Katalog

M Ü Z İK E L D E M B U R A K VİDEO KLİPLERİN VİTRİNİ MTV ON YASINDA undan 10 yıl kadar önce, bir Amerikan telcvizyon istasyonu, 24 saat müzik yayını yapmak ii/ere MTV (M usic Television) adını alarak faaliyete başladığında, yayıncılık sektöründekilerin çoğu dudak bükmüş ticari açıdan "umutsuz" bir girişim olarak nitelemiştiyenikanalı. Aradan tam lOyılgeçtikten sonra, MTV, altı kıtadaki 41 ülkede yaşayan toplam 210 milyon insan •arafından her gün ilgiyle izleniyor. Bugün artık pop dünyasında adını duyurmak isteyen bir topluluk ya da şarkıcı için, "olmazsa olmaz" bir koşul var: "En azından birkaç kez, MTV'de mutlaka göriinmek." Kuşkusuz, müzik endüstrisi açısından, böyle bir kanalın varlığı ve gücü, oldukça önemli bir promosyon kaynağı anlamına geliyor. Ama MTV'nin canlandırdığı ve yönlendirdiği tek sektör plakçılık değil. Aşağı yuka MTV'nin 10. yıl »fIşllanları: Bundan on yıl önca, giind* 24 saat miizlk yayını yapmak iizar* kurulan MTV, altı kıtadaki toplam 4 1 Ulkanln 21O milyon Insanına s«al*nlyor. B rı, ilk kez yayına başladığı 1981 ağustosundan itibaren bu özel müzik kanalı, bugün televizyon kuruluşları için "vazgeçilmez" nitelik taşıyan çok önemli bir görsel üretimin de kapısını açtı: "Video klipler". Ünlü topluluk ve şarkıcıların hemen her hit parçası için özenle hazırlanan ve "müziğin vitrinini" oluşturan video klipler, MTV'nin girişimleriyle yeni bir sektör yaratırken, bir yandan filmcilik, diğer yandan da reklamcılık dünyasını bu yeni üretime doğru motive etmeyi başardı. Yüzlerce kanalın yayın yaptığı ABD'de, süresinin tümünü müziğe ayıracak bir kanalın varlığı, ilk zamanlar çoğu kişiye "fazla uzun sürmeyecek" gibi geliyordu. Soap opera'lara, filmlere, haberlere, dizilere yer vermeyen bir kanal, Amerikan halkına cazip gelmezdi ve salt teenager'lara yönelik bir müzik kanalı da yeterli reklam gelirini elde e Teknolojik gelişmelerin yasal kısıtlamaları kolayca delmesınden sonra, Türkiye'de de bir "özel televizyon" sağanağı gündeme geldi. Magic Box'ın Star 1 kanalını belediyelerin yansıtıcılarla halka ulaştırmasından sonra hızlanan "uydu aracılığıyla özel televizyon" girişimleri, aralık ayından itibaren hemen her hafta yeni bir kanalla karşılaşacağımızı ve 1992 yılında yedi özel, beş resmi olmak üzere on iki kanal yayın izleyeceğımizı gösteriyor. Ne var ki tüm bu gelişmelere karşın henüz bir "müzik kanalı" girişimi ufukta görünmüş değil. Diziler, soap operalar ve gazino modeli eğlence programlarına ağırlık verilirken, yayınlarını yerli ve yabancı pop müzik eksenine oturtacak bir kanalın eksikliği hâlâ hissediliyor. Bu konuda doğrudan bir girişim olmasa da kimı hareketlilikler de söz konusu. Prodüksiyon olarak bir müzik kanalının altından kalk mayi en yakın kuruluş olan TRT'de, artık eldeki beş kanalın yayın içerikleri açısından düzenlenmesı ve belki de bir müzik ağırlıklı kanalın oluşturulması düşüncesi yavaş yavaş gündeme geliyor. Halen üçüncü kanalda yayımlanmakta olan "Vldao MiizHc Türiüye"de, bu dogrultudaki bir pilot girişim. TRT için kurum dışında hazırlanan Video Müzik Türkiye hem uzun bir müzik kuşak programının Türkiye'dekl ilk örnegi, hem de bileşimiyle minik bir "müzik kanalı prototipi." MTV'nin Ortadoğu ve Asya'ya ulaşma girişimleri sürerken, özel televizyon kuruluşları arasında varolan boşluğu onlardan önce doldurma gibi bir egilim henüz yok. Tam tersine, Show TV adıyla aralık ayında yayına başlaması beklenen yeni özel kanallardan biri, gece yayınındaki önemli bir saat dilimini MTV'ye ayırmak üzere, bu kuruluşla görüşmelerini sürdürüyor. demeyip sermayeyi kediye yüklerdi. Oysa gelişmeler hiç de öyle olmadı; tekdüzelikten uzak, dinamik bir sunuş tarzıyla, birbirinden farklı türlerden örnekleri ekrana getiren, "klip"ler üreten, konserler yayımlayan, pop yıldızlanyla stüdyo röportajları gerçekleştiren MTV, kısa bir süre içinde Amerikan izleyicisini fethetmeyi başardı. Her şeyden önce bir "müzik kanalı", günün herhangi bir saatinde, düğmeye bastığınız anda karşınıza çıkacak bir "müzik dinleme" seçeneğinin varlığı anlamına geliyordu. Görsel açıdan video klip olgusu hemen herkesin hoşuna gitmişti ve MTV de bunları bol bol ekrana getiriyordu. Üstelik, bir film ya da dizi izlerken olduğu gibi, ekrana tutsak olmanız da gerekmiyordu MTV'yi izlerken. O an yaptığınız işle uğraşmaya devam edebilir, ara sıra ekrana göz atarken kanalı bir "radyo gibi" de kullanabilirdiniz. 1985'e gelindiğinde "I Want My M T V (MTV'mi isterim) Amerika'da slogan haline gelmişti ve kablo dağıtımı yapan fırmalann hemen hepsi abonelerine "müzik televizyonu" ulaştırıyorlardı. "özel televizyon" olgusuyla biraz geç tanışan Avrupa'da bu tür bir yayıncılığın ne ölçüde başanlı olabileceği ise soru işaretleriyle dolu bir konuydu. BBC'nin "Top Of The PopsMu en çok izlenen programlardan biriydi belki, ama yayın süresinin tamamını müziğe ayıran bir kanal ne oranda izlenirdi ki? Video kliplerle birlikte Avrupa'yı işgale hazırlanan MTV kendi projelerini hazırlayadursun, kimi Avrupah televizyoncular da bu alandaki boşluğu doldurmaya yönelik çalışmalara giriştiler. îtalya'da "Videomusic" adlı özel İcanal faaliyete geçerken, tngiltere'de de Virgin plak şirketi, 24 saat müzik yayını yapmak üzere "Music Box" adlı bir kanalın hazırlıklarını sürdürüyordu. Müzik kanalı olgusunun doğuşuna tanık olan seksenli yıllar, aynı zamanda kitle iletişim alanında da devrimlerin gerçekleştiği bir dönem oldu. Dünya yörüngesine yerleştirilen haberleşme uydularında yepyeni teknik gelişmeler yaşanmış; "doğrudan uydular" denen ve yayınları çanak antenler aracılığıyla izleyiciler tarafından alınabilen uydular, artık sınır tanımaksızın televizyon yayınlarını her yere ulaştınyordu. Etki alanını ABD'nindışınauzatıp, "yayın ihracı" projelerini hazırlayan MTV, artık Avrupah televizyon kuruluşlanna paket program satmakla yetinmeyecekti. Intclsat uydusu aracılığıyla, seksenlerin ortalannda MTV, yeni birimini devreye sokarken, hem Avrupah televizyon kuruluşlarını hem de Avrupah plak şirketlerini tehdit ediyordu. "MTV Europe" adlı Avrupa versiyonu "müzik televizyonu", yayına başlamasıyla birlikte kıtada en çok izlenen kanallardan biri olmayı başardı. MTV'nin, ABD geleneklerine de fazlasıyla uyan yayılmacı politikası, seksenli yıllar boyunca sınır tanımaksızın sürdü. MTV Europe, Avrupa'da en hızlı büyüyen uydu kanal olarak belirirken, "müzik televizyonu", yeni pazarlara el atmakta gecikmiyordu. MTV Avustralia, tesislerıni kurup yayına başladıktan çok kısa bir süre sonra 7 milyon eve ulaşırken, Avustralya'nın en popüler kanalı olarak değerlendiriliyordu. "Müzik televizyonu"nun Portekizce yayını, 1990'da başladı. Brezilya'daki ilk müzik kanalı olan MTV Brasil, ülkedeki yerel televizyon kuruluşlannın şaşkın bakışlan arasında 1 numaralı kanal haline gelmeyi başardı. Bu kuşkusuz Brezilya televizyon kuruluşlannın reklam gelirlerinin de aniden düşmeye başlaması anlamına geliyordu, çünkü oldukça güçlü bir ortak pazara girmişti. MTV'nin yayılmacı politikası Brezilya ile de yetinmedi. Latin Amerika ülkelerinde de "müzik kanalı" konusunda öD E R O İ 1 0 K A S I M 1 9 9 1 S A Y I 2 9 6 C U M H U R İ Y E T