlığına karşın, Kültür Bakanı Lang, Fransız pop müziğini destekleyecek daha yaygın bir kanalın daha oluşturulmasını "acil" bir sorun olduğundan söz ediyor 1 9 9 1 S A Y I